مهاجرت نخبگان استارت‌آپ‌ها

گروه فناوری - در سال جاری بسیاری از نخبگان و فعالان استارت‌آپ‌ها تصمیم به کوچ از کشور گرفته و در حال انجام مقدمات مهاجرت هستند و یا اینکه موفق به اخذ مهاجرت و ویزا شده و بار سفر بسته‌اند‌‌. در این میان بسیاری از این افراد یا استارت‌آپ‌های خود را از راه دور اداره می‌کنند و یا اینکه استارت‌آپ‌ها را برای فروش و واگذاری آگهی کرده‌اند‌‌. البته هیچ آمار دقیق و مشخصی در این رابطه وجود ندارد و مقامات دولتی به راحتی می‌توانند این امر را انکار کنند‌‌. در این میان خبرهایی به گوش می‌رسد از بازگشت هزار و صد نخبه ایرانی به کشور اما گفته نمی‌شود این رقم در مقابل مهاجرت آن عده‌ای که از ایران می‌روند بسیار ناچیز است‌‌. از سوی دیگر یکی از عواملی که موجب می‌شود مدیران استارت‌آپ‌ها قصد سفر کنند و کسب‌وکار خود را واگذار کرده یا تعطیل و به کشوری دیگر کوچ کنند فیلترینگ یا احتمال آن در آینده است‌‌. با توجه به اینکه استارت‌آپ‌ها درآمدزایی و اشتغالزایی مناسبی برای کشور به همراه دارند مسوولان نه تنها حمایت چندانی از این کسب‌وکارهای مجازی نمی‌کنند بلکه برخی رسانه‌ها مانند صدا و سیما نیز در باب احتمال جاسوسی برخی از مدیران کسب‌وکارهای مجازی سخن می‌گویند و یا اینکه کارشناسان این رسانه ملی، با شک و تردید عنوان می‌کنند که برخی از استارت‌آپ‌ها از دیگر کشورها مانند سوییس سرمایه جذب کرده‌اند، به راستی چه کار خطرناکی! هر شخصی که ذره‌ای از علم اقتصاد خبر داشته باشد می‌داند جذب سرمایه‌های خارجی ارز وارد کشور می‌کند و برای توسعه و بهبود اقتصاد کشور بسیار مفید است‌‌. دولت نیز همواره عنوان می‌کند که باید سرمایه خارجی جذب کنیم تا بتوانیم برنامه‌های توسعه را پیش ببریم‌‌. حال چه شده است که به نظر صداوسیما هر مدیری که سرمایه‌گذار خارجی جذب کند جاسوس است؟ ظاهرا دولتمردان نه تنها قصد ندارند نخبگان خود را راضی به ماندن کنند بلکه شرایط را هرچه سخت‌تر می‌کنند تا مدیران کسب‌وکارهای مجازی ناچار به مهاجرت شوند‌‌.
عدم ثبات و امنیت شغلی
یکی از نخبگان استارت‌آپی که قصد سفر دارد علت اصلی این امر را ریسک بالای فعالیت در ایران و عدم ثبات و امنیت در حوزه کسب‌وکارها دانست‌‌.
فرید امیریعقوبی، مدیر یک مجموعه استارت‌آپی در گفت‌وگو با «جهان صنعت» اظهار کرد: من آخرین بنیانگذار از یک مجموعه استارت‌آپی ۵ ساله هستم که سایر بنیانگذاران مهاجرت کردند و اکنون نوبت به مهاجرت من رسیده است‌‌. ما صاحب یک فروشگاه آنلاین هستیم که به دلیل مهاجرت قصد فروش آن را داریم‌.


او درباره دلایل مهاجرت خود و همکارانش بیان کرد: استارت‌آپ‌ها جزو کسب‌وکارهایی نیستند که بتوان یک روزه در آنها موفق شد، بلکه نیاز به برنامه‌ریزی بلندمدت 3، 5 و 10 ساله دارند و باید زمان، هزینه و انرژی صرف کرد تا به موفقیت رسید‌‌.
