روزنامه ابتکار
1397/10/18
گفت‌وگو با کارگردانان تئاتر درباره تئاتر خصوصی و فضای رقابتی پیش رو
هدف مبارزه با تئاترهای سفارشی استسیدحسین رسولی
زمان طولانی می‌گذرد که بحث تئاتر دولتی، تئاتر خصوصی، تئاتر رانتی و تئاتر لاکچری در جامعه هنری ایران مطرح میشود. سال‌ها است که هنرمندان از رانت و اهدای بودجه‌های خاص به گروه‌ها و کارگردانان خاص تئاتر می‌نالند. سال‌های سال است که تئاتر ایران از دولتی بودن آسیب دیده است. البته این موضوع را می‌توان به تمام بدنه هنری ایران تعمیم داد. اغلب کارگردان‌ها و هنرمندان صاحب‌نام تئاتر ایران از بودجه‌های رانتی دوری کرده‌اند و توجه خویش را به مردم و کیفیت تئاتر معطوف کرده‌اند؛ این روش باعث میشود تا هنر شرایط عادی خود را در ساختار جامعه طی می‌کند.
وقتی جشنواره‌های سفارشی و کارهای سفارشی از ناکجاآباد سربرمی‌آورند و پول‌های بیت‌المال به سوی افرادی گمنام و مشکوک سرازیر میشود که نه هنر تئاتر برای‌شان مهم است و نه تماشاگر، ورق بازی برمی‌گردد. از پیش از انقلاب شاهد بودیم که تئاتر زیر نظر سازمان‌های دولتی رفت. حتی تئاترهای تجربی هم از طریق مدیریت بالارتبه ایجاد شد. این وضعیت باعث سانسور و کنترل و رانت در تولید هنر میشود. در دهه‌های گذشته در ایران شاهد بودیم که بسیاری از جشنواره‌های بی‌اثر و مزاحم مانند قارچ رشد کرده‌اند و همان‌طور که می‌دانید اغلب جوایزی را هم که اهدا می‌کنند بر اساس «سیاست‌های خاصی» است. در واقع آنها خودشان سیاست‌‌های‌شان را در فراخوان اعلام می‌کنند و سپس شاهد هستیم که افراد بسیار گمنامی هم جوایز را درو می‌کنند. اسم این وضعیت را چه می‌توان گذاشت؟ هر چه بودجه تئاتر و هنرهای دیگر کاسته شود کنترل این حیطه بیشتر در اختیار خود هنرمندان قرار خواهد گرفت؛ البته این اتفاق به شرطی است که روند شفافی را ایجاد کنیم نه اینکه همه چیز لاپوشانی شود. در دولت یازدهم شاهد بودیم که تئاترهای خصوصی رشد شگرفی پیدا کردند و این اتفاق باعث شد تا ایجاد شغل گسترده‌ای هم صورت بگیرد. با این وجود، شاهد یک وضعیت «رهاشدگی» و «سرمایه‌زدگی» هم بودیم. شاید دولت باید با تهیه قوانین مناسب و ایجاد فضای شفاف رقابت سالم شرایط را بهتر کند تا شاهد رهاشدگی نباشیم. خوشبختانه دولت‌های یازدهم و دوازدهم مسیر شفافیت را در عرصه هنر در پیش گرفته‌اند و هر پولی که به هنرمندان می‌دهند روی سایت‌ها و خبرگزاری‌ها می‌رود. البته شهرام کرمی، مدیرکل هنرهای نمایشی درباره ضرورت وجود تئاتر خصوصی گفت: «به مرور دولت در حال واگذاری نقش خود به بخش خصوصی است ولی این به آن معنا نیست که دولت باید خودش را کنار بکشد. پس ضرورت دارد که آیین نامه‌ای تحت عنوان مقررات و ضوابط تئاتر خصوصی تدوین شود». مصطفی کوشکی، مدیر تماشاخانه تئاتر مستقل تهران درباره ضرورت‌ها، مشکلات و مسایل نگهداری و مدیریت این نوع تماشاخانه‌ها تاکید کرد که باید یک نهاد حمایتی وجود داشته باشد که بتواند به تسهیل شدن این مشکلات کمک کند و به خاطر آنکه ساحتمان این تماشاخانه‌ها استیجاری است هر لحظه ممکن است صاحب ملک قصد تغییر در کاربری این فضاها داشته باشد و به سمت حوزه دیگری که برای‌شان سودآورتر است بروند». وقتی تئاتر ایران از چنبره تئاتر رانتی و تئاتر لاکچری خلاص شود این نوع از هنر به راحتی می‌تواند تولید اندیشه کند و در ارتقای فضای گفت‌وگومحور و به دور از خشونت نیز به مردم کمک کند.
