روزنامه ابتکار
1397/10/30
علی مغازه‌ای، دبیر هنری جشنواره «آینهدار» در گفت‌وگو با «ابتکار»: دوره جشنواره‌های دولتی تمام شده است
فاطمه امینالرعایامیانه سال 1392 بود که خبر برگزاری یک جشنواره موسیقی تازه منتشر شد، جشنواره «آینهدار» که نگاهی داشت به موسیقی نواحی مختلف ایران. این جشنواره غیردولتی تلاش دارد تا در هر دوره نگاهی داشته باشد به یکی از موسیقیها تا بتواند امکانی برای پرداختن دقیق به جزئیات فرهنگ‌های موسیقایی آن ناحیه را فراهم کند. نخستین دوره این فستیوال، در مهرماه ۱۳۹۲ به پرداختن به موسیقی شرق خراسان، سیستان و بلوچستان برگزار شد. در دورههای بعدی این جشنواره به موسیقی موسیقیدانان جنوب ایران و مناطق حاشیه خلیج فارس از استان‌های هرمزگان، بوشهر و خوزستان، موسیقی اقوام ایلی و عشایر کوچ‌نشین بختیاری، قشقایی، لکی و لری، موسیقی عاشیق‌ها و موسیقیدانان موغامی و گروه‌های رقص از استان‌های آذربایجان شرقی، غربی، اردبیل و زنجان پرداخت. حالا پس از گذشت پنج‌دوره از عمر این جشنواره، علی مغازه‌ای، دبیرهنری فستیوال موسیقی نواحی «آینهدار» اعلام کرده که این رویداد موسیقایی تا سه دوره دیگر به پایان می‌رسد. در همین راستا «ابتکار» گفت‌وگویی دارد با این پژوهشگر موسیقی درباره دستاوردهای این جشنواره موسیقی که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.
جشنواره «آینهدار» پس از پنج دوره، چه دستاوردهایی داشته است؟ چرا این جشنواره ادامه نخواهد یافت؟
ما اعتقادی نداریم که یک فستیوال باید تا الی‌الابد ادامه داشته باشد. هدف ما این بود که مجموعه‌ای از تمامی کارگان‌های موجود موسیقی اقوام ایرانی تا جایی که امکان دسترسی به آنها را داشتیم، گردآوری کنیم و آنها را در قالب آثار شنیداری و دیداری (صدا، تصویر و عکس) تولید کنیم و این مجموعه به عنوان ذخایر موسیقایی امروزمان برای آینده ثبت شود.
در این چند سال، نگاه‌های بیشتری به سمت موسیقی نواحی معطوف شده است. آیا بعد از اتمام دورههای جشنواره «آینهدار» این توجه ادامه خواهد داشت یا موسیقی نواحی گوشه‌نشین خواهد شد؟
به نظر من تعریف‌های موسیقی اقوام و نواحی ایران و تلقی‌ها از آن دگرگون شده است. وقتی صحبت از موسیقی اقوام و نواحی میشود، متاسفانه اولین چیزی که به ذهن امروزی بسیاری از افراد می‌رسد؛ مظلومیت و معصومیت موسیقی اقوام است. اما به نظر من اصلا این‌گونه نیست و دیگر مسئله مظلومیت و معصومیت و گوشه‌نشینی مطرح نیست. موسیقی اقوام ایرانی دگرگون شده و این دگرگونی چندین سال است که آغاز شده و ادامه‌دار هم خواهد بود. حتی در آینده نه‌چندان دور ممکن است فرماسیون اراده موسیقی بومی کلا دگرگون شود. در همین راستا ما با نگرانی از اینکه ممکن است به‌طور کامل این دگرگونی به سمتی برود که نمونه‌های خوب دیداری از موضوع نداشته باشیم، چندین سال پیش تصمیم گرفتیم که خودمان اقدامهایی برای حفظ این نمونه‌ها انجام دهیم که حاصل این تلاش‌ها یک‌سری فیلم و یک فستیوال شد. از دید ما تا پایان هشتمین سال این فستیوال، تا جایی که می‌توانستیم، نمونه‌هایی از همه گونه‌ها را پوشش دادیم و ثبت کردیم.