امیر یعقوبی افزود: متاسفانه در ایران هرقدر هم که شما موفق باشید بازهم با توجه به عدم ثبات در قوانین کشور، قیمت‌های بازار، قیمت ارزها و تعرفه گمرکی، نمی‌توان برنامه‌ریزی دقیق و مشخصی برای استارت‌آپ‌ها انجام داد و بر اساس برنامه‌ریزی عمل کرد‌‌. به همین دلیل ریسک کار و بازاریابی در ایران بسیار بالا بوده و برای بسیاری این میزان از ریسک به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست‌‌.
او تاکید کرد: به جز ریسک بالای فعالیت در ایران، کسب‌وکارها نیاز به ثبات و امنیت دارند و به همین دلیل بسیاری از فعالان استارت‌آپ‌ها مانند من و همکارانم برای کسب ثبات و امنیت ناچار به کوچ از کشور شدیم‌‌. البته این ثبات و امنیت نه فقط به لحاظ شغلی بلکه از نظر اقتصادی و اجتماعی نیز باید وجود داشته باشد‌.
امیر یعقوبی گفت: با توجه به این شرایط بسیاری از دست‌اندرکاران استارت‌آپ‌ها مانند من ترجیح می‌دهند آنچه در اینجا یافت نمی‌شود را در خارج از مرزهای کشور جست‌وجو کنند و در کشوری به فعالیت و راه‌اندازی کسب‌وکار بپردازند که ریسک‌های بسیار کمتری نسبت به ایران داشته باشد‌‌.
آینده نه‌چندان روشن نخبگان کشور
یکی از مدیران و کارشناسان استارت‌آپ‌ها نیز معتقد است با توجه به حجم بالای مهاجرت فعالان استارت‌آپ‌ها از ایران، می‌توان نتیجه گرفت حتی مدیران کسب‌وکارهای مجازی نیز آینده روشنی برای خود متصور نبوده و این امر به شدت خطرناک است‌‌. از سوی دیگر فیلترینگ و یا تهدید به آن یکی از عواملی است که موجب می‌شود مدیران کسب‌وکارهای مجازی احساس خطر و ناامنی کرده و کسب‌وکار خود را تعطیل یا اینکه این کسب‌وکار را در کشور دیگری راه‌اندازی کنند، کارآفرینی، اشتغالزایی و سودآوری را به دیگر کشورها منتقل کرده و تخصص خود را در اختیار دیگران قرار دهند‌‌.
اشکان قویدل، یکی از مدیران استارت‌آپ‌ها در رابطه با دلایل مهاجرت فعالان استارت‌آپ‌ها در گفت‌و‌گو با «جهان صنعت» اظهار کرد: بسیاری از فعالان استارت‌آپ‌ها به دلیل نبود امنیت شغلی، فشارهای ناشی از فیلترینگ و یا احتمال این امر و به طور کلی فضای ناامن کسب‌وکارهای مجازی از ایران مهاجرت کرده و یا در شرف مهاجرت هستند‌‌.
او افزود:‌ ای کاش مسوولان چشمان خود را به روی حقیقت باز کنند و ببینند نخبه‌های این مملکت به دلیل عواملی مانند فیلترینگ و یا تهدید به آن از کشور کوچ می‌کنند و این امر که عده‌ای کشور خود را ترک کنند و جای دیگری را برای زندگی انتخاب کنند به شدت خطرناک است‌‌. این یعنی حتی فعالان استارت‌آپ‌ها نیز هیچ آینده روشنی برای خود متصور نیستند‌‌.
سخن آخر
به ازای هر کودکی که به دنیا می‌آید دولت مخارج بسیاری از نظر آموزشی، بهداشتی و عوامل مختلف هزینه می‌کند تا این کودک به فردی متخصص تبدیل شود، زمانی که متخصصان ایرانی به کشوری دیگر کوچ کرده و تخصص خود را در اختیار آنها می‌گذارند دیگر کشورها بدون هیچ هزینه‌ای بابت آموزش و رشد این فرد، از تخصص وی درآمدزایی می‌کنند و ایران البته متضرر می‌شود‌. ‌ای کاش مدیران این امر را درک کرده و عرصه را به فعالان کسب‌وکارهای مجازی و البته دیگر کسب‌وکارها تنگ نکنند، چراکه در صورت کوچ آنها دولت است که متضرر می‌شود و البته ایران، کشوری که سالیان سال است درد دوری از فرزندانش را تحمل می‌کند‌‌.