پاسخ های نسیه به گلایه های نقد مالیاتی !

 
با ما از تجربه‌تان از مراجعه به ادارات مختلف استان بگوییدو مشکلات را با #سرزده به شماره ٢٠٠٠٩٩٩پیامک کنید

از «سرزده» بیشتر بدانید
حتما برای شما هم پیش آمده که برای انجام و پیگیری کاری، به یک اداره دولتی سر بزنید و به‌ هر دلیل از این تجربه، خاطره خوشی در ذهن تان نمانـده باشد. بوروکراسی و کاغذبازی، کاستی‌های چارت اداری و ناهماهنگی سیستم، امروز و فـردا کردن برخی کارمندان و برخورد نامناسب با ارباب‌رجوع، قطع بودن گاه و بیگاه خطوط تلفن و اینترنت، مرخصی و ماموریت و جلسات طولانی مدیران، حضور نداشتن کارکنان به بهانه‌ صرف صبحانه، ناهار و... از جمله دلایلی است که معمولا به انجام نشدن کار ما به‌عنوان مُراجــع و دوباره و چندباره سر زدن و خسته و فرسوده شدن‌مان منجر می‌شود. به همین دلیل، از ساز و کار و نحوه پیشرفت امور در اداره‌های دولتی شاکی هستیم و از تصور مراجعه به اداره‌های دولتی، لرزه بر‌اندام‌مان می‌افتد. صفحه حرف‌مردم به رسم سنت چندساله روزنامه خراسان رضوی، به احترام همین دغدغه‌ها و برای نظارت بر شرایطِ کلی پاسخ گویی اداره‌های دولتی به مراجعان، دو‌شنبه‌های هر هفته در مطلبی با ‌عنوان «سر زده»، بی‌خبر و بدون هماهنگی به ادارات مختلف مشهد سرکشی می‌کند، حرف و درددل مراجعان را می‌شنود و منعکس می‌کند و در ادامه، تلاش می‌کند گفت‌وگوی چهره‌به‌چهره‌ای با مسئولان آن اداره (درصورت حضور در محل کار)  برای شنیدن پاسخ‌هایشان به مشکلات مردم، ترتیب دهد. دومین قرار سرزده ما، دیدار با مُراجعان و مسئولان اداره امور مالیاتی است که پیش رویتان قرار دارد.
 


درباره پیشینه اداره امور مالیاتی و اهدافش
طبق ماده 59 قانون توسعه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، به منظور افزایش کارایی نظام مالیاتی و رفع موانع سازمانی و همچنین تمرکز کلیه امور مربوط به دریافت مالیات در یک سازمان واحد، سازمان امور مالیاتی کشور در سال 1381 شمسی به‌صورت یک موسسه دولتی و زیرنظر وزیر امور اقتصاد و دارایی ایجاد شد. با ایجاد این سازمان، کلیه اختیارات و وظایف، نیروی انسانی، امکانات و تجهیزات موجود در وزارت امور اقتصادی و دارایی به معاونت امور مالیاتی منتقل شد.
مهم‌ترین وظایف اداره امور مالیاتی کشور:
1. تصدی کلیه امور مربوط به مقررات انواع مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم، تمامی مراحل مربوط به شناسایی مودیان، تشکیل پرونده و تنظیم شناسنامه‌های مالیاتی، تشخیص درآمد، مطالبه مالیات و حل اختلاف مالیاتی و وصول مالیات.
2. بررسی و شناخت موانع نظام مالیاتی و برنامه‌ریزی برای رفع آن‌ها.
3. ارائه پیشنهادهای لازم در زمینه اجرای مقررات انواع مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم.
4. تنظیم سیاست‌های اجرایی برای اخذ مالیات در کشور و نظارت بر حسن‌اجرای برنامه‌های مصوب.
5. گردآوری و پردازش اطلاعات و به‌کارگیری شماره‌های اقتصادی و ملی و کدپستی برای شناسایی واحدها و منابع مالیاتی و مشمولان قوانین و مقررات مالیاتی.
6. آموزش و ارائه انواع خدمات به مودیان مالیاتی برای آشنایی آنان با تکالیف مربوط.
7. نظارت و بازرسی بر چگونگی عملکرد بازرسان مالیاتی و کشف تخلفات.
8. برنامه‌ریزی به منظور برقراری روابط مطلوب بین عوامل وصول مالیات و مودیان.
9. برآورد درآمدهای مالیاتی مربوط به هر سال و ارائه آن به وزیر اقتصاد و دارایی برای درج در لایحه بودجه.
10. برنامه‌ریزی و تدوین دستورالعمل‌هایی در زمینه مبارزه با پول‌شویی.
 
