دولت ضد فيلتر

آرمان: ‌«کمیته ضد فیلتر در دولت تشکیل شد»؛ این خبری بود که روز گذشته از سوی وزارت ارتباطات مطرح شد. آذری جهرمی درباره چرایی تشکیل این کمیته توضیح داد: «برخی مواقع به‌جای ایجاد مانع برای فعالیت‌های غیرمجاز، فعالیت‌های مجاز دستخوش فیلتر می‌شوند که برای رفع مشکلات اینچنینی کمیته ضدفیلتر در دولت تشکیل شد.» وی افزود:« کمیته ضدفیلتر با هدف رفع موانع فعالیت فین تک‌ها (فناوری‌های ارائه خدمات مالی) تشکیل شده است.» بدون شک این اظهارات وزیر ارتباطات با مخالفت‌های دلواپسان مواجه خواهد شد، چرا که آنها بارها از آگاهی و شفافیت در کشور ضربه‌های سختی را متحمل شدند. بنابراین بر این اعتقاد هستند که در اتاق تاریک و بدون پنجره می‌توانند به برنامه‌های خود در راستای القای شایعات و تخریب رقیب بپردازند. البته دولت و صاحبنظران بر این اعتقاد هستند که عدم نظارت و کنترل فضای مجازی تبعات سنگینی برای کشور دارد و راهکاری که ارائه می‌دهند در راستای آگاه سازی جامعه و تقویت فرهنگ استفاده از شبکه‌های مجازی است. از سویی تشکیل کمیته «ضدفیلتر» از سوی دولت چندان دور از انتظار نبود و اظهارات اول بهمن رئیس‌جمهور در راستای تایید این ادعاست. دکتر حسن روحانی در آن روز گفت: ‌«ما در سال‌های اخیر در برخی اقدامات ناموفق بودیم و اشکال کار این بود که فکر کردیم این دستگاه تحت فرمان ماست که بگوییم فیلتر شود؛ اگر فیلتر شد، فیلتر شکن را چه کنیم؟ با آن فیلترشکن مبارزه کردیم، فیلترشکن بعدی که آمد چه کارش کنیم؟ اگر فیلترشکن‌ها روزانه آمدند چه کار می‌کنیم؟ پس از یکسال، اکنون به چه نتیجه‌ای رسیدیم؟ همه ضرر کردیم و ابتدا کودکان، نوجوانان و جوانان ضرر کردند.» البته حجت الاسلام منتظری، دادستان کل کشور به این سخنان رئیس‌جمهور واکنش نشان داد و با اشاره به موضوع فیلترینگ گفت: «ما دنبال این نیستیم جایی را ببندیم و نه اینکه جا می‌زنیم، ما می‌گوییم باید فضای سالمی در اختیار مردم باشد.»
 سرنوشت رفع فیلتر تلگرام
البته رئیس‌جمهور و وزیر ارتباطات منکر نقش قوه قضائیه در رصد و تصمیم‌گیری درباره شبکه‌های مجازی نیستند، چنانکه معاون دادستان کل کشور و دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه 6بهمن ماه با بیان اینکه رفع فیلتر تلگرام اساسا منتفی است، «از هر گونه فعالیت دستگاه‌های دولتی در تلگرام و نیز هرگونه ارائه خدمات درگاه‌های پرداخت اینترنتی در تلگرام و پوسته‌های فارسی آن اعم از هاتگرام وطلاگرام به عنوان امری غیرقانونی یاد کرد که برخورد قانونی به همراه خواهد داشت.» دیروز وزیر ارتباطات درباره احتمال لغو فیلتر تلگرام گفت: «درباره این موضوع، دستگاه قضائی باید بررسی کند اما آخرین صحبتی که ما شنیدیم، همان بود که دادستانی اظهار نظر کرد که علل فیلترینگ هنوز برطرف نشده که بخواهیم رفع فیلتر کنیم و هنوز هم چیزی به ما ابلاغ نشده است.» بنابراین بر خلاف تصور دلواپسان دولت قصدی برای مداخله در اموری را ندارد که مسئولیت آن بر عهده قوه قضائیه است.
