سهم ۵ درصدی جاده های خراسان رضوی از بودجه های راه سازی

 با این که استان خراسان رضوی رتبه نخست جابه جایی مسافر در حمل‌ونقل جاده‌ای کشور را دارد؛ اما سهم آن از سه هزار و 644 میلیارد تومان اعتبارات توسعه راه ها در لایحه بودجه 1398 کل کشور در قالب 15 پروژه و تنها حدود 185 میلیارد تومان است که این میزان اعتبارات، جاده‌های تشنه حادثه استان را سیراب نخواهد کرد.به گزارش خراسان رضوی، سالانه 20 میلیون نفر در جاده‌های استان تردد می‌کنند که نشان‌دهنده سنگینی بار ترافیکی در جاده‌های استان است. استانی که در توسعه آزادراه‌ها بسیار فقیر است و همیشه در رتبه‌های نخست تصادفات جاده‌ای کشور بوده است. وجود نقاط حادثه‌خیز و جاده‌های فرسوده و باریک، عواملی هستند که برافزایش قربانیان جاده‌ای استان تأثیر به سزایی گذاشته‌اند و همه این‌ها معلول یک علت‌اند؛ کمبود اعتبار برای به سازی و توسعه شبکه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای استان.
سهم 5.07 درصدی استان از اعتبارات توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای کشور
مجموع اعتبارات سرفصل توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای کشور که در پیوست شماره یک (اعتبار طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای دستگاه‌های اجرایی در سال 1398) لایحه بودجه 1398 آمده، معادل 36 هزار و 446 میلیارد و 667 میلیون ریال است که سهم استان خراسان رضوی از این اعتبارات در قالب 14 پروژه معادل هزار و 849 میلیارد و 931 میلیون ریال است. درواقع سهم استان از اعتبار طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای دستگاه‌های اجرایی در سال 1398 لایحه بودجه 1398، حدود 5.07 درصد است.از سویی مجموع اعتبارات توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای کشور که در پیوست شماره یک( اعتبار طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای دستگاه‌های اجرایی در سال 1397) لایحه بودجه 1397 آمده است، معادل 24 هزار و 491 میلیارد و 900 میلیون ریال برآورد شده بود و سهم استان از این اعتبارات در قالب تنها 9 پروژه معادل 994 میلیارد ریال دیده‌شده است. سهم استان از مجموع اعتبارات توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای کشور در لایحه بودجه 97 تنها 4.05 درصد بوده است.در قانون بودجه سال 97 حجم اعتبارات توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای کشور به 32 هزار و 303 میلیارد و 637 میلیون ریال رسید. یعنی حجم اعتبارات توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای کشور در مسیر تصویب لایحه بودجه 97 معادل هفت هزار و 811 میلیارد و 737 میلیون ریال افزایش‌یافته است که استان خراسان رضوی از این افزایش اعتبارات بی‌بهره نماند و تعداد پروژه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای استان از 9 به 14 پروژه افزایش یافت و اعتبارات نیز از 994 میلیارد ریال به هزار و 801 میلیارد ریال رسید. به همین دلیل سهم استان از اعتبارات توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای کشور در مسیر تصویب لایحه بودجه 97 در مجلس شورای اسلامی از 4.05 درصد به 5.57 درصد افزایش پیدا کرد.به همین دلیل اگرچه اعتبارات توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای استان در لایحه بودجه 98 نسبت به لایحه بودجه 97 افزایش 855 میلیارد و 931 میلیون ریالی  داشته اما این اعتبارات نسبت به قانون بودجه 97،  تنها 48 میلیارد و 931 میلیون ریال افزایش پیدا کرده است.بر اساس آن چه در پیوست شماره یک (اعتبار طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای دستگاه‌های اجرایی در سال 1398) لایحه بودجه 98 درج‌شده برای اتمام 14 پروژه جاده‌ای استان اعتباری معادل 73 هزار و 748 میلیارد و 888 میلیون ریال نیاز است که تاکنون 24 هزار و 521 میلیارد و 511 میلیون ریال آن توسط دولت در قوانین بودجه مصوب شده  یعنی 33.24 درصد کل اعتبارات موردنیاز تکمیل 15 پروژه جاده‌ای استان تاکنون توسط دولت در قوانین بودجه مصوب شده است.
