«پیام» و «دوستی» علیه خشکسالی

زهرا حاجیان - بعد از یک رکود چند ساله در اجرای پروژه های فضایی ، این روزها دوباره خبرهای خوشی از  فضا به گوش می رسد و قرار است سرانجام ماهواره های برزمین مانده دانشجویی ، یعنی دو ماهواره پیام امیر کبیر وماهواره دانشگاه صنعتی شریف ( دوستی ) درهفته های آینده به فضا پرتاب شوند . طبق اظهارات اخیر وزیر ارتباطات ومسئولان سازمان فضایی ؛ تست‌های فنی این دو ماهواره هم اکنون به اتمام رسیده و ماهواره ها به محل پرتاب انتقال داده شده‌اند.در شرایطی که ماهواره‌های "پیام" و "دوستی"  برای کار بردهای صرفا علمی وبه منظور انجام ماموریت‌هایی از جمله  تصویر برداری، مخابراتی،  بررسی پوشش گیاهی، بهبود پایش گرد وغبار، حریق و اراضی کشاورزی، در کنار ذخیره و ارسال داده و...طراحی شده اند ، متاسفانه به دلیل شرایط تحریمی که در سال های گذشته علیه کشور مان  ایجاد شد ، کشورهایی که قول همکاری برای پرتاب این ماهواره ها را داده بودند تحت تاثیر جوسازی های غرب به وعده خود عمل نکردندو همین مسئله ؛ سال هاست که پرتاب این ماهواره ها راکه اساسا سفیرانی برای رفع  مشکلات و چالش  های زیست محیطی خواهند بود ،  با تأخیر مواجه کرده است . اما اکنون قرار است این ماهواره ها پس از سال ها انتظار،  بر بال های دانش ایرانی وبا ماهواره برهای بومی  به فضا پرتاب شوند .
«ماهواره های پیام و دوستی» 2 نمونه از فعالیت‌های صلح‌آمیز ایران در عرصه فضا
دکتر براری رئیس سازمان فضایی ایران در گفت وگو با خراسان ضمن تشریح جزئیات ، کاربردها وماموریت های ماهواره های آماده پرتاب ایرانی ، بر صلح آمیز بودن فعالیت های  فضایی  ایران نیز تاکید می کند ومی گوید : جمهوری اسلامی ایران  برنامه ها و اهدافی را در حوزه های صنعتی و علمی در خصوص ماهواره تعریف کرده که تمامی این  فعالیت‌های فضایی شامل  پرتاب و به کارگیری ماهواره‌ها؛صلح‌آمیز و در راستای تعاملات بین المللی است ودوماهواره دوستی وپیام امیر کبیرکه حاصل تلاش محققان دانشگاهی است دونمونه بارز از این فعالیت های کاملا صلح آمیز است . وی می گوید : همزمان با آغاز به کار سازمان فضایی  ایران ازاواسط دهه 80در همان ابتدا قراردادهای ساخت ماهواره با برخی دانشگاه ها از جمله دانشگاه  صنعتی شریف و امیرکبیرنیز به  امضا رسید . این قراردادها در نهایت منجر به ساخت دوماهواره دوستی وپیام ، به عنوان یکی از مجموعه‌ ماهواره‌های توسعه فناوری کشور و به کارفرمایی سازمان فضایی ایران شد که  خوشبختانه اکنون تست های فنی آن ها انجام شده است واین دوماهواره درنوبت پرتاب قرارگرفته‌اند.