 طرح فیلتر اینستاگرام از سال 92


دلواپسان شفافیت، در راستای اجرای پروژه‌های خود از شایعات استفاده می‌کنند که ترفندی نخ‌نما شده است به عنوان مثال روز دوشنبه جواد کریمی قدوسی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به اینکه فیلتر اینستاگرام تصمیم حاکمیت است و آذری جهرمی به او گفته است «به‌زودی اینستاگرام را فیلتر می‌کنیم»، افزود: «روحانی نمی‌گذارد این اتفاق بیفتد.» اما واقعیت ساعتی بعد از انتشار این شایعه نمایان شد چنانکه وزیر ارتباطات در توئیتی نوشت: «نظر یک نهاد، نظر حاکمیت نیست. هیچ امر حاکمیتی بر انسداد اینستاگرام به دولت ابلاغ نشده است. در مجلس، به آقای کریمی قدوسی عرض کردم که چه نهادی برای نخستین بار نسخه‌های فارسی را طرح و حمایت کرد و ما نقشی نداریم، نمی‌دانم چرا این سخنان را فیلتر کرده‌اند.» دیروز باز هم وزیر ارتباطات درباره فیلتر اینستاگرام توضیح داد: «درباره اینستاگرام، ملاحظاتی از دیدگاه‌های مختلف مطرح می‌شود؛ برخی مطرح می‌کنند که استفاده از اینستاگرام تبعاتی دارد و تهدیداتی در این فضا وجود دارد، البته بسیاری هم معتقدند این فضا کاربردهای زیادی دارد و کسب‌وکارهای زیادی در آن هست و ابزار مهمی در زندگی روزانه‌شان به شمار می‌رود؛ هر دو گروه اعلام نظر می‌کنند.» آذری جهرمی ادامه داد: «مرجع تصمیم‌گیری در این‌باره، کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه است که تاکنون تشکیل نشده است؛ در شورای عالی فضای مجازی هم به این مساله پرداخته نشده و دادستانی هم حکمی درباره این مساله صادر نکرده است. فیلتر شدن یا نشدن اینستاگرام هم ماجرای امروز و دیروز نیست و از سال ۱۳۹۲ درباره آن بحث می‌شود.» وی خاطرنشان کرد: «درباره اینستاگرام فکر می‌کنیم در حال حاضر یک اقدام یک‌جانبه و فیلتر کردن به تنهایی مشکلات را رفع نمی‌کند، بلکه باعث ایجاد چالش‌های دیگر در سایر حوزه‌ها می‌شود. این نظر آشکار و پنهان ماست و نظری جز این نداریم و در جلسات هم گفتیم و حرفی هم جز این نداریم. اما اگر نظام قانونی کشور، دستگاه قضائی و شورای عالی فضای مجازی به این جمع‌بندی برسند، چارچوب دیگری دارد.»
 تعطیلی یک بال فیلتر
روز گذشته آذری جهرمی به موضوع قابل تاملی اشاره کرد و آن هم عدم تشکیل جلسات کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه است. این روزها در حالی از فیلتر کردن شبکه‌های مجازی مانند اینستاگرام صحبت می‌شود که 9بهمن رمضانعلی سبحانی‌فر، عضو ناظر مجلس در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه گفت: «فیلترینگ دو مرجع دارد یکی شورای عالی فضای مجازی و دیگری کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه، اما تاکنون هیچ تصمیمی برای فیلتر اینستاگرام از سوی این دو مرجع اعلام ‌نشده است». سبحانی‌فر همچنین در 27آبان سال جاری گفته بود: «جلسات کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه از دو ماه پایانی سال ۹۶ تشکیل نشده و دعوتنامه‌ای برای نمایندگان مجلس در این کارگروه ارسال نمی‌شود.» این اظهارات به آن معنی است که یک بال تصمیم‌گیر در فیلتر شبکه‌های مجازی فعال نیست و به گفته وزیر ارتباطات دیگر بال این موضوع یعنی شورای‌عالی فضای مجازی هنوز بحثی درباره فیلتر اینستاگرام صورت نگرفته است.