بودجه 98 تامین مالی مسکن مهر را تضمین نمی‌کند

گروه مسکن- وزیر راه‌و‌شهرسازی در اولین روزهای کاری تلاش زیادی برای نشان دادن اهمیت اتمام مسکن مهر در دوره جدید مدیریت مسکن در کشور از خود نشان داد؛ تلاشی که تا امروز جز برگزاری یک سخنرانی برای متقاضیان در ساختمان دادمان نتیجه عملی دیگری نداشته است. متقاضیان مسکن مهر می‌گویند آنچه بیشتر از وعده‌های محمد اسلامی، وزیر راه‌و‌شهرسازی برای تحویل خانه‌های آنها مهم است توجه دولت به تامین مالی این پروژه است؛ توجهی که تنها راه ارزیابی آن نگاه به بودجه اختصاص داده شده برای تکمیل ساخت‌و‌ساز مسکن مهر است. بر اساس وعده دولت مسکن مهر در سال 98 تمام می‌شود. مانند این وعده بیش از چهار سال است که در دولت روحانی تکرار می‌شود اما سرانجام نتیجه‌ای جز تعویق وعده‌ها به سال آینده عاید متقاضیان نمی‌شود.
نگاهی به بندهای مربوط به تامین مالی مسکن مهر در بودجه پیشنهادی دولت به مجلس نشان می‌دهد‌ راهکارهای تازه دولت برای تامین بودجه مسکن مهر به اندازه کافی عمل‌گرایانه و قابل اتکا نیست. دولت در شرایطی تامین بودجه مسکن مهر را به دریافت بدهی از بانک مسکن حواله داده است که مشخص نیست این بانک از چه محلی قرار است این بدهی‌ها را تامین کند. از سوی دیگر بخشی از هزینه‌ها قرار است از طریق منابع سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی تامین شود؛ منابعی که کفاف تامین حقوق کارمندان و اجرای پروژه‌های جاری را هم نمی‌دهد. این خطاها حاکی از آن است که دولت برای یافتن راه‌حل تکمیل مسکن مهر باز هم به رفع مسوولیت اکتفا کرده و آدرس غلط می‌دهد. دولت در تبصره ۸ لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ که از سوی رییس‌جمهور تقدیم مجلس شورای اسلامی شد به شرکت‌های دولتی اختیار داد برای تکمیل واحدهای مسکونی از منابع خود استفاده کنند که البته هنوز به قانون تبدیل نشده است اما به نظر نمی‌رسد مخالفت جدی در مجلس برای تصویب این لایحه وجود داشته باشد. در این تبصره به دولت اجازه داده می‌شود برای عملیات آماده‌سازی، محوطه‌سازی، تامین خدمات روبنایی و زیربنایی و تکمیل واحدهای مسکن مهر، طرح‌های بازآفرینی شهری و احیای بافت‌های فرسوده و همچنین احداث واحدهای مسکن اجتماعی و حمایتی، از پنج هزار میلیارد تومان بدهی بانک مسکن به بانک مرکزی استفاده کند.
همچنین در بند دیگر این تبصره آمده است وزارت راه‌و‌شهرسازی (از طریق شرکت مادر‌تخصصی عمران شهرهای جدید و سازمان ملی زمین و مسکن) مجاز است تا سقف ۱۵ هزار میلیارد ریال از محل منابع داخلی یا تهاتر اراضی و املاک متعلق به شرکت‌های فوق‌الذکر را به قیمت کارشناسی صرف اجرای طرح‌های فوق کند.
دولت گام عملی برای پایان دادن به طرح مسکن مهر را با اختصاص شش ردیف در لایحه بودجه ۹۸ برداشته که در انتظار تصویب نمایندگان مجلس قرار دارد. پروژه دو میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی مسکن مهر از نظر ابنیه تقریبا به پایان رسیده اما ۳۹۰ هزار واحد نیمه‌تمام وجود دارد که بخش اصلی مشکلات آنها به نبود انشعابات، خدمات، زیرساخت‌ها و همچنین نبود متقاضی مربوط می‌شود. طبق برآوردها برای پایان دادن به پروژه مسکن مهر ۱۱ هزار میلیارد تومان منابع نیاز است که با توجه به حساسیت اجتماعی طرح و مقایسه این رقم با اعتبار ۵۰۰ هزار میلیارد تومانی پروژه‌های عمرانی کل کشور، عدد چندان بالایی محسوب نمی‌شود، اما تحقق این رقم تا‌کنون محقق نشده است. بنابراین دولت در تبصره ۸ لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ ساز‌و‌کار قانونی برای استفاده از منابع داخلی شرکت عمران شهرهای جدید و سازمان ملی زمین و مسکن به منظور کمک به طرح‌های زیربنایی و روبنایی و همچنین اتمام واحدهای مسکونی مهر را لحاظ کرده است.راهکار دیگر که می‌تواند کمک موثری به زیرساخت‌های مسکن مهر کند در بند «هـ» از تبصره ۱ لایحه بودجه عنوان شده است. در این بند شرکت ملی نفت ایران مکلف شده شش هزار میلیارد تومان از منابع دریافتی خوراک پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها را به دستگاه‌های اجرایی برای خرید قیر مصرفی پروژه‌ها اختصاص دهد. ۵۰ درصد از این اعتبار برای روکش آسفالت راه‌های اصلی، فرعی و روستایی و معابر محلات هدف بازآفرینی شهری، پروژه‌های مسکن مهر و فرودگاه‌های کشور در اختیار وزارت راه‌و‌شهرسازی قرار می‌گیرد که تایید این دو تبصره از سوی نمایندگان می‌تواند جشن پایان مسکن مهر را در تابستان ۹۸ رقم بزند.وزیر راه‌و‌شهرسازی روز پنجشنبه ششم دی‌ماه در بازدید از پروژه‌های شهر جدید پردیس به روش‌های جدید تامین مالی تکمیل مسکن مهر اشاره و تاکید کرد: برای کل مسکن مهر شش ردیف بودجه در لایحه بودجه ۹۸ پیش‌بینی کردیم تا منابع لازم برای تولید مسکن در این لایحه لحاظ شود.