راهی جز اجرا در سالن خصوصی نیست
محمد میر علی اکبری، نویسنده و کارگردان تئاتر اعتقاد دارد که راهی جز اجرا در سالن خصوصی نیست. او در همین رابطه می‌گوید: «سالن خصوصی شمشیر دولبه است. در تجربه پولانسکی ضرر مالی بدی کرده‌ام. البته در نمایش پولانسکی تهیه‌کننده پشت کار را خالی کرد و من برای اینکه کار تعطیل نشود و زحمات شش ماهه از بین نرود زیر این دین رفته‌ام. سالن خصوصی می‌خواهد درآمد خود را داشته باشد. اجاره می‌دهد، پول آب، گاز و برق می‌دهد که معمولا سرسام‌آور است. حقوق کارمند دارد. در این شرایط وقتی نمایش نمی‌فروشد کاری به ضرر تو ندارد. کف فروش را می‌گیرد. البته پردیس تئاتر شهرزاد در نمایش عددهای نشده با من قرارداد گیشه بست. متاسفانه اجرا زمان مناسبی نداشت. جام‌جهانی بود و کل کشور در فکر فوتبال و بازی‌های ایران. آن نمایش چون یک کمدی وودی آلنی بود پتانسیل فروش خوبی داشت. سالن خصوصی مشکلات و مزیت خودش را دارد ولی بهتر از هیچی است. در سالن دولتی مدت‌ها باید صبر کنی تا نوبت اجرا به تو بدهند. برای همین اگر می‌خواهید ممتد اجرا داشته باشید راهی جز اجرا در سالن خصوصی نیست».
باید پژوهش‌های بیشتری شکل بگیرد
هنرمندان مختلفی هستند که اعتقاد دارند تئاتر خصوصی در ذات خودش آنچنان بد هم نیست ولی باید پژوهش بیشتری در این زمینه صورت بگیرد. در حقیقت باید جلوی تئاتر کاسب‌کارانه گرفته شود. احسان فلاحت‌پیشه، بازیگر و کارگردان تئاتر در این زمینه می‌گوید: «تئاتر خصوصی مانند تمام کارهایی است که بدون پژوهش اتفاق افتاده است.
تئاتر خصوصی تبدیل به سرمایه‌داری لجام‌گسیخته شده است. یکسری کاسب و کار وارد فضای تئاتر ایران شده‌اند. آنها مانند قارچ هم در حال تکثیر هستند. این کار باعث میشود تئاتر از وجاهت بیفتد. تئاتر دیگر به سمت اندیشه نمی‌رود و به گیشه پناه می‌برد. تصور ما در سال‌هایی که جوان بودیم چیز دیگری بود. فکر می‌کردم که تئاتر هیچ‌گاه به جریان ابتذال آلوده نخواهد شد! البته در آخرش دیدم که چرا به راحتی این اتفاق هم می‌افتد. باید در این زمینه پژوهش‌های بیشتری شکل بگیرد».
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) راه حل کنترل نوسانات ارزی (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
گفت‌وگو با کارگردانان تئاتر درباره تئاتر خصوصی و فضای رقابتی پیش رو
جلال‌خو ش چهره
ماموریت پمپئو در منطقه
آیا دلار تا نوروز ثابت می‌ماند؟
دست‌فرمان بانک مرکزی در بازار ارز
دبیر شورای عالی امنیت:
در افغانستان نمایندگان آمریکا درخواست مذاکره داشتند
سرنوشت خانه قجری عودلاجان؛ از خانه فراغت تا لوکیشن فیلم
پول‌سازی با میراث
« ابتکار» نقض مکرر آتش‌بس از سوی ائتلاف عربی در بندر الحدیده را بررسی می‌کند
فرار به جلو با استراتژی بحران
پزشکیان، نایب رئیس اول مجلس دربرنامه زنده تلویزیونی به بررسی موضوع آقازادگی پرداخت
ایران در نخستین گام در جام‌ملت‌های آسیا یمن را با 5 گل شکست داد شروع قهرمانانه
حسن روحانی در دیدار با وزیر و مدیران ارشد وزارت کشاورزی:
تامین امنیت به دست کشاورزان است
«ابتکار» حواشی قطعه جنجالی مهدی یراحی را مرور کرد
مسیر یک «پاره سنگ»
معاون حقوقی رئیس‌جمهوری:
دولت از مجمع خواست لایحه پالرمو در اولویت قرار بگیرد
ایران در نخستین گام در جام‌ملت‌های آسیا یمن را با 5 گل شکست داد شروع قهرمانانه
علی مطهری:
حجاب را به رفراندوم بگذارید، اکثریت جامعه به آن رای می‌دهند
آیت‌الله یزدی:
از فرزندانم هیچ سوژه‌ای در دست دیگران ندارم