 
ساعت 10 صبح است که برای دیداری سرزده از «اداره کل امور مالیاتی استان خراسان‌رضوی» به راه می‌افتم و یک ربع بعد، جلوی ساختمان مرکزی سازمان امور مالیاتی، واقع در خیابان امام‌خمینی(ره) آماده گپ و گفت با مردمی هستم که برای پیگیری امور مالیاتی‌شان، به این اداره مراجعه کرده‌اند تا اگر حرف و درددل و دغدغه و احیانا تجربه ناخوشایندی در جریان رجوع به این اداره دارند، با ما و برای انعکاس در صفحه حرف‌مردم، در میان بگذارنــد. از آن جا که اداره مالیات، به واسطه ملاحظاتی، جزو اداره‌هایی است که ممکن است مردم با آن چالش‌های زیادی داشته باشند، انتظار شکل‌گیری گفت‌وگو و گزارشی متفاوت دارم. اگر شما هم کنجکاو شدید بدانید در اداره کل امور مالیاتی خراسان‌رضوی چه می‌گذرد، با «سرزده» امروز همراه باشید.
صبحِ یک روز زمستانی، به‌شکل سرزده سراغ «یحیی یعقوب‌نژاد» مدیر کل امور مالیاتی استان خراسان‌رضوی می‌رویم تا همراه با او، گشت و گذاری در دفاتر این اداره داشته باشیم و گفت‌وگوی چهره به چهره‌ای با مردم و مُراجعان شکل بگیرد و به دغدغه‌ها و سوالات‌شان پاسخ داده شود. به این ترتیب، به همراه مدیر کل امور مالیاتی استان، «رضا شفایی» مسئول روابط‌عمومی این اداره، «محمدآرانیان» معاون حسابرسی مالیات بر ارزش افزوده و «علی میرنامی» معاون توسعه مدیریت و منابع، راه می‌افتیــم.
 
یک اداره خلوت با میزخدمتِ الکترونیک اما مصرف نادرست انرژی
در قدم اول، موضوعی که توجه ما را جلب می‌کند، راهروهای خلوت این اداره و تعداد کمِ ارباب رجوع است که «رضا شفایی» مسئول روابط‌عمومی این اداره در این‌باره توضیح می‌دهد: «در سازمان امور مالیاتی، بیشتر کارها از راه دور و به‌شکل الکترونیکی و از طریق سایت‌هایی که تعریف شده، انجام می‌شود و همین موضوع، از رفت و آمد غیرضروری مراجعان به شکل حضوری کم می‌کند و افراد بدون مراجعه به ادارات، به صورت اینترنتی، امور مالیاتی‌شان را پیگیری می‌کنند و انجام می‌دهند.» وقتی با تعداد زیاد لامپ‌های روشن در ساختمان مواجه و از مصرف بالا و نادرست انرژی در تعداد زیادی از اتاق‌های اداره کل مالیات متعجب می‌شویم، «علی میرنامی» معاونت نیروی انسانی و توسعه مدیریت سازمان امور مالیاتی توضیح می‌دهد: «نورپردازی این طبقات به صورت هوشمند است و به صورت خودکار، میزان موردنیاز را می‌سنجــد و چراغ‌ها را روشن و خاموش می‌کند.»
 