در این چند دوره که از عمر این جشنواره می‌گذرد، موسیقی نواحی چقدر توانسته در گونه‌ها و شکل‌های دیگر موسیقی ایران تاثیر بگذارد؟
هدف ما این نبوده که بر دیگر گونه‌های موسیقی تاثیر بگذاریم. شاید بتوانیم به این فستیوال به چشم یک اثر هنری نگاه کنیم، به عنوان مثال مثل یک شعر؛ ممکن است شاعر در قالب یک اثر هنری، شعری را سروده باشد و دیگران تفسیرهای متفاوتی از آن داشته باشند. فستیوال «آینهدار» برای ما محملی بود برای اینکه روزی خودمان پشیمان نشویم که فلان نوازنده را می‌شناختیم اما از او صدا و تصویری درست ثبت نکردیم. این اتفاق در سال‌های گذشته در ادبیات و فرهنگ عامه ما رخ داد. ما حتی به خاطر داریم که در خانوادههایمان چه آداب و رسومی منسوخ شده‌اند، مثلا پدربزرگهایمان قصه می‌گفتند و ما آنها را ضبط نکردیم و حالا این قصه ممکن است یا از بین رفته باشد یا دسترسی به آنها بسیار مشکل باشد. کار «آینهدار» تاثیرگذاری روی گونه‌های موسیقی نبود اما اگر دیگران از آن تاثیرپذیرفته باشند و این جشنواره منبع استناد آنها باشد که مایه خوشحالی ما خواهد بود.
اشاره کردید که قصد دارید داده‌های به‌دست‌آمده در این چند دوره را منتشر کنید. کمی درباره این موضوع توضیح بدهید.
تاکنون 5 دوره برگزار شده است و صداهای 4 دوره قبل کاملا میکس شده‌اند، 3 دوره مستر هم شده‌اند. میکس امسال به زودی شروع میشود و مستر سال گذشته هم به زودی تمام خواهد شد. امیدواریم در سال آینده بتوانیم دستاورد پنج دوره قبل را منتشر کنیم تا کمی از بار خود را سبک کنیم تا کارهای سه دوره بعد به مرور انجام شود تا در پایان هشتمین سال، تمام آثار ثبت و ضبط‌‌شده فستیوال «آینهدار» در اختیار عموم قرار گرفته باشد. این آثار در پنج فرمت، در قالب کتاب عکس، مجموعه دی‌وی‌دی‌های اجراهای صحنه‌ای، مجموعه سیدیهای اجرای صحنه‌ای، مجموعه سیدیهای ضبط استودیویی و مجموعه فیلم‌های مستند ساخته‌شده در مناطق خواهد بود.
بعد از «آینهدار» پروژه جدیدی در دست دارید. این پروژه مربوط به چیست؟
در «آینهدار»، اقوام برای ما مهم بود. در اقوام ایرانی با از بین رفتن برخی راویان، برخی گونه‌های موسیقی به دلیل نبود راوی، اصالتش رو به فراموشی می‌رود و روایت‌های جدید معمولا دستخوش تغییرات ناخواسته شده است. به‌گونه‌ای که گوش راویان جوان‌تر به دلیل آشنایی با گونه‌های دیگر موسیقی از کانال‌های مختلف (که از رادیو شروع شد و امروز به فضای مجازی رسیده است) دچار یک اختلاف و التقاط فرهنگی شده است. بنابراین «آینهدار» به دلیل نگرانی برای از دست رفتن راویان اصلی به این نوع موسیقی نگاه داشت. اما پس از این دوره ما از نگاه قومیتی به موسیقی نگاه نمی‌کنیم، بلکه می‌خواهیم از منظر انسان‌شناسی (آنتروپولوژی) به آن نگاه کنیم و ممکن است در این مسیر راویانی پیدا کنیم که تحولات را هم پذیرفته‌اند و در خود هضم‌کرده‌اند و جور دیگری به موضوع نگاه می‌کنند. توضیح دیگر را به آینده موکول می‌کنم چون این طرح در حال تکمیل و پخته شدن است و ما باید در تیم خود به استیتمنتی که به راحتی بتوانیم آن را ارائه کنیم، برسیم.