«پیام»ماهواره ای برای رفع نیازهای زیست محیطی


 وی  با اشاره به مشخصات فنی ماهواره پیام امیرکبیر خاطرنشان می کند:  طراحی این ماهواره  از سال 84 آغاز شده است .این ماهواره  با وزن 100 کیلوگرم از سری میکرو ماهواره‌های توسعه فناوری فضایی است که به منظور انجام مأموریت تصویربرداری طراحی و ساخته شده است. ارتفاع مداری طراحی شده برای ماهواره پیام امیرکبیر ۵۰۰ کیلومتر و با شیب مداری 55 درجه است و تصاویری با دقت ۴۵ متر ارسال می‌کند و حدود سه سال در مدار زمین باقی خواهد ماند.به گفته رئیس سازمان فضایی ؛ پیام سه مأموریت تصویربرداری ،ذخیره و ارسال داده ها را برعهده دارد.بررسی پوشش گیاهی، بهبود پایش گرد وغبار، حریق و اراضی کشاورزی، در کنار ذخیره و ارسال داده و نیز اندازه گیری تشعشعات فضایی با هدف بررسی اثر پرتوهای کیهانی بر عملکرد ماهواره، ازجمله ماموریت هایی است که  ماهواره  پیام برای انجام آن ها طراحی وساخته  شده است . ماهواره پیام مأموریت مخابراتی هم دارد که باید یک پیام را ذخیره و به زمین مخابره کند.چهار دوربین روی این ماهواره نصب است که عملیات عکس برداری از زمین را انجام می دهد .
«دوستی »برای پایش منابع آبی به فضا می رود
پروژه طراحی و ساخت  ماهواره  دوستی در سال 87 ؛ براساس توافق میان سازمان فضایی و دانشگاه صنعتی شریف وتوسط بیش از 100 نفر از دانشجویان، دانش آموختگان و اعضای هیئت علمی این دانشگاه انجام شده است.این ماهواره با وزن 52 کیلو گرم  دردسته ماهواره های مینیاتوری قرار می‌گیرد.شکل ماهواره دوستی تقریبا مکعبی بوده و با ابعادی در حدود نیم متر طراحی و ساخته شده است. به گفته رئیس سازمان فضایی ؛تصویربرداری رنگی با رزولوشن بهتر از ۳۰ متر، بررسی پوشش گیاهی و پایش منابع آبی از جمله کاربردهای ماهواره ایرانی دوستی است .وی درباره طول عمر این ماهواره می گوید : حداکثر طول عمر عملیاتی این ماهواره برابر با یک سال و طول عمر بالستیکی آن متناسب با مدار آن خواهد بود.این ماهواره فاقد نیروی پیشرانش به منظور انجام مانور مداری و تغییر مدار است؛ لذا پس از استقرار در مدار از پیش تعیین شده و پس از سپری شدن عمر عملیاتی، با استهلاک انرژی جنبشی و نزول به مدارهای پایین‌تر، وارد اتمسفر می شود و عمر آن پایان می‌یابد.مدار این ماهواره بیضوی و در دسته مدارهای کم ارتفاع (LEO)، با ارتفاع اوج و حضیض به ترتیب برابر با 310 و 250 کیلومتر و شیب مداری 55 درجه خواهد بود.
ایران دررتبه 11 جهان از حیث دستیابی به فناوری فضایی
دکتر براری با اشاره به جایگاه ایران درعرصه فضایی می افزاید: با اجرای برنامه 10 ساله اول توسعه فناوری فضایی در کشور در  سال های 85 تا 94 خوشبختانه کشورمان نه تنها به چرخه کامل فناوری فضایی  دست پیدا کرد بلکه درنهایت به کشوری تبدیل شدیم که از نظر علمی در عرصه فضا رتبه اول  منطقه ورتبه یازده دنیا را در اختیار داردو در برنامه 10 ساله دوم نیز علاوه بر تثبیت فناوری، توسعه کاربردها را مورد توجه قرار داده ایم  . ولی  متاسفانه همچنان در زمینه کاربرد دچار ضعف هستیم و تلاش ما این  است که سهم خود را در اقتصاد فضا و توسعه کاربردها ارتقا بدهیم  چرا که امروز همه کشورها برای توسعه اقتصاد فضا برنامه دارند به طور نمونه  اسفندماه  سال گذشته لایحه صنعت فضایی  انگلستان  تصویب شد، براساس این لایحه انگلستان قصد دارد تا  رشد اقتصاد فضایی خود را  که  تا سال 2017 حدود 14 میلیارد پوند بوده است  به 40 میلیارد پوند در سال 2030 برساند ما هم تلاش می کنیم سهم خود را در این زمینه ارتقا بدهیم و مهم ترین بستر آن هم استفاده از داده های ماهواره ای  برای ارائه خدمات به بخش‌های مختلف جامعه است .