پنهان‌کاری از اداره مالیات و تجربه دردسر بزرگ
با مدیرکل، به یکی از بخش‌های این اداره سر می‌زنیم. اتاقی بزرگ که تعداد زیادی پرونده در آن قرار دارد و کارمندان زیادی در حال رسیدگی به امور چند ارباب رجوع هستند. در همان ابتدای ورودمان، فردی که خودش را وکیل یکی از شرکت‌های نصب دکل‌های ماهواره‌ای معرفی می‌کند، می‌گوید: «متاسفانه هر سال بنا به دلایل نامعلوم، برای شرکت ما مالیات‌های علی‌الراس به مبلغ بیش از صدمیلیون تومان صادر می‌شود؛ در حالی که طبق محاسبات، باید 20 تا 30 میلیون مالیات بدهیم و همین مدل محاسبه مالیات، فشار سنگینی به شرکت ما وارد کرده که برای جبران این خسارت ها، مجبور به تعدیل بیش از 50 نیرو طی یکی دوسال اخیر شده‌ایم. اگر به همین شکل پیش برود، سال بعد شرکت ما 100درصد تعطیل می‌شود. نمی‌دانم چرا هیچ‌کس پاسخ دقیقی درباره این ابهام و اختلاف حساب نمی‌دهد؟ من درخواست دارم امروز، این موضوع را بررسی کنید تا با شفاف‌سازی، این پرونده برای همیشه بسته شود.» یعقوب‌نژاد دستور می‌دهد پرونده این شرکت برای رسیدگی، همان لحظه از بایگانی بیرون کشیده شود و پس از بررسی می‌گوید: «دلیل محاسبه مالیات به‌شکل علی‌الراس –روشی که اداره مالیات، راسا برای دستیابی به اطلاعات مالی فرد یا سازمان، اقدام می‌کند- برای این شرکت، این است که در سال‌های قبل مامور مالیاتی به آن‌ها مراجعه و از مالکان شرکت، اسناد و مدارکی درخواست کرده تا طبق آن، مالیات این شرکت محاسبه شود. منتها تا سال 1396 مسئولان شرکت هیچ مدرکی به مامور ما ارائه نداده‌اند و سازمان مالیاتی در این موارد، برای جمع‌آوری اطلاعات راسا وارد عمل می‌شود و از طریق سامانه دریافت و پردازش اطلاعات مالیاتی که یک‌ نوع بانک اطلاعات کشوری است، اطلاعات را از این سامانه استخراج می‌کند و طبق آن، مالیات را محاسبه و به فرد حقیقی یا حقوقی اعلام می‌کند. در این موارد مالیات به صورت علی‌الراس محاسبه می‌شود و نه کارشناسان ما و نه قوانین، هیچ‌کدام مقصر نیستند. بلکه مقصر، مسئولان این شرکت هستند که با پنهان کاری، برای خودشان دردسر درست کرده‌اند.»
 
احتمال بی‌دقتی بازرسان مالیات و ابهام درباره پرداخت مالیات متمم
«حسین علی‌پور» که خود را مالک یک مسافرخانه در شهر معرفی می‌کند، با دیدن ما، سرِ درددلش باز می‌شود و می‌گوید: «من یک مسافرخانه دارم که در سال 1392 تعطیل شد و از آن زمان تاکنون، کارمندان اداره مالیات با وجود اطلاع‌رسانیِ ما، به محل سر نزدند تا تعطیلی این مهمانپذیر را در پرونده ثبت کنند. ما هم بی‌خبر از همه جا، بعد از انجام تعمیراتی فعالیت‌مان را دوباره شروع کردیم. حالا کارمندان این اداره، برای تمام سال‌هایی که مهمانپذیر تعطیل بوده هم مالیات حساب کرده‌اند و می‌گویند: ما از تعطیلی محل بی‌اطلاع بودیم. خلاصه با وجود این که ما، تعطیلی کسب و کارمان را به اطلاع این بازرسان رسانده بودیم، باید تاوان کم‌کاری آن‌ها را با پرداخت مالیات بدهیم. مدتی قبل خبردار شدم برایمان مالیاتی تعیین شده که قطعی است و شامل بخشودگی نمی‌شود و باید مالیات و جریمه‌ سرسام‌آور آن را بپردازیم. کار به جایی رسیده که من مجبورم در این مسافرخانه را که محل تامین درآمدم است ببندم. به نظر شما با این وضعیتِ آشفته، انگیزه‌ای برای ادامه فعالیت اقتصادی برای شهروندان می‌ماند؟» یکی دیگر از شهروندان که خودش را «علی رحیم‌زادگان» معرفی می‌کند، می‌گوید: «چند سالی است که به شغل فروش موادغذایی به صورت کلی مشغولم. طبیعتا سالانه باید مالیات بپردازم و می‌پردازم. منتها نمی‌دانم این چه معنی دارد که مثلا وقتی سال 92 براساس محاسباتی، از من مالیات گرفته شده، دوباره می‌آیند و می‌گویند براساس محاسبات جدید و دقیق‌تر، باید برای مالیات سال 92 متمم پرداخت کنی! شاکی‌ام از این که حس می‌کنم اداره مالیات، هرجور دلش می‌خواهد از ما پول می‌گیرد و هیچ اعتراضی هم نمی‌شود به آن‌ها کرد.» یعقوب‌نژاد پس از شنیدنِ این درددل‌ها، باتوجه به این که پاسخ به دغدغه این دو شهروند، نیاز به بررسی دقیق پرونده‌شان دارد، اظهارنظری نمی‌کند اما وعده  بازخوانی و رسیدگی در اسرع‌وقت می‌دهد. وعده‌ای که امیدواریم دربرابر گلایه‌های نقد این دو شهروند، نسیه نباشند. ضمن این که تاکید می‌کند به‌شکل کلی، مالیات متمم، به افراد و کسب و کارهایی تعلق می‌گیرد که به وقتش، مثلا در سال 92، ارائه صادقانه‌ای از حساب و کتاب‌هایشان نداشتند و اداره مالیات، با بررسی دوباره، متوجه کسری در پرداخت شده و باید آن را بپردازند.
 
