روزنامه شهروند
1397/10/29
زمان تغییر فرا رسیده؟
آیت وکیلیان| فضای مجازی به‌عنوان یک پدیده نوظهور اجتماعی در ایران با توسل به بهره‌ای که جریان‌های سیاسی در کارزارهای سیاسی و انتخاباتی از آن می‌برند جایگاه متفاوتی پیدا کرده است. اهمیت آن در سطحی بوده که رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار اخیرشان با مردم قم در سالروز قیام تاریخ‌ساز مردم این شهر در 19 دی 1356 در این راستا فرمودند که «انقلاب و نظام با خواست و حمایت مردم شکل گرفته و استمرار یافته اما مستکبران با وقاحت تمام مردم را به مقابله با همین نظام فرامی‌خوانند که لازم است مردم در مقابل این تبلیغات ایستادگی و علیه آن حرکت کنند و جوانان با هوشمندی، فضای مجازی را به ابزاری برای زدن تودهنی به دشمنان تبدیل کنند.» رئیس‌جمهوری نیز چند روز گذشته به این مسأله اشاره کرده که «امکانات فضای مجازی روزانه گسترش پیدا می‌کند و فیلتر و فیلترینگ هم به تدریج به تاریخ خواهد پیوست و اثر آن تا زمانی محدود موثر است.» وضع کنونی جامعه نشان از آن دارد که گروه‌های اصلاح‌طلب قدرت مانور بیشتری در فضای مجازی دارند و برخلاف تریبون‌های رسمی که در اختیار اصولگرایان است، فضای مجازی تا حدود زیادی تحت‌تاثیر تفکر اصلاحی همسو با آنان قرار دارد. اصلاح‌طلبان به دلیل موانع جدی در تحقق جامعه مدنی بخش‌های قابل‌توجهی از کارکرد جامعه مدنی را به فضای مجازی منتقل کرده و در این مسأله از جریان رقیب پیشی گرفته‌اند. موضوعی که خود فعالان سیاسی اصولگرا نیز به آن اذعان دارند. سیدمحمد حسینی، سخنگوی جمنا از کم‌کاری و انفعال به‌عنوان دو نقطه ضعف اصولگرایان در استفاده از فضای مجازی نام برده بود، علت این مسأله نیز روشن است. امیر محبیان، تحلیگر رسانه‌ای و سیاسی اصولگرا در این راستا گفته که «اصولگرایان خیلی به رانت قدرت علاقه دارند و باید از رانت‌خواری سیاسی دست برداشت.» اما آن‌چه در وضع کنونی اتفاق افتاده و دارای اهمیت اساسی است، تغییر مشی و رویکرد اصولگرایان، افراد و رسانه‌های همسو با آنان در مورد فضای مجازی، فیلترینگ تلگرام و عدم‌فیلتر اینستاگرام و رفع فیلتر توییتر و ... است. باید دید دلایل این تغییر مشی از کجا و به چه علتی حادث شده است.تغییر مشی محافل نزدیک به اصولگرایان
همچنان که اشاره شد در نگاه اصولگرایان، افراد و رسانه‌های همسو با آنان اخیرا تغییرات قابل توجهی در مورد فضای مجازی، فیلترینگ تلگرام و عدم فیلتر اینستاگرام و رفع فیلتر توییتر به وجود آمده است که به بخشی از این دیدگاه‌ها اشاره می‌کنیم.
تلگرام باید رفع فیلتر شود
حجت‌الاسلام محمدجواد باقری، امام‌جمعه اسالم در خطبه‌های این هفته نمازجمعه این بخش و با اشاره به کارکرد‌های مثبت فضای مجازی و بیانات مقام معظم رهبری گفت که «فیلترینگ و محدود کردن فضای مجازی سبب خروج بسیاری از نیرو‌های ارزشی و انقلابی از پیام‌رسانی همچون تلگرام و حضور افسارگسیخته دشمنان در این میدان شده است.» وی با بیان این‌که فیلتر کردن تلگرام جوانان آتش به اختیار در جنگ نرم را خلع سلاح کرد، ادامه داد: «تلگرام باید رفع فیلتر شود تا جوانان انقلابی با استفاده از همین فضا بر دهان دشمن بکوبند.» باقری با اشاره به این‌که فیلترینگ یعنی بالابردن دست‌ها به نشانه تسلیم و پاک‌کردن صورت مسأله است و یقینا راه‌حل مشکل نیست، افزود: «کشوری که می‌تواند موشک‌های دوربرد و ماهواره بسازد، قطعا توانایی کنترل فضای مجازی را نیز دارد.»
فضای مجازی می‌تواند برای ما فرصت باشد
رئیس مجلس خبرگان رهبری روز پنجشنبه در نشست مشترک هیأت‌رئیسه مجلس خبرگان در دور پنجم با کمیسیون‌های داخلی این مجلس گفت: «فضای مجازی می‌تواند فرصتی برای ما باشد و ما باید تهدیدات فضای مجازی را به فرصت تبدیل و از فرصت‌های آن به نفع اسلام، انقلاب و مملکت استفاده کنیم.» آیت‌الله احمد جنتی گفت: «فضای مجازی موضوع بسیار مهمی است که بسیاری از آن وحشت دارند و ناراحت هستند؛ البته حق هم دارند زیرا از این فضا علیه ما استفاده میشود.» این اظهار نظر رئیس مجلس خبرگان رهبری در حالی است که او سال گذشته در اظهار نظری گفته بود که «فضای مجازی بلایی است که به جان ما افتاده است».
