اتحاد کشورهای متفرق عربی

عمان قاهره، منامه، ابوظبی، دوحه، ریاض، مسقط و کویت مقصد سفر دوره‌ای وزیر خارجه آمریکا به منطقه خلیج فارس که از امروز به مدت یک هفته آغاز می‌شود، اعلام شده است‌. در این سفر اهداف متعددی تعقیب می‌شود که در راس آن متحد کردن کشورهای متفرق و از هم گسیخته عربی است. نزدیک به دو سال است که جمعیت متحد عرب منطقه خلیج فارس با وفاق و همدلی پیشین فاصله گرفته‌اند‌. این فاصله و جدایی در برخی مواقع رنگ و بوی دشمنی جدی به خود گرفته و البته تلاش آمریکا در دوره ترامپ جهت بازگرداندن همدلی میان آنان از یک سو، تمرکز بخشیدن به جمع پراکنده آنها در قالب خلق دشمنی مشترک به نام ایران از دیگر سو و بالاخره تعریف دوست جدیدی به نام اسراییل و در قالب محور وحدت بخش اعراب از سویه سوم به نتایج مورد انتظار آمریکا نرسیده است
اینک و در شرایطی که ترامپ پس از دو هفته اعلام کرد نیروهای خود را از سوریه عقب خواهد کشید به نظر می‌رسد هم بربخشی از نگرانی‌های برخی کشورهای منطقه افزوده شده و هم اسراییل بیش از دیگران نسبت به این اقدام غافلگیرکننده ترامپ اظهار تشویش و نگرانی می‌کند هر چند در ظاهر می‌گوید مشغول بررسی اوضاع است‌. البته دیدار اخیر پمپئو با نتانیاهو در واقع گونه‌ای روحیه دادن به این شریک استراتژیک آمریکا تلقی شد و حاصل این سفر اعلام دلگرمی در خصوص کمک‌های اطلاعاتی آمریکا به اسراییل پس از خروج نیروهای نظامی آمریکایی از منطقه معرفی شد.
پیش از آن هم جان ‌بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا در سفر به اسراییل از خروج تدریجی نیروهای آمریکایی از سوریه خبر داده بود.
حال پمپئو به منطقه می‌آید که در تعقیب اولین و اساسی‌ترین هدف خود، روابط بسیار تیره میان عربستان و قطر را ترمیم کند‌. عربستانی که به دلیل عدم توفیق در حل نظامی مساله یمن و همچنین رسوایی در ماجرای قتل خاشقجی و البته ناکامی در به انزوا کشاندن قطر بیش از هر زمان تضعیف شده و در گوشه رینگ قرار گرفته و قطری که با اعلام خروج رسمی از اوپک و در عین حال سرمایه‌گذاری 20 میلیارد دلاری در صنایع نفتی روسیه، به تعبیری تهدید جدی برای آمریکا در پیشگامی کشورهای عرب منطقه در رو آوردن به سوی دشمن و رقیب اصلی آمریکا یعنی روسیه در منطقه خلیج فارس شده است.


اگر چه ترامپ با خروج از سوریه گونه‌ای تقسیم کار میان ترکیه و عربستان انجام داد و از نظر خود یکی را مکلف به تعقیب سیاست‌های نظامی و دیگری را مامور انجام پروژه بازسازی سوریه به نمایندگی از خود کرد، اما تحولات بعدی نشان داد که گزینه‌های مورد نظر ترامپ آنچنان که او انتظار داشت از پس عملیاتی کردن ماموریت‌های محوله بر نمی‌آیند‌. وال‌استریت ژورنال اخیرا به نقل از برخی منایع نظامی آمریکایی گفته که حجم مطالبات و در خواست‌های ترکیه از ترامپ برای انجام ماموریت در سوریه بسیار افزون‌تر از میزان هزینه‌ای است که آمریکا در سایه حضور خود در سوریه متحمل می‌شده، این در حالی است که در نقطه مقابل دولت سوریه هیچ تمایل و اشتیاقی نسبت به حضور سعودی در بازسازی سوریه نشان نداده است‌. بر این اساس به نظر می‌رسد از جمله اهداف غیر اعلامی پمپئو به منطقه گونه‌ای تقسیم کار برای کشورهای خلیج فارس باشد که این روزها قویا برای حضور در سوریه و برقراری رابطه مجدد با دمشق سرودست می‌شکنند.
