ماجرای پیام‌های بازرگانی تلویزیون چیست؟ افزایش ۶۰۰ درصدی هزینه تبلیغات

سیدحسین رسولی
این روزها صحبت از تبلیغات کلافه‌کننده تلویزیونی تکراری شده است. تلویزیون شده است مانند صفحه نیازمندی روزنامه‌های دهه ۷۰! به قول معروف و به اصطلاح از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را برایتان تبلیغ می‌کند. البته کار شایسته‌ای که این رسانه انجام داده است دوری از تبلیغ کالاهای خارجی است. دیگر خبری از تبلیغات کالاهای کره‌ای و ژاپنی و چینی نیست. به نظر می‌ٰرسد شرایط برای تبلیغات کالاهای ایرانی هم بهتر شده باشد. با این حال اجازه بدهید تا نگاهی به نرخ تبلیغات علنی بیندازیم. به نظر می‌رسد این رسانه حجم گسترده‌ای از تبلیغات غیر مستقیم را هم دارد که نمودش را در دعوت از مهمانان و تولید سریال می‌بینیم.
شما این روزها انقدر تبلیغ می‌بینید و می‌شنوید که زندگی‌مان در چنبره آنها غرق شده است. زمانی بود که سریال «شرلوک هلمز» را در شبکه دوم سیما نگاه می‌کردیم و چند تا آگهی پفک نمکی و موتور براوو هم می‌دیدیم. بعدها آگهی‌ها جدی‌تر شدند و شرکت‌ها تبدیل به اسپانسر شدند. آنقدر از خودشان در میان‌برنامه‌ها گفتند که سرمان درد گرفت. مافیای کنکور هم نقش بزرگی در این روزها در تبلیغات تلویزیونی بازی می‌کنند. آنها به گونه‌ای تبلیغ می‌کنند که اگر به کلاس آنها نروید دیگر امکان قبولی در کنکور ندارید. در گذشته هم وقتی بازی فوتبال پخش می‌شد خبری از تبلیغات فراوان نبود. کم‌کم و با گذشت زمان این تبلیغات به تمام حوزه‌های سرگرمی در رسانه ملی راه یافت. الآن اگر بخواهید حتی یک برنامه ساده آشپزی را تماشا کنید باید با برند چند قابلمه و ماهی‌تابه و ملاقه هم آشنا بشوید. آشپز عزیز هم از کیفیت بالای ماکارونی و پنیر پیتزای مورد استفاده می‌‌گوید. سوال اساسی این است که این غذاها چه ربطی به فرهنگ ایرانی دارند؟ چرا آشپز عزیز از قرمه‌سبزی و فسنجان نمی‌گوید؟ برای اینکه کسی برای تبلیغ مواد آنها پولی نمی‌دهد؛ به همین سادگی! اینگونه است که مردم تشویق می‌شوند مدام ماکارونی و پیتزا بخورند.
تبلیغات نوشابه‌ای!


‬انسان ماشینی این روزها که در دنیای «فست‌فودی» زندگی می‌کند خود تبدیل به کالا شده است. کالایی که مغز و روح و ذهنش مورد استفاده برندهای تبلیغاتی قرار می‌گیرد.‭ ‬پیام‌های‭ ‬تبلیغاتی‭ ‬و‭ ‬آگهی‌های‭ ‬بازرگانی،‭ ‬بخش‭ ‬عمده‌ای‭ ‬از‭ ‬سبک‭ ‬زندگی ‌مردم ‬را‭ ‬تغییر‭ ‬داده‌ است. چند تا از فامیل‌های خود ما انواع و اقسام وسیله‌های مختلف را خریده‌اند و استفاده‌ای هم از آنها نمی‌کنند. تنها پول‌شان را از دست داده‌اند. دوچرخه ثابت و دمبل و تردمیل و هزاران دستگاه ورزشی دیگر است که مورد توجه طبقه متوسط ایرانی قرار گرفته است تا هیکل زیبایی تدارک ببیند. این بحث «زیبایی» و «لاغری» بخش عمده تبلیغات ماهواره‌ای و رسانه‌های کاغذی را تشکیل می‌دهد. بانک‌ها و تخمه آفتاب‌گردان و روغن‌مایه و دیگر مواد خوراکی هم به صداوسیما هجوم برده‌اند. کالاهایی که انگار‭ ‬برایمان‭ ‬ضروری‭ ‬شده‌‌اند. داستان نوشابه هم در تاریخ تبلیغات بازرگانی ایران جذاب است. می‌گویند که در ابتدا به صورت رایگان توزیع می‌شد و مردم وقتی آن را می‌خوردند دچار تهوع می‌شدند! ولی امروز مردم ایران از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان نوشابه هستند! کنسروها هم چنین داستانی دارند.