مالیات کجا هزینه می‌شود  وچرا با وجود شرایط دشوار اقتصادی افزایش می‌یابد؟
در یکی از راهروها، شهروندی جلوی مدیرکل را می‌گیرد و می‌پرسد: مالیات‌های ما کجا و برای چه کاری هزینه می‌شود؟ که یعقوب‌نژاد توضیح می‌دهد: «مالیات یک درآمد اجتماعی است که به حساب خزانه عمومی کشور واریز می‌شود و در قالب یک ساز و کار بازپرداخت، صرف راه سازی، ساخت فرودگاه، بیمارستان، مدرسه، دانشگاه و احداث کلیه زیرساخت‌های کشور از جمله بهداشت و درمان و گاهی هم صرف هزینه‌های جاری می‌شود. بخشی از مالیات‌ها هم صرف عوارض شهرداری‌ها ودهیاری‌ها خواهد شد. از ابتدای اجرایی شدن مالیات بر ارزش افزوده تا پایان آذر ماه امسال، حدود 2800 میلیارد تومان از محل وصول این مالیات‌ها، به حساب شهرداری و دهیاری‌های استان واریز شده و این مبالغ در قالب خدمات، دوباره به مردم برگشته یا برمی‌گردد.» در ادامه، یک فعال اقتصادی درباره بالا رفتن سالانه درصد مالیات‌ها، بدون توجه به شرایط سخت اقتصادی کشور، به مدیرکل اعتراض می‌کند و یعقوب‌نژاد پاسخ می‌دهد: «ما حاضریم به شکل مصداقی، وقت بگذاریم و به هر فردی که مدعی تضییع حقش در پرداخت مالیات است، خلاف این موضوع را اثبات کنیم. ما نه‌تنها به هیچ فرد یا کسب و کاری فشار وارد نمی‌کنیم، بلکه در جاهایی که دست مان می‌رسد، حمایت هم می‌کنیم. مثلا مالیات شرکتی که در این سال‌ها، با وجود تمامی مشکلات، میزان درآمدش بالا رفته و ما از این جهش درآمد خبردار بودیم را با هدف حمایت از تولید و نیروی کار، کاهش داده‌ایم.»
 
آماده هرگونه همکاری با واحدهای تولیدی برای تقسیط مالیات و بخشش جریمه هستیم
کمی جلوتر، مردسالخورده‌ای که منتظر رسیدگی به پرونده‌اش نشسته، وقتی متوجه حضور مدیر کل اداره می‌شود، جلو می‌آید و با ناراحتی می‌گوید: «من طی سال‌های اخیر در یکی از معادن نمک استان، مشغول فعالیت اقتصادی بودم و با وجود دست و پنجه نرم کردن با مشکلات طاقت‌فرسا، هر روز تمام مراحل کاری‌ام را به صورت قانونی پیگیری کرده‌ام و حتی قدم‌هایی برای اشتغال‌زایی برداشتم اما حالا کارشناسان سازمان شما، برای سه سال فعالیت بنده، 47 میلیون تومان مالیات بریده‌اند که این مبلغ نسبت به درآمدم، مبلغ سنگینی است و حالا آمده‌ام  تا در صورت امکان، مراعات حالم را بکنید و بخشی از این مالیات را تخفیف دهید یا کل مبلغ را قسط‌بندی کنید. اگر این مالیات‌های سنگین ادامه پیدا کند، مجبورم کار را تعطیل کنم.» یعقوب نژاد پاسخ می‌دهد: «این خبر خوش را به این فعال اقتصادی می‌دهم که معافیت‌های مختلفی شامل این موضوع می‌شود و اگر مودیان، احیانا به دلیل مشکلات اقتصادی، قادر به پرداخت مالیات به صورت یک‌جا نباشند، می‌توانند از تسهیلاتی که سازمان امور مالیاتی به موجب قانون در اختیارشان گذاشته، استفاده کنند و مالیات را متناسب با توان شان، به صورت اقساط پرداخت کنند و اگر جریمه‌ای به این افراد تعلق گرفته، این جریمه با توجه به ماده 191 قابل اظهارنظر است. در سال گذشته، در استان 700 میلیارد تومان از بدهی‌های واحدهای تولیدی را تقسیط کرده‌ایم و آماده هر گونه همکاری در این زمینه هستیم.»
 