به نوشته اسلام تایمز، به نظر می‌رسد پمپئو در سفر به کشورهای عرب منطقه به آنها تفهیم خواهد کرد که خروج آمریکا از سوریه را بسیار جدی تلقی نکنند و برای اطمینان خاطر دادن به آنها به اعلام تعویق‌ها و تاخیرهای مکرر زمان خروج از ناحیه آمریکا، اعلام مجدد حمایت از کردهای سوریه و...‌. اشاره خواهد کرد و البته از نقشه راهی برای آنها سخن خواهد گفت که چارچوب آن (به فرض تحقق خروج از سوریه) بر محوریت نظارت آمریکا بر مسائل منطقه استوار خواهد بود‌. البته دور از ذهن نیست که مطالبه هزینه بقا در منطقه با پیوست درخواست دسته‌جمعی کشورهایی که مقصد این سفر هستند از ترامپ برای صرف‌نظر کردن از تصمیم به خروج از سوریه نیز در جریان این سفر نهایی شود.
و بالاخره همه این اهداف با این انگیزه طرح و پیگیری خواهد شد که پروژه بر زمین مانده ترامپ موسوم به معامله ترامپ در خصوص مساله فلسطین نهایی و به اعراب منطقه حقنه شود؛ پروژه‌ای که گذر زمان از یک سو و تشدید مبارزات فلسطینی‌ها و کشورها و ملت‌های مدافع آرمان فلسطین از دیگر سو تحقق آن را با چالشی جدی مواجه کرده است.
سفر پومپئو در حالی به منطقه صورت می‌گیرد که پیش از آن هم جان بولتون در سفری به اسراییل درباره خرو ج تدریجی نیروهای آمریکایی در دیدار با نتانیاهو تبادل نظر کرده بود.
مشاور امنیت ملی آمریکا اعلام کرد خروج نظامیان آمریکا از سوریه، در روندی آهسته‌تر انجام می‌شود و این امر نیز مشروط به شکست باقیمانده‌های گروه حکومت اسلامی (داعش) و گرفتن تضمین از ترکیه برای خودداری از حمله به کردهای سوریه است. جان بولتون گفت: موضع آمریکا این است که ترکیه نباید کردها را بکشد و خروج نظامیان آمریکایی بدون توافقی برای حمایت از کردها اتفاق نخواهد افتاد.
وی که به اسراییل سفر کرده یکشنبه گذشته در یک نشست خبری در کنار دیوید فریدمن، سفیر آمریکا در اورشلیم، گفت: موضع دونالد ترامپ در خصوص بیرون بردن نظامیان آمریکایی، بعد از پیروزی بر باقیمانده گروه داعش و تنها با تکیه بر رسیدن به تضمین‌های دفاعی از کردها از ترکیه، انجام می‌شود. جان بولتون اضافه کرد: جدول زمانی خروج نظامیان آمریکایی، بر اساس تصمیم‌های سیاسی که باید اجرا کنیم، تعیین خواهد شد‌.
مشاور امنیت ملی به روشنی تصریح کرد: آمریکا مایل نیست ترکیه وارد عملیات نظامی شود مگر اینکه هر گونه عملیات، با اشتراک با آمریکا باشد.
در همین حال سخنگوی رییس‌جمهور ترکیه در واکنش به سخنان مشاور امنیت ملی آمریکا گفت این ادعا که ترکیه کردها را هدف قرار می‌دهد منطقی نیست و اضافه کرد ترکیه تنها گروه داعش، پ‌ک‌ک و یگان‌های مدافع خلق را هدف قرار می‌دهد‌. دونالد ترامپ ماه گذشته با تاکید بر اینکه داعش در سوریه شکست خورده نیز اعلام کرد که نظامیان کشورش از سوریه خارج خواهند شد.
بولتون که برای دومین بار در چهار ماه گذشته به اسراییل رفته، یکشنبه شب گذشته با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر و وزیر دفاع و همچنین با شمار دیگری از مقامات ارشد این کشور دیدار می‌کند. حمایت قاطع آمریکا از موضع اسراییل در حملات به اهداف ایرانی و هم‌پیمانانش در سوریه، موضوع اصلی در دستور مذاکرات بولتون با بنیامین نتانیاهو است. بولتون پیش از ورود به اسراییل، به بشار اسد، رییس‌جمهوری سوریه در مورد کاربرد احتمالی جنگ‌افزار شیمیایی علیه مخالفانش هشدار داد و گفت خروج نظامیان آمریکایی به منزله دادن مجوز به اسد برای استفاده از سلاح شیمیایی نیست و اگر چنین شود، آمریکا واکنشی سخت نشان خواهد داد.
مشاور امنیت ملی آمریکا به خبرنگاران همراهش در هواپیمایی که به سوی تل‌آویو می‌رفت، گفت: دولت ترامپ تا به حال دو بار از قدرت خود در حمله نظامی به سوریه، در پاسخ به کاربرد سلاح شیمیایی از سوی اسد، استفاده کرده و اگر سوریه متنبه نشده باشد، آمریکا آماده است حملات پرقدرت‌تری علیه سوریه انجام دهد‌. ژنرال جوزف دانفورد، رییس نیروهای مسلح و جیمز جفری، نماینده جدید آمریکا در ائتلاف جهانی علیه داعش، بولتون را در سفر به اسراییل و ترکیه همراهی می‌کنند.