تنها 2.5درصد از کل اعتبارات موردنیاز در لایحه 98 دیده‌شده است


از سوی دیگر، اگر کل اعتبارات برآورد شده برای 15 پروژه جاده‌ای استان که در پیوست شماره یک ( اعتبار طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای دستگاه‌های اجرایی در سال 1398)  لایحه بودجه 98  ، هزار و 849 میلیارد و 931 میلیون ریال تخمین زده شده است، توسط مجلس مصوب و به‌طور کامل نیز از سوی دولت ابلاغ شود، تنها 2.5 درصد دیگر از کل اعتبارات( 73 هزار و 748 میلیارد و 888 میلیون ریال) موردنیاز این 15 پروژه تأمین خواهد شد.درنتیجه برای تکمیل 15 پروژه جاده‌ای استان که در پیوست شماره یک ( اعتبار طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای دستگاه‌های اجرایی در سال 1398)  لایحه بودجه 98 درج شده ؛ اعتباری معادل 47 هزار و 377 میلیارد و 946 میلیون ریال مورد نیاز است. با توجه به این که دولت حداکثر زمان اتمام این پروژه‌ها را سال 1400 اعلام کرده است این سؤال پیش می‌آید که آیا دولت طی سه سال آینده می‌تواند چنین اعتباری را  تأمین کند؟
 پروژه‌های ستاره‌دار
همان‌طور که در جدول مشخص است پروژه‌های احداث بزرگراه مشهد- سنگ بست- فریمان- تربت‌جام- تایباد- دوغارون /  احداث آزادراه حرم تا حرم( قم-گرمسار- مشهد) / مشارکت در احداث آزادراه کنارگذر شمالی مشهد و مشهد-قوچان، سه پروژه دارای ستاره هستند که بناست دولت اعتبار موردنیاز آن‌ها را در قالب تبصره 19 لایحه بودجه 98 تأمین کند.به این پروژه‌ها می‌توان پروژه مطالعه و به سازی محور خواف-گناباد، به سازی محور قوچان-سبزوار، تکمیل عملیات اجرایی رشتخوار- چخماق-فریمان و احداث و تکمیل بزرگراه طرقبه- شاندیز- گلمکان را اضافه کرد که در جدول شماره 20( طرح‌های مطالعاتی و اجرایی موضوع ردیف شماره10- 550000 )  ماده‌واحده و جداول کلان منابع و مصارف بودجه لایحه بودجه 98 آمده است.در توضیح نحوه تأمین اعتبار موردنیاز اجرای این پروژه‌ها آمده است: اعتبار موردنیاز طرح‌های مندرج در این جدول (جدول شماره 10-550000) متناسب با وضعیت پیشرفت فیزیکی و کسب مجوزهای قانونی لازم، بین استان‌ها توزیع و پس از مبادله موافقت‌نامه با دستگاه اجرایی مربوط هزینه می‌شود. همچنین این طرح‌ها می‌توانند از مجوز جابه جایی‌ها و نیز فاینانس‌های خارجی و مشارکت عمومی و خصوصی استفاده کنند.
جاده‌های حادثه‌خیز استان تشنه اعتبار
بنا به اذعان علیرضا خجسته معاون مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان، چهارم دی ماه جاری در گفت و گو با ایرنا، محدوده چاه لایق در جاده تربت‌جام - سمیع آباد، قوزان در جاده تربت‌حیدریه - گناباد، مالو در مسیر گناباد - بجستان، سه‌راه ابویسان در جاده جوین - جاجرم ، سه‌راه بیاس آباد در جاده خواف - قائن، تقاطع افچنگ در جاده سبزوار - جوین و پل کال شور در جاده گناباد - تربت‌حیدریه ازجمله نقاط پر تصادف استان هستند که دولت در قالب پروژه  (به سازی راه اصلی تربت‌حیدریه- خواف- سه‌راهی نشتیفان، کالشور- سه‌راهی سنگان- تایباد-، قائن، ابراهیم‌آباد- کالشور و تربت‌حیدریه - باخرز- تایباد) در لایحه بودجه 98  اعتباری معادل 220 میلیارد ریال برای این مسیر در نظر گرفته است.اگرچه این اعتبار نسبت به اعتبار مصوب 97 حدود 50 میلیارد ریال افزایش پیداکرده  اما با این همه، این پروژه که از سال 1383 آغازشده است، در 14 سال گذشته تنها حدود 20 درصد کل اعتبار موردنیاز به سازی آن تأمین‌شده است.
جاده‌های سبزوار - شاهرود، قوچان - درگز، خواف - رشتخوار - تربت‌حیدریه، بردسکن - سبزوار و مشهد - سرخس بیشترین تصادفات جاده‌ای را در خراسان رضوی دارند و به‌نوعی جاده‌های مرگ استان هستند که دولت برای اولین بار به منظور به سازی و توسعه مسیرهای ذکر شده در قانون بودجه 97  تحت عنوان( احداث راه قوچان- امامقلی- باجگیران، سبزوار-بردسکن-بجستان، سرخس- مشهد، دهیوک- نایبند)  اعتباری معادل 87 میلیارد ریال مصوب کرده که این اعتبار در لایحه بودجه 98 ، حدود 100 میلیارد ریال در نظر گرفته‌شده است. درحالی‌که اعتبار موردنیاز تکمیل این پروژه بیش از سه هزار و 205 میلیارد ریال است و دولت تاکنون تنها 5درصد اعتبار موردنیاز را تأمین کرده است.
برآوردها دور از منطق نیست اما به‌صورت قطره‌چکانی است
یکی از موضوعاتی که طی چند سال اخیر در بحث بودجه‌ریزی مورد تأکید است، عملیاتی بودن آن است، درواقع این که هزینه‌های برآوردی برای پروژه‌ها تا چه اندازه با واقعیت منطبق است و اعدادی که در لوایح بودجه درج می‌شود، آیا بر هزینه‌های واقعی منطبق است یا خیر؟ در پیوست شماره یک( اعتبار طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای دستگاه‌های اجرایی در سال 1398) لایحه بودجه 1398 ، ستونی با عنوان « هزینه واحد» برای پروژه‌های توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای درج‌شده که در آن هزینه احداث و به سازی  هر کیلومتر در پروژه‌های مختلف برآورد شده است.این که ارقام درج‌شده در لایحه بودجه بر واقعیت منطبق است یا خیر را دبیر انجمن مهندسان مشاور استان پاسخ داد.
عباس غیب دوست گفت: با توجه به افزایش هزینه‌های ساخت بزرگراه دو بانده در دشت‌ها و مسیرهای مسطح مانند باند دوم تربت‌حیدریه- باغچه- نیشابور- سبزوار-شاهرود-دامغان- سمنان- گرمسار، هزینه ساخت هر کیلومتر بزرگراه حدود شش میلیارد تومان برآورد می‌شود. اما اگر این مسیر در کوهستان ادامه پیدا کند و نیاز به احداث تونل داشته باشد، این هزینه حدود دو برابر خواهد شد. لذا متوسط احداث بزرگراه در مسیرهای کوهستانی و دشت هاحدود 7 تا 8 میلیارد تومان است.
مدیرعامل شرکت گسترش راه ابنیه شرق در خصