دروس پیش‌نیاز در دبیرستان حذف شد




هدی هاشمی


خبرنگار
مدیر کل دفتر آموزش دوره دوم متوسطه وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که دروس پیش نیاز در دوره متوسطه دوم حذف خواهد شد. البته این اولین بار نیست که خبری از حذف و اصلاح نظام آموزشی کشور منتشر می‌شود. نظام آموزشی کشور در دو دهه گذشته، بارها و بارها دستخوش تغییر و تحولات جدی شده است. اواسط دهه 70 بود که مسئولان آموزشی کشور خبر از اجرای نظام جدیدی دادند که در آن «رفوزگی» دیگر معنایی نداشت. در این نظام آموزشی که به «نظام جدید» معروف بود، دانش‌آموزان، پنج سال ابتدایی، سه سال راهنمایی، سه سال تا دیپلم و یک سال دوره پیش دانشگاهی را می‌گذراندند تا بتوانند به دانشگاه وارد شوند. چند سالی گذشت مسئولان اعلام کردند، این نظام کارآمد نیست و برای بهتر شدن آن باید نظام سالی واحدی جایگزین شود. این مدل آموزشی هم البته بعد از چند وقت از سکه افتاد و دیگر باب میل مسئولان نبود تا در سال 91 که نظام آموزشی به شش سال ابتدایی، سه سال راهنمایی و سه سال متوسطه تغییر کرد و در نهایت در تابستان امسال، نظام پیش دانشگاهی حذف شد. همه این تغییرات، در حالی اتفاق افتاد که دانش‌آموزان بیش از دو دهه در دوره متوسطه دوم، مجبور به گذراندن دروسی به نام پیش نیاز بودند. دروسی که دانش‌آموز باید نمره قبولی در آن کسب می‌کرد تا بتواند ادامه همان درس را در سال بعد بگذراند. به عنوان نمونه اگر دانش‌آموز پایه یازدهم رشته علوم انسانی نمره قبولی در درس عربی یک نمی‌گرفت، دیگر نمی‌توانست در پایه دوازدهم، عربی دو را انتخاب کند. بنابراین دانش‌آموزانی که موفق به قبولی نمی‌شدند، به اجبار در تابستان این دروس را می‌گذراندند. البته برخی هایشان هم در ترم تابستانی قبول نمی‌شدند. همین موضوع موجب شد که حالا وزارت آموزش و پرورش برای دو میلیون و 201 هزار دانش‌آموز، خبرهای خوشی داشته باشد. مدیرکل دفتر آموزش دوره دوم متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش، درباره حذف این دروس اعلام کرد: «طبق ماده ۶ آیین نامه آموزشی دوره دوم متوسطه، دروس پایه دهم پیش نیاز دروس پایه یازدهم نبود و وقتی دانش‌آموزی ارتقای پایه پیدا می‌کرد می‌توانست همه دروس پایه یازدهم را انتخاب کند و به تحصیلش ادامه دهد. اما در تبصره‌های ماده ۶ آیین نامه آمده بود که برخی دروس پایه یازدهم، پیش نیاز پایه دوازدهم محسوب می‌شوند و دانش‌آموز باید کف نمره را کسب کند. معمولاً در هر رشته تخصصی سه تا چهار درس این‌گونه بود و پیش نیاز می‌خورد.»
عباس سلطانیان با بیان این‌که این ماجرا در دوره‌های قبل از ما نیز وجود داشت و تجربه خوبی نداشتیم گفت: «دانش‌آموز ناچار بود دروسی را که در آنها مردود شده دوباره بگذراند. به همین ترتیب باید چند درس پایه دوازدهم را تابستان بعد برمی‌داشت. این یک پنجره باز در برنامه هفتگی دانش‌آموز ایجاد می‌کرد و در فارغ التحصیلی نیز با مشکلاتی روبه‌رو می‌شد. به همین علت امسال به شورای عالی آموزش و پرورش پیشنهاد دادیم بحث دروس پیش نیاز در دوره متوسطه حذف شود که خوشبختانه در کمیسیون معین به تصویب رسید و ابتدای هفته جاری به تمام استان‌ها ابلاغ شد و دیگر دروس پیش نیازی برای بچه‌ها در دوره متوسطه نخواهیم داشت.»
کیفیت آموزش را زیر سؤال نبریم
حذف دروس پیش نیاز البته با انتقاد بسیاری از کارشناسان آموزشی مواجه شده است. آنها معتقدند که وزارت آموزش و پرورش باید جایگزینی برای این حذف داشته باشد، چرا که اگر دانش‌آموزان نتوانند آموزش‌های لازم را در برخی از دروس مورد نیاز بدست آورند، کیفیت آموزشی زیر سؤال می‌رود. موضوعی که محمد نیک‌نژاد بر آن اشاره کرد و گفت: «نظام آموزشی کشور به شکلی طراحی شده است که دانش‌آموزان از همان پایه اول تا پایه دوازدهم با مشکل مواجه می‌شوند و البته دانش‌آموزان در هر پایه‌ای با افت تحصیلی روبه‌رو هستند. گرچه این افت تحصیلی دانش‌آموزان در دوره متوسطه بویژه متوسطه دوم بیشتر است. ما در نظام سالی- واحدی باید به دانش‌آموزان درس‌هایی را ارائه دهیم که آنها آن درس را متوجه شوند و نمره قبولی بگیرند تا بتوانند درپایه بعدی قبول شوند، اگر دانش‌آموزی مثلاً در فیزیک یک نتواند نمره قبولی را بگیرد، چطور می‌تواند فیزیک دو را بگذراند این موضوع موجب می شود که کیفیت آموزشی کاهش پیدا کند».
او تأکید کرد: «یکی از مشکلات نظام آموزشی کشور سخت و سنگین بودن کتاب‌های درسی است. از همان سال اول ابتدایی دانش‌آموز با کتاب‌های سنگین و تکالیف بسیار روبه‌رو می‌شود. در مقطع راهنمایی دروس به یکباره تغییر می‌کند و در متوسطه دوم هم به خاطر کنکور خیلی از معلم‌ها سختگیری نمی‌کنند همین موضوع موجب شده تا در مجموع کیفیت آموزشی زیر سؤال برود.»
این کارشناس آموزشی با اشاره به این‌که این مسأله یکی از علت‌های افت آموزشی دانش‌آموزان بویژه در دوره دبیرستان است، گفت: «در برخی از کشورها برای کم کردن این آسیب، یا شمار مواد درسی در یک سال را کاهش داده‌اند و یا برخی از درس‌ها را تنها برای یادگیری در برنامه هفتگی مدارس می‌گنجانند و در پایان دوره، برای سنجش میزان یادگیری آن درس‌ها، آزمونی گرفته نمی‌شود. در کتاب‌های درسی موجود، درونمایه‌های آموزشی، پیوند تعریف شده‌ای با زندگی واقعی دانش‌آموزان ندارد و تجربه نشان می‌دهد که بخش‌هایی از کتاب‌های علوم تجربی در دوره دبستان و راهنمایی و فیزیک، شیمی و زیست شناسی در دبیرستان که در سنجش با درس‌های دیگر، با زندگی روزمره دانش‌آموزان پیوند بیشتری دارد، به همان نسبت، انگیزه بیشتری برای یادگیری پدید می‌آورند.»