به عنوان برگزارکننده یک فستیوال موسیقی مهم در کشور، چه انتظاری از وزارت ارشاد دارید؟
من به شخصه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هیچ توقعی ندارم اما پیشنهادی دارم. به نظرم بهتر است وزارت ارشاد همه جشنواره‌هایی که برگزار میشود را برگزار نکند. اصولا این کار، از دید من، بودجه وزارت ارشاد اسلامی را از بین می‌برد چون در بسیاری از موارد کار کارشناسی درست انجام نمی‌شود. به نظرم می‌توانند یک‌بار دیگر اجماعی حاصل کنند از پژوهشگران و استادان دانشگاه‌ها در همه رشته‌های موسیقی، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، مردم‌‌‌شناسی و استادان رشته‌های میان‌رشته‌ای تا تمهیدی برای جشنواره‌ها بیندیشند و مدل و فرم دیگری برای این موضوع پیدا کنند. جشنواره نواحی، جشنواره فجر و جشنواره‌های استانی را تلفیق کنند و یک مدل مشخص با اقتضاها و نیازهای امروز و آینده تدارک ببینند. ارشاد می‌تواند از سازوکار‌های غیردولتی مثل «آینهدار» و موسسه‌های دیگری که فعالیت‌های غیردولتی با بودجه بخش خصوصی انجام می‌دهند، تمام و کمال حمایت کند. این حمایت لزوما نباید جنبه مالی داشته باشد. ارشاد می‌تواند با این مجموعه‌ها همکاری و همراهی کند، مجوزهای مورد نیاز را به موقع صادر کند و در نهایت اگر بخواهد در بخش مالی همکاری کند، همان‌طور که با «آینهدار» در دو سه دوره اخیر از طرف تالار وحدت همکاری شده، می‌توانند با در اختیار گذاشتن سالن‌های ارشاد مثل وحدت و رودکی و نگرفتن پول اجاره سالن، از این بخش‌ها حمایت کنند. اما پیشنهاد مشخصم این است که دوره جشنواره‌های دولتی دیگر تمام شده و بهتر است با رویکرد دیگری، جشنواره و جشنواره‌های دیگری تالیف و اجرا شوند.
سایر اخبار این روزنامه
دموکرات‌های کنگره آمریکا خواستار توضیح رئیس‌جمهوری در مورد اتهامات جدید مایکل کوهن شدند
جهانبخش‌محبی نیا
تنهایی انسان و عصر حاضر
عضو جامعه روحانیت مبارز:
اگر مذاکره نمی‌کردیم با شرایط بدتری مواجه بودیم
تب اطلاعات عمومی چه تاثیری بر جامعه دارد؟
«مسابقه هفته» توی گوشی!
مدیرکل محیط‌زیست تهران خبر داد
پایان باز ماجرای بوی نامطبوع تهران
چرا رئیس‌جمهوری در برخی جلسات شرکت نمی‌کند؟
غیبت‌های معنادار روحانی
مسکن‌های موقتی دردی را از صنعت خودرو دوا نمی‌کند
جاده یک طرفه دولت در صنعت خودرو
علی مغازه‌ای، دبیر هنری جشنواره «آینهدار» در گفت‌وگو با «ابتکار»:
دوره جشنواره‌های دولتی تمام شده است
«ابتکار» نتایج بخش نمایشنامه‌نویسی جشنواره تئاتر فجر و تئاتر رادی را بررسی می‌کند
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی:
دیه شهدای پلاسکو تا پایان دادگاه پرداخت نمی‌شود