خانه‌دار کردن متقاضیان باقی مانده مسکن مهر، یکی از اهداف مدنظر قوای سه‌گانه، رییس‌جمهور و وزیر جدید راه‌و‌شهرسازی است و در سال‌های اخیر همواره مورد درخواست مردم و مسوولان بوده است. در روزهای اخیر نیز وزیر راه‌و‌شهرسازی در سفر به پردیس از اختصاص شش ردیف بودجه در لایحه بودجه ۹۸ برای مسکن مهر خبر داد. با این حال هم‌اکنون اعتبار قابل توجهی برای اختصاص به واحدهای باقی مانده مسکن مهر که دچار نوسانات نرخ ارز شدند وجود ندارد. گفته می‌شود برای اجرای پروژه‌های عمرانی کشور حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است که مسکن مهر نیز یکی از آنها محسوب می‌شود. اما به عقیده‌ کارشناسان از نظر اجتماعی، مسکن مهر را نمی‌توان با سایر پروژه‌ها مقایسه کرد. به طور مثال حدود ۵۲ هزار واحد در شهر جدید پردیس باقی مانده که حساسیت بالایی درخصوص آن وجود دارد و تنها معطل ایجاد ساز‌و‌کار قانونی برای اختصاص ۲۰۰۰ میلیارد تومان منابع دولتی است که در صورت تحقق می‌تواند تغییر شگرفی را در این شهر ایجاد کند.
لزوم رسیدگی به وضعیت پردیس از آن جهت اهمیت دارد که در مقایسه با هشتگرد، پرند، اندیشه و سایر شهرهای اطراف تهران از پیشرفت فیزیکی و خدمات جانبی کمتری برخوردار است. تا‌کنون ۳۰ هزار واحد مسکن مهر در پردیس افتتاح شده و ۵۲ هزار واحد در مرحله ۸۶ درصد پیشرفت فیزیکی قرار دارد. اما به دنبال نوسانات نرخ ارز، قیمت نصبیات مراحل پایانی سه تا چهار برابر افزایش یافته و این موضوع برای پیمانکاران تبدیل به معضل شده است. از سوی دیگر طبق گزارش‌های میدانی، با توجه به افزایش قیمت مسکن و اجاره‌بها در شهر تهران، متقاضیان مسکن مهر پردیس به جد پیگیر تحویل خانه‌هایی هستند که دولت‌های نهم و دهم قرار بود ۱۸ ماهه به آنها تحویل دهند اما بعد از آنکه طرح را در سال ۱۳۹۰ با ۸۲ هزار واحد تعریف کردند، تنها ۶۳۰۰ واحد را بدون کمترین امکانات و خدمات تحویل دادند و رفتند.
در هر صورت از کل دو میلیون و ۲۰۰ هزار واحد مسکن مهر که از ابتدا تعریف شد یک میلیون و ۱۲۰ هزار واحد در دولت روحانی و ۶۹۰ هزار واحد در دولت قبل تکمیل شده است‌ یعنی ۶۴ درصد از کل خانه‌های تحویل داده شده در زمان روحانی بوده است. از ۳۹۰ هزار واحد باقی‌مانده هم ۱۵۰ هزار به دلیل جانمایی نامناسب فاقد متقاضی است و ۲۴۰ هزار واحد تکمیل شده که به دلیل نبود خدمات زیربنایی و روبنایی، امکان تحویل آنها وجود ندارد.وزیر راه‌و‌شهرسازی در روزهای اخیر در یک برنامه تلویزیونی توضیحات مفصلی درخصوص مسکن مهر ارائه کرد. محمد اسلامی با اشاره به تحویل حدود ۷۰۰ هزار واحد در دولت قبل و یک میلیون و ۱۲۰ هزار واحد در دولت تدبیر و امید، به مسائلی همچون نبود تاسیسات زیربنایی و انشعابات، زمین‌های دارای معارض و جانمایی نامناسب طرح مسکن مهر اشاره کرد. او البته وعده داد که از این به بعد هر ماه شاهد افتتاح‌هایی در مسکن مهر باشیم.احمد اصغری‌مهرآبادی، قائم‌مقام وزیر راه‌و‌شهرسازی در طرح مسکن مهر نیز در جلسه شورای تامین مسکن آذربایجان غربی، وعده بسته شدن پرونده مسکن مهر کشور تا نیمه نخست سال آینده را داده است. با این حال‌ صحبت‌های نمایندگان مجلس از خشکی بودجه‌‌های دولتی برای اختصاص به مسکن مهر حکایت دارد. یوناتن بت‌کلیا عضو کمیسیون عمران مجلس می‌گوید: در شرایط کنونی اعتبار قابل توجهی وجود ندارد که بتوان آن را برای مسکن مهر اختصاص داد، بنابراین امیدی نیست که این طرح در ماه‌های آتی به سرانجام برسد.