قاعده لجبازی با فضای مجازی محکوم به شکست است
غلامرضا ظریفیان، استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در مورد تغییرات ایجادشده در ذهن و زبان محافل اصولگرایی در ارتباط با فضای مجازی به «شهروند» می‌گوید.
در مورد انگیزه تغییر جریان اصولگرایی در ارتباط با فضای مجازی معتقدم که این جریان و محافل وابسته به آنان شبکه‌ها، تحولات و تغییرات متأثر از فضای مجازی را رصد می‌کنند و به این نتیجه رسیده‌اند که فضا و شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه و مردم تحت نفود و سیطره فضای مجازی و اپلیکیشن‌های مختلف آن است. به نظر می‌رسد جریان اصولگرا به این نتیجه رسیده که مدل‌ها، شیوه‌ها و نحوه ارایه، تحلیل داده‌ها و اطلاعات نیز وابسته به فضای مجازی است. از یک نکته اصلی نیز نباید عبور کرد که جریان اصولگرا با تفکیک دو مسأله آسیب‌زایی و سودزایی فضای مجازی، می‌تواند راه استفاده و بهره مثبت از فضای مجازی را به شهروندان آموزش دهد و همزمان تفکر و اندیشه و سلیقه مورد نظر خود را در میان مردم ترویج دهد. سیاست منع و محدودیت فضای مجازی که تلگرام نمونه آن است و محافل اصولگرا از آن استقبال می‌کردند، نمی‌تواند با اقناع و رضایت مردم و جامعه همراه شود؛ کما این‌که این اتفاق نیز افتاد و با فیلتر تلگرام نه تنها تعداد کاربران آن کم نشد، بلکه حساسیت استفاده از آن نیز افزایش پیدا کرد. به نظر می‌رسد که بخش عمده‌ای از سیاست واقع‌گرایانه به فضای مجازی رفته است؛ به این معنا که سیاست بین افراد به فضای مجازی کوچ کرده است و هر جریانی که بیشترین استفاده و نفوذ را در فضای مجازی داشته باشد، می‌تواند نبض و ابتکار عمل را نیز در دست بگیرد. گسترش فضای مجازی امروزه امری آشکار است که اصولا نیازی به تأکید و گفتن ندارد. طبیعی است که هر فرد یا جریانی که بخواهد در تقابل با این فضا قرار بگیرد، به صورتی محتوم در تقابل با مردم قرار می‌گیرد. غایب‌شدن در این عرصه آثار زیانباری برای هر جریانی که بخواهد این فضا را محدود کند، ایجاد خواهد کرد.
قاعده لج و لجبازی با فضای مجازی سبب شد تا اصولگرایان بخش آسیب‌زای این فضا را برجسته کنند و دیدیم که نتایج حاصل از این سیاست با شکست مواجه شد؛ برای مثال آنها به این مسأله دامن زدند که داعش با اتکا و استفاده از تلگرام بود که به مجلس شورای اسلامی حمله تروریستی انجام داد. این سیاست نیز نتوانست موثر واقع شود؛ به دلیل این‌که این استدلال و ادله به نوعی قیاس مع‌الفارق است. امروزه اگر قدرت را به دو بخش اصلی قدرت نرم و سخت تقسیم کنیم، قدرت نرم که عناصر تشکیل‌دهنده آن استفاده از فضای مجازی است، بسیار اثرگذارتر از قدرت سخت است؛ این مسأله را خود اصولگرایان هم می‌دانند و نمی‌توانند کتمان کنند. بنابراین تغییرات ایجادشده در ذهن و زبان اصولگرایان نسبت به استفاده و شکستن سد محدودیت در این فضا به آگاهی از اثرگذاری این فضا از طرف آنان برمی‌گردد؛ اگر سیاست اعمال محدودیت از طرف آنان ادامه پیدا کند، شکست‌های آنان به یک اپیدمی تبدیل خواهد شد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
گمشده در ترجمه!
ناگفته‌های خانواده مریم از پرواز بی‌بازگشت
زمان تغییر فرا رسیده؟
10 سال انگار یک عمر است
هوروش بند و بادیگاردهایش
د رتایید و تکذیب حیات شبانه تهران
هزینه هتل‌های ایران کمتر از یک فنجان قهوه!
از برخوردی که شد، خوشحالم
برای نجات جهان گیاهخوار شوید!
درگیری و قهر در تمرین تیم‌ملی
دوئل ترامپ و پلوسی بر سر تعطیلی دولت
آمادگی بیمارستان دوبی برای ارایه خدمات به تیم ملی
گوسفند زنده بخریم یا نخریم؟!
صفحه شهرونگ
ماندگاران
پاره‌کردن برجام یا بهره‌گیری از فضای مجازی؟
