روزنامه همدلی
1397/10/22
قاسم محبعلی در گفت‌وگو با «همدلی»، سخنان وزیر خارجه آمریکا در قاهره و خبر آغاز خروج نیروهای آمریکا از سوریه را بررسی کرد
ترامپ در ۲۰۱۹ پیش‌بینی‌ناپذیرتر میشوددیپلمات سابق: باید صبر کرد و دید بعد از عبور از بحران دیوار مرزی، سیاست خارجی آمریکا به چه سمتی می‌رود
همدلی| گروه سیاسی: روز پنج‌شنبه رسانه‌های جهان صحبت‌های وزیر خارجه‌ای را پوشش دادند که بعد از دیگر عضو ارشد دولت آمریکا، برای تبیین، توضیح یا توجیه تصمیم ناگهانی رئیس‌جمهور به منطقه آمده بود. چند روز بعد از سفر جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ به خاورمیانه که با سخنرانی در اسرائیل و ناکامی در دیدار با رئیس‌جمهور ترکیه همراه بود، مایک پمپئو، به نظر با ماموریتی مشابه، راهی این منطقه شد. او در سخنرانی خود در قاهره بدون نام‌بردن از باراک اوباما رئیس‌جمهور سابق آمریکا به انتقاد شدید از سیاست های وی در منطقه پرداخت و مدعی شد دوران شرمساری خودساخته آمریکا به پایان رسیده است. او رویکرد واشنگتن در آن زمان در قبال خیزش‌های مردمی در کشورهای عربی و همچنین توافق هسته‌ای با ایران را اشتباه توصیف کرد. وزیر خارجه آمریکا در راستای شروطی که بولتون پیشتر برای خروج از سوریه تعیین کرده بود، تاکید کرد که آمریکا از طریق دیپلماسی و همکاری با شرکای خود برای خارج‌کردن ایران از سوریه تلاش خواهد کرد.
از سوی دیگر اما جمعه خبر دیگری از اقدامات آمریکا در سوریه رسید که در راستای تصمیم رئیس‌جمهور بود: خروج نیروهای آمریکایی از سوریه آغاز شده است. خبرگزاری فرانسه از رسانه‌هایی بود که به نقل از سخنگوی ائتلاف ضد داعش آمریکا اعلام کردند خروج نیروهای آمریکایی از سوریه آغاز شده است. پیش از آن یک مسئول وزارت دفاع آمریکا هم گفته بود ارتش آمریکا روز جمعه خارج‌کردن تجهیزات خود از سوریه را آغاز کرده است.
در بررسی علت و عواقب این اقدامات و نسبت بین آن‌ها، همدلی گفت‌وگویی داشته با «قاسم محبعلی»، مدیر کل سابق وزارت خارجه آمریکا و کارشناس مسائل خاورمیانه:
به نظر شما سخنان مایک پمپئو در قاهره با چه هدفی بیان شده و آیا این هدف در نتیجه این صحبت‌ها محقق شده است؟
هدف پمپئو از سخنانش، یکی توضیح سیاست‌های آمریکا بعد از اعلام ترامپ برای خروج از سوریه و آثار آن است و دیگری نوعی اطمینان‌دادن به دولت‌های منطقه در این زمینه که سیاست‌های آمریکا در خصوص جنگ علیه داعش و اعمال فشار بر ایران تغییری نکرده است. این که چقدر در این هدف موفق بوده روشن نیست. خصوصاً درباره ترکیه، با توجه به روند سفر بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا به این کشور، به نظر می‌رسد رضایت ترکیه فراهم نشده و هنوز اختلاف‌نظر وجود دارد. در مصر پمپئو سعی کرد سیاست‌های آمریکا درباره ایران را تکرار کند و بر این تاکید کند که آمریکا می‌خواهد فشار بر ایران را افزایش دهد. حالا این سوال پیش می‌آید که چرا مصر؟ آیا واقعاً قصد دارند به جای عربستان روی مصر تکیه کنند؟ به نظر می‌رسد بعد از ماجرای خاشقجی عربستان انتظارات را برآورده نکرده است.
دولت ترامپ دولت همگن و همبسته‌ای در سیاست‌ها و راهبردها نیست. شخص ترامپ به رفتاری بعضاً ناهنجار با اتخاذ ناگهانی مواضع عکس‌العملی دارد که با ساختار اداری و ساختار سیاسی آمریکا هماهنگی ندارد. به نظر می‌رسد این رویکرد او مشکلاتی را برای دستگاه‌های اجرایی آمریکا در سیاست داخلی و خارجی فراهم کرده است. تلاش کسانی مثل بولتون و پمپئو این است که ضمن تعدیل مواضع ترامپ، متحدین را در زمینه تاثیر این سیاست‌ها در رفتار بلندمدت آمریکا توجیه کنند.
