یک قبیله پشت هر ردیف بودجه!

 
 
اگر قصد دارید که درباره لایحه بودجه مطلبی بنویسید که بارها خوانده شود و بابت آن تحسین شوید، سراغ تئوری‌های اقتصادی و بحث‌های کارشناسی و فنی و رسم جدول و منحنی و عدد و رقم نروید. بحث‌هایی مانند کاهش هزینه‌ها، کوچک‌سازی و کاهش تصدی‌گری دولت، به عنوان کُدهای نئولیبرالی و یا پاچه‌خواری حکومت طبقه‌بندی می‌شوند، آن هم در شرایطی که مشاور عالی رئیس‌جمهور، کارشناسان تلویزیون و نمایندگان مجلس، سطح انتظارات از بودجه را دم به دم بالا می‌برند. در شرایط فعلی هرگونه اشاره به محدودیت منابع دولتی خشم خواننده درگیر با مشکل گرانی و تورم و عدم تناسب دخل و خرج(معلم، کارمند، کارگر، صنعتگر، بیکار، پرستار، دکتر و...) را بر می‌انگیزد. گرچه بحث‌های بودجه‌ای را می‌توان در برخی کلمات سخت خلاصه کرد، اما نتیجه چنین واژه‌هایی این خواهد بود که به ابهام و ایهام و چه‌بسا به جذابیت بحث بیفزاید. البته در بحث‌ها بر حسب موضع سیاسی گوینده، فاعل ممکن است چپ، راست، اعتدالی، دولت، نهادها و... باشد. بحث‌های عمومی در مورد بودجه بر چند پیش فرض استوار است: 1-پول کافی و فراوان وجود دارد و محدودیت منابع دروغ است. 2-اولویت دولت و مجلس و نظام حل مشکلات مردم نیست. 3-چرا دولت بی‌پول این همه اعتبار به فلان دستگاه و فلان نهاد و فلان موضوع اختصاص داده است. 4-اگر راست می‌گویند منافذ اختلاس و فساد را ببندند تا نیازی به صرفه جویی نباشد. 5-اختصاص بودجه به دستگاه‌ها تابع روابط قدرت است و با چانه‌زنی و فشار می‌توان سهم بیشتری از دولت و مجلس گرفت و... این پیش فرض‌ها بحث بودجه را از اقتصاد به سمت سیاست سوق می‌دهد. شما می‌خواهید بودجه را تحلیل علمی و اقتصادی کنید یاد حرف مشاور عالی رئیس‌جمهور در جلسه با دانشجویان می‌افتید که گفت: «هر ردیف بودجه پدر و مادر دارد. پشت هر ردیف بودجه یک قبیله است»، معاون وزیر آموزش و پرورش از نمایندگان مجلس می‌خواهد در اعتراض به کم بودن بودجه آموزش و پرورش کلیات بودجه را رد کنند. نمایندگان هم هر کدام پشت لیستی از نیازهای منطقه‌ای و کشوری فریاد می‌زنند. همه، پول و اعتبار بیشتر می‌خواهند. حرف زدن درباره تناسب دخل و خرج، کسری بودجه، صرفه‌جویی، بودجه‌ریزی عملیاتی، خرید خدمات از بخش خصوصی و... از آدم قیافه خاصی به نمایش می‌گذارد. آدم می‌شود کاسه داغ‌تر از آش! آقای آشنا گوشه‌ای از «واقعیت قدرت» را در بحث بودجه بیان کرد. مخالفان دولت و نمایندگان مجلس هم بخش‌های دیگری از واقعیت بودجه را رو کرده‌اند.
ادامه صفحه 3