رشد ۶ برابری قیمت آگهی‌ها
روزنامه سازمان صداوسیما در گزارشی نوشته است: «ساخت‭ ‬آگهی‭ ‬در‭ ‬ایران‭ ‬از‭ ‬40-30میلیون‭ ‬تومان‭ ‬شروع‭ ‬می‌شود‭ ‬و‭ ‬تا‭ ‬120-110‭ ‬میلیون‭ ‬تومان‭ ‬ادامه‭ ‬دارد‭. ‬تفاوت‭ ‬قیمت‭ ‬هر‭ ‬آگهی‭ ‬به‭ ‬مواردی‭ ‬چون‭ ‬تعداد‭ ‬بازیگران،‭ ‬محل‭ ‬و‭ ‬تعداد‭ ‬لوکیشن،‭ ‬گوینده‭ ‬متنی‭ ‬که‭ ‬متن‭ ‬آگهی‭ ‬را‭ ‬می‌خواند،‭ ‬نوع‭ ‬موسیقی‭ ‬که‭ ‬آرشیوی‭ ‬باشد‭ ‬یا‭ ‬اختصاصی‭ ‬تولید‭ ‬شود‭ ‬و‭ ‬مواردی‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬دست‭ ‬بستگی‭ ‬دارد‭.‬ قیمت‭ ‬پخش‭ ‬آگهی‭ ‬هم‭ ‬از‭ ‬دقیقه‌ای‭ ‬200‭ ‬هزار‭ ‬تومان‭ ‬شروع‭ ‬می‌شود‭ ‬و‭ ‬تا‭ ‬دقیقه‌ای‭ ‬50-40‭ ‬میلیون‭ ‬تومان‭ ‬می‌رسد. اینکه آگهی‭ ‬از‭ ‬کدام‭ ‬شبکه‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬چه‭ ‬ساعتی‭ ‬پخش‭ ‬شود،‭ ‬آگهی‭ ‬اول‭ ‬باشد‭ ‬یا‭ ‬وسط‭ ‬یا‭ ‬آخر،‭ ‬در‭ ‬برنامه‌ای‭ ‬چون‭ ‬خندوانه‭ ‬پخش‭ ‬شود‭ ‬یا‭ ‬غیره‭ ‬هم‭ ‬باز‭ ‬در‭ ‬قیمت‭ ‬آن‭ ‬اثرگذار‭ ‬است‭.‬» در ادامه آمده است: « ‬برنامه‌هایی‭ ‬چون‭ ‬نود،‭ ‬خندوانه‭ ‬یا‭ ‬آگهی‌های‭ ‬پخش‭ ‬شده‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬مسابقات‭ ‬فوتبال‭ ‬قیمت‭ ‬پخش‭ ‬گران‌تری‭ ‬دارند».در واقع، هرجا‭ ‬بیننده‭ ‬بیشتری‭ ‬داشته‭ ‬باشد،‭ ‬قیمت‭ ‬پخش‭ ‬آگهی‌اش‭ ‬هم‭ ‬گران‌تر است. پس برنامه‌های کلیدی صداوسیما هم همین‌ها هستند. با این حال بسیار از برنامه‌های بدون بیننده و خنثی و بی‌مزه را در صداوسیما شاهد هستیم که آنتن را در اختیار می‌گیرند و از درآمد برنامه‌های کلیدی سود می‌کنند! «ایسنا» در گزارشی که سال ۱۳۹۲ منتشر کرده بود، آورده است: «هر ثانیه آگهی در تلویزیون ایران در طبقه یک، دو‌ هزار تومان و در طبقه ۳۵ که بالاترین طبقه آگهی‌هاست، یک‌ میلیون‌ و ۸۰‌ هزار‌ تومان قیمت دارد. البته برای برخی از برنامه‌های بسیار پرمخاطب، به آخرین طبقه، ‌درصدی هم اضافه می‌شود. این روزها، گران‌ترین آگهی به برنامه ورزشی نود تعلق دارد که هر ثانیه آن هشت‌ میلیون‌ و ۱۴۳‌ هزار و ۲۰۰ ‌تومان قیمت دارد». یعنی اینکه احتمالا قیمت آگهی‌ها از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ از ۸ میلیون تومان به ۵۰ میلیون تومان رسیده است. تقریبا رشد ۶ برابری داشته است. ولی برنامه‌های با کیفیت تلویزیون به این میزان رشد نکرده است! گویا مستندها و برنامه‌های گفت‌وگومحور و رپرتاژها رشد فراوانی داشته‌اند.
سایر اخبار این روزنامه