همان طور که مارکو روبیو گفته همین دو سال نشان می‌دهد ترامپ کسی نیست که بتواند جایگاه آمریکا در سیاست خارجی را مدیریت کند. این مشکلاتی را ایجاد کرده است. دولت ترامپ سعی کرده موضع‌گیری اولیه خود که عکس‌العملی در مقابل کنگره بوده را تعدیل کند. الان به نظر می‌رسد که برنامه آمریکا درباره نیروهایش در سوریه جابجایی نیرو باشد، نه اینکه قصد خروج کامل داشته باشد و دیگر در سوریه دخالتی نداشته باشد. همان طور که پمپئو گفته، در سه محور به کار خود ادامه خواهند داد، بحث داعش، کردهای سوریه و ایران. چهارمی شاید آینده سوریه باشد. در این مسائل به نظر نمی‌رسد سیاست آمریکا تغییر کرده است. ترامپ رفتار دقیقی در مورد سیاست‌ها ندارد و در مسائل سیاست خارجی تابع نظرات وزارت خارجه و وزارت دفاع و سازمان سیا نیست؛ بلکه تصمیماتی می‌گیرد که موقت یا لحظه‌ای هستند.
از صحبت‌ها و سفرهای بولتون و پمپئو به نظر می‌رسد که آن‌ها مشغول تبصره‌زدن و شرط‌گذاشتن بر تصمیم رئیس‌جمهور و به نوعی تلطیف آن هستند. آیا این تلاش موفقیت‌آمیز خواهد بود؟ اصلاً این تلاش جدی است یا صرفاً فرایندی تبلیغاتی برای کنترل شرایط است؟
در اجرای سیاست خارجی آمریکا تناقضاتی هست. الان این خبر اعلام آغاز خروج نیروها از سوریه با حرف‌هایی که روز قبل پمپئو یا پیشتر بولتون زدند و گزارشی که از قول بولتون در ترکیه منتشر شده، تطابق ندارد و مسیری متفاوت است. مشخص نیست بحث خروج آیا کامل اتفاق می‌افتد یا موضوع فقط جابه‌جایی نیروهاست و تغییر شکل نیروها به شکلی که هم دستور رئیس‌جمهور انجام شده باشد و هم عملاً راهبرد آمریکا در سوریه تغییر نکرده باشد.
آمریکایی‌ها دو جا نیرو دارند. یکی در شمال شرق سوریه و بخش‌های مربوط به کردها و یکی در تنف. باید دید نیروها از کجا خارج می‌شوند. خروج هر کدام آثار متفاوتی خواهد داشت. نیروهای شمال ممکن است به عراق منتقل شده باشند و قدرت تحرکشان بیشتر شده باشد. به نظر می‌رسد حضور در عراق با راهبرد کلی هماهنگ‌تر است؛ چون آمریکا از ابتدا هم علاقه‌ای به مداخله تمام‌عیار در سوریه نداشت و کج‌دارومریز پیش می‌رفت.با ترکیه به نظر نمی‌رسد که بتوانند به توافق برسند. اگر خروج اتفاق بیفتد باید بر سر سرنوشت کردها توافقی صورت بگیرد و این هم آثار جدی در وضعیت آمریکا در منطقه خواهد داشت هم باعث میشود که مسئله کردها در شمال سوریه به نوعی خاتمه پیدا کند چون کردها ناچارند یا با دولت بسازند یا با اشغال توسط ترکیه مواجه شوند. آمریکا به هیچ کدام از این دو اتفاق علاقه‌مند نیست. کارهایی که ترامپ انجام می‌دهد، تطابق با رویکرد درازمدت و راهبردهای آمریکا ندارد اما به هر حال اثرات خود را در کوتاه‌مدت می‌گذارد. شاید این تصمیم هم روندی کوتاه‌مدت باشد.
از زمانی که تلاش‌های بولتون و پمپئو آغاز شده، ترکیه و برخی از دیگر بازیگران منطقه در تلاش برای مقابله با آن‌ها هستند تا تصمیم ترامپ به همان شکل اجرا شود. نقطه اوج این تلاش هم پذیرفتن دیدار با بولتون از سوی اردوغان بود. این تلاش‌ها تا چه حد ممکن است موثر واقع شوند؟
مشخص نیست که مواضعی مثل مواضع ترکیه تا چه حد بر رفتار ترامپ یا حفظ سیاست‌هایش اثرگذار باشد. ترامپ کار را غیرقابل‌پیش‌بینی کرده است؛ اما داخل دولت هم انسجام در تصمیم‌گیری وجود ندارد. تصمیمات ترامپ مبتنی بر رویکردهای وزارت خارجه، سازمان سیا یا حتی شورای امنیت ملی خودش هم نیست. همه این‌ها غیرقابل‌پیش‌بینی‌بودن را نشان می‌دهد. باید صبر کرد. باید صبر کرد این بحران تعطیلی دولت و دعوای دیوار طی شود تا بعد مشخص شود موضوع سیاست خارجی به چه سمتی میل می‌کند. آیا ماجرا به تعادل می‌رسد یا همچنان رفتارهای ضربه‌ای غیرقابل‌پیش‌بینی ادامه پیدا می‌کند.
من اما فکر می‌کنم ترامپ هر چه بیشتر به سمت پیش‌بینی‌ناپذیری میل می‌کند. علت آن هم این است که آمریکا از بهار ۲۰۱۹ یعنی از ابتدای سال آینده ما، به سمت انتخابات بعدی می‌رود و در آن ترامپ برای اینکه نیروهای سبد رای خودش را حفظ کند، ناچار است رفتاری داشته باشد که آن‌ها را تحریک کند. این باعث میشود که این رفتارهای پیش‌بینی‌ناپذیر افزایش پیدا کند؛ لذا ترکیه، روسیه، اروپا، ما و کشورهای منطقه هیچ کدام نمی‌توانیم رفتارهای آمریکا را در یکی دو سال آینده پیش‌بینی کنیم. هر لحظه ممکن است رفتاری جدید پیش بیاید که با روند قبلی متفاوت باشد؛ اما اگر راهبردهای کلی آمریکا را ببینیم، همان چیزهایی هستند که پمپئو در قاهره گفته‌است و این‌ها ثابت هستند: حفظ نفوذ در منطقه، حمایت از متحدین، فشار بر ایران، کنترل روسیه و مهار چین؛ اما همان طور که گفتم، بعید است ترامپ به این راهبردها باور داشته باشد.
به تعطیلی دولت و ماجرای دیوار مرزی اشاره کردید. به عنوان سوال آخر، فکر می‌کنید با توجه به صحبت‌های اخیر ترامپ درباره وضعیت اضطراری و دیوار مرزی، این ماجرا به چه سرانجامی می‌رسد؟
بحثی که به تازگی دولت پیش کشیده برای اعلام وضعیت اضطراری و استفاده از منابع ارتش، اختلاف در تعریف قانون اساسی است بین قوه مجریه و مقننه باید ببینیم به نفع چه کسی حل میشود. به هر حال باید توافقی بین کنگره و رئیس‌جمهور صورت بگیرد. اگر نگیرد و ترامپ به سمت حالت فوق‌العاده برود و تحلیلش را عملی کند، دادگاه تصمیم می‌گیرد و به نظر نمی‌رسد دادگاه تصمیم ترامپ را تایید کند. به لحاظ حقوقی اجازه نخواهد داد ترامپ به این کار ادامه دهد و ترامپ ناچار خواهد بود عقب‌نشینی کند.
سایر اخبار این روزنامه
قاسم محبعلی در گفت‌وگو با «همدلی»، سخنان وزیر خارجه آمریکا در قاهره و خبر آغاز خروج نیروهای آمریکا از سوریه را بررسی کرد
«همدلی» از تفاوت قانون کودک‌همسری در ایران و کشورهای منطقه گزارش می‌دهد عقب ماندیم
«همدلی» دلایل زیان‌ده بودن یک صنعت قدیمی و پر حاشیه را در گفت‌وگو با کارشناسان ارزیابی کرد
«سید مصطفی تاجزاده» در حاشیه سلسله نشست‌های «چه بایدکرد؟» به پرسش‌های همدلی در حوزه سیاست خارجی پاسخ داد؛
گفت‌وگوی همدلی با حمید شیخ‌محمدی، سرمایه‌گذار و مجری طرح فیلم «آندرانیک»؛ سینما یک پنتاگون است
عبدالله ناصری، عضو شورای مشورتی رئیس دولت اصلاحات: اعتماد به نفس کاذب حزب اعتدال و توسعه به روحانی ضربه می‌زند
وزیر دفاع ایران در مراسم تحلیف مادورو شرکت کرد
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه: کنوانسیون های مرتبط با«اف‌ای‌تی‌اف» یکماه دیگر تعیین تکلیف میشود
با دعوت آمریکا برگزار میشود نشست رهبران جهان درباره ایران و خاورمیانه در لهستان
سخنگوی وزارت امور خارجه: آمریکا راهی در پیش گرفته که نفعی برایش ندارد
تکذیب خبر احضار علی ضیاء و ممنوع‌التصویری زائری به درخواست هیات رئیسه مجلس
