درباره نزاع دانش آموزان شیرازی که به قتل یک نفر انجامید

  خبر کوتاه و دردناک است؛ هفته گذشته چند دانش آموز دبیرستانی در شیراز سر موضوعی با هم درگیر شدند و در این درگیری، یکی از آن‌ها با چاقو به قتل رسید. سن دانش آموزان حاضر در این نزاع 16 و 17 سال اعلام شده‌است. متاسفانه حوادث مربوط به چاقوکشی هرچندوقت یک‌بار به صدر اخبار می آیند. اخباری ناراحت کننده که همواره با یک سوال همراهند؛ چگونه می شود مانع چنین حوادثی شد؟ در بررسی حوادثی از این قبیل، یکی از اولین مسائلی که مطرح می شود آشنا نبودن افراد با مهارت مدیریت خشم و هیجانات و به تبع آن، فوران خشم و از دست دادن کنترل رفتار در زمان نزاع است. باید توجه داشته‌باشیم که درست است در دوره نوجوانی مجهز بودن به مهارت های کنترل خشم اهمیت زیادی دارد و ضروری است اما کافی نیست و در کنار آن باید نکات دیگری را نیز در نظر داشته باشیم.
    ماشینی بدون ترمز و فرمان تا چند دهه قبل تصور می شد تکامل مغز و تغییرات آن، طی سال های ابتدایی زندگی روی می دهد و پس از آن مغز از ثبات قابل توجهی برخوردار است اما بررسی های جدیدتر پژوهشگران علوم اعصاب دانشگاه «کرنل» نشان داده‌است؛ تغییرات مغز در دوره نوجوانی را می توان چندین برابر تغییرات دوره کودکی در نظر گرفت. این وضعیت شرایطی را ایجاد می کند که به قول دو تن از پژوهشگران این حوزه، «بل و مک براید»، مغز نوجوان مانند ماشینی است که نه فرمان دارد و نه ترمز! این ماشین بدون فرمان و ترمز، گاهی عملکرد فوق‌العاده بدی در زمان نزاع از خود نشان می دهد.     مدیریت هیجانات، دشوارتر از همیشه برای مدیریت هیجانات لازم است بخش های مختلف مغز با هم همکاری کنند. در واقع زمانی می توانیم انتخاب های درست داشته‌باشیم که لوب پیشانی -بخش مربوط به استدلال و تفکر- بتواند به سرعت سیستم لیمبیک -بخش مرتبط با هیجانات- را مدیریت و فعالیت آن را تنظیم کند. این اتفاق در دوره نوجوانی به‌آسانی نمی‌افتد. چراکه بخش های مرتبط با بروز هیجانات در مقایسه با لوب پیشانی زودتر تکامل پیدا کرده‌است و درنتیجه سرعت واکنش بالاتری پیدا می کنند. لوب پیشانی دیرتر از بخش های دیگر و در اواخر دوره نوجوانی تکامل پیدا می کند. بر همین مبنا مدیریت خشم در نوجوانی بسیار دشوار است، چراکه لوب پیشانی نوجوان سرعت عمل کافی ندارد و در نتیجه گاهی اوقات پیش از این‌که لوب پیشانی وارد عمل شود، فرد روی همکلاسی اش چاقو کشیده یا مرتکب قتل شده‌است. در این شرایط یکی از کارهایی که می تواند به نوجوانان کمک کند، منع جدی آن‌ها از حمل وسایلی چون چاقو و قمه است. توجه داشته‌باشیم که چاقو در دست یک نوجوان به مراتب خطرناک تر از چاقو در دست فردی  بزرگ سال است، پس تنها به واسطه این‌که فرزندمان قد کشیده‌است، به او اجازه حمل چنین سلاح هایی را ندهیم.