به اعتراض درباره تشخیص کارشناسان اداره در اسرع وقت رسیدگی می‌شود
در ادامه با مُراجعی به نام «اختراعی» که یک کارخانه تولیدی دارد همکلام می‌شویم. این فرد که به نوع محاسبات مالیاتی اعتراض دارد، معتقد است: «به نظر من تشخیص کارشناس‌های این اداره درباره درآمدهای افراد حقیقی و حقوقی به شدت دچار مشکل است. مثلا من براساس خوداظهاری اعلام کرده‌ام درآمد سالانه‌ام دو میلیارد تومان است اما بنا بر اعلام کارشناس‌ها، بنده در سال هفت میلیارد تومان درآمد داشته‌ام که این موضوع، 100 در صد خلاف واقع و این تشخیص برای من غیرقابل‌توجیه است.» مدیرکل توضیح می‌دهد: «این حق قانونی شماست که یک برگه تشخیص از کارشناس بگیرید و با مراجعه به اداره امور مالیاتی، مستندات ریز برگه تشخیص مالیاتی را دریافت و این برگه را با آن چه از نظر شما واقعیت ماجراست، مقایسه کنید و در صورت وجود اختلاف، موضوع را از طریق مراجع رسیدگی‌کننده دنبال کنید تا موضوع به سرعت بررسی شود. ما 580 هزار پرونده مالیاتی در استان داریم و در هر 28 شهرستان استان، دفاتری وجود دارد و به طور متوسط برای هر پرونده پنج تا شش بار نیاز به ابلاغ است و این احتمال وجود دارد که برخی از مودیان، به رسیدگی‌ها اعتراض داشته باشند. بنده با قاطعیت اعلام می‌کنم به تمام اعتراضات رسیدگی می‌شود.»
 
باز شدنِ یک گره کورِ 7ساله در گزارش «سرزده»
مالک یک شرکت که در زمینه نرم‌افزار فعالیت می‌کند، از کسانی است که گلایه‌اش را در حضور مدیرکل مطرح می‌کند و می‌گوید: «هفت سال است شرکتم را از مشهد به تهران منتقل کرده‌ام. در تهران اعلام کردند پرونده مالیاتی شرکت که هنوز در مشهد باز است، باید به تهران منتقل شود. اما نکته عجیب ماجرا این جاست که هفت سال گذشته و هنوز این انتقال انجام نشده! معلوم نیست کجای کار مشکل دارد. من چند بار به اداره مالیات اعلام کرده‌ام که شرکت من در مشهد تعطیل شده ولی هنوز ابلاغیه‌ها به نشانی قبلی می‌رود که دیگر وجود ندارد. ابراز ارزش افزوده من 100میلیون در سال بوده اما به خاطر همین اهمال و بی‌توجهی‌ها، این مبلغ امروز به  400 میلیون تومان به‌شکل علی‌الراس رسیده است و نمی‌دانم چه کسی قرار است جواب ضرر و زیان من را بدهد؟» یعقوب‌نژاد با شنیدن حرف‌های این فرد و بررسی پرونده‌اش، می‌گوید: «ما از اداره کل امور مالیاتی، رسما این فعال اقتصادی را به ادارات مربوط معرفی و یک آگهی رسمی هم با ضمایم آخرین آگهی تغییرات، تهیه می‌کنیم و حتی اگر لازم باشد برای حل مشکل با اداره اطلاعات خدمات مالیاتی هم مکاتبه می‌کنیم تا این اداره از طریق مرکز داده، این واحد مالیاتی را به تهران معرفی کند و به محض دریافت کد رهگیری از تهران، انتقال پرونده انجام می‌شود.» و این گونه، مشکل هفت‌ساله حل شد.