امریکا به فاز اقتصادی جنگ سوریه وارد شد

چهار هفته قبل بود که جیمز جفری، نماینده ویژه وزارت امور خارجه امریکا در امور سوریه طی نطقی در «شورای آتلانتیک» واشنگتن اعلام کرد که واشنگتن دیگر به دنبال سرنگون کردن بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، از قدرت نیست. این برای اولین بار بعد از جنگ هفت ساله سوریه بود که یک مقام امریکایی به صراحت اعلام می‌کرد که امریکا به دنبال سرنگون کردن اسد نیست: «ما می‌خواهیم حکومتی را ببینیم که به طور اساسی متفاوت باشد. این (خط مشی) تغییر حکومت نیست. ما نمی‌خواهیم از دست اسد خلاص شویم.»‌طی هفته‌های بعد از این سخنان نماینده امریکا، رشته‌ای از تحولات، سوریه را وارد فضای پس از جنگ کرد. دقیقاً سه روز بعد از سخنان جیمز جفری بود که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا از تصمیم خود برای خروج نیرو‌های امریکایی از شمال سوریه خبر داد و گفت که امریکا نمی‌خواهد «پلیس خاورمیانه باشد»، تصمیمی که با همه انتقاد‌ها در داخل امریکا، عملیاتی شد و شان رایان، سخنگوی ائتلاف ضد داعش روز بیستم آذرماه ۱۳۹۷ اعلام کرد که خروج نیرو‌های امریکایی از سوریه آغاز شده است.
تغییر ۱۸۰ درجه
با گذشت چهار هفته از انصراف رسمی امریکا از برکناری اسد، تحولات سوریه به شکل چشمگیری دگرگون شده است. اول منابع ترکیه‌ای گزارش کردند که عربستان و امارات متحده عربی قصد دارند نظامیان خود را به شمال سوریه و مناطق شرقی فرات اعزام کنند تا جانشین نیرو‌های امریکا در این منطقه شوند و بعد دونالد ترامپ توئیت کرد: «عربستان اکنون قبول کرده هزینه مورد نیاز برای کمک به بازسازی سوریه را به‌جای امریکا پرداخت کند.» ترامپ نوشت: «می‌بینید! این خوب نیست که کشور بسیار ثروتمند به همسایه خود کمک می‌کند، نه کشور بزرگی مثل امریکا که ۵ هزار مایل دورتر از آن است. همزمان که امارات متحده عربی به عنوان اولین کشور عربی سفارت خود را در دمشق بازگشایی کرد گزارش‌هایی هم از تصمیم بحرین، عربستان و کویت برای بازگشایی سفارت‌های‌شان در دمشق منتشر شد، تا کشور‌های عربی در یک تغییر استراتژی ۱۸۰ درجه، رسماً وارد فضای پس از جنگ در سوریه شوند. در حالی که برخی ناظران می‌گویند که ائتلاف عربی – امریکایی، حالا به جای سرنگونی حکومت سوریه، قصد دارد با کمک دلار‌های نفتی متحدین زمان جنگ حکومت سوریه را از دمشق جدا کند، تحولات روز‌های اخیر این فرضیه را بیش از پیش تقویت کرده است.
امریکا مقابل «مادر توافق‌ها»
حسن دانایی‌فر، مشاور اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور ایران اعلام کرده که جهانگیری بهمن‌ماه سال جاری به سوریه خواهد رفت، سفری که بیشتر ناظران هدف آن را تلاش برای وارد کردن ایران به بازار سوریه پس از جنگ قلمداد می‌کنند. «رانیا خضر احمد» معاون وزیر اقتصاد سوریه در امور توسعه اقتصادی و روابط اقتصادی بین‌المللی هم دیروز اعلام کرد که مذاکرات رسمی ویژه برای امضای توافقنامه همکاری راهبردی بلندمدت میان سوریه و ایران که سال گذشته میلادی (۲۰۱۸) آغاز شده بود، به نتیجه رسیده است. خانم احمد به وبگاه لبنانی «العهد» گفته که سوریه به این توافقنامه به عنوان «مادر توافقنامه‌ها» (ام‌الاتفاقیات) نگاه می‌کند، زیرا پایه‌ای برای رفتن به سمت تمام شراکت‌ها و تفاهم‌هایی خواهد بود که پیشتر میان دو کشور شکل گرفته است. دیروز تقریباً همزمان با این اظهارات بود که برایان هوک، مشاور سیاسی ارشد وزیر خارجه امریکا اعلام کرد تا زمانی که نیرو‌های ایرانی و نیرو‌های وابسته به آن‌ها کاملاً خارج نشده باشند، هیچ کمکی برای ساخت‌وساز در کشور جنگ‌زده سوریه اختصاص نمی‌یابد. هوک در گفت‌وگو با سی‌ان‌بی‌سی گفته است: «ما معتقدیم که اگر با همه طرف‌ها در این منطقه همکاری کنیم و اگر دیپلماسی خودمان را به سبکی که می‌خواهیم بسازیم، در آن صورت از شر تمام نیرو‌های تحت کنترل ایرانی‌ها خلاص می‌شویم. قرار نیست به آن‌ها اجازه دهیم که آنچه را در لبنان انجام دادند، در سوریه هم انجام دهند. ما قصد داریم کمک‌هزینه ساخت‌وساز را اختصاص ندهیم و تعدادی ابزار در دستمان داریم تا به آن هدف برسیم.»‌بشار اسد اواسط سال ۱۳۹۶ وعده کرده بود کشور‌هایی که در کنار ملت سوریه مقابل تروریسم ایستادند، در روند بازسازی سوریه مشارکت خواهند داشت، اما به نظر می‌رسد امریکا با وارد کردن عربستان و شرکای جنگی خود به فضای سوریه پس از جنگ و تلاش برای کنار زدن تهران، در حال تبدیل روند باز‌سازی سوریه به یک جنگ جدید است، جنگی که قواعد آن با جنگ هفت سال گذشته کاملاً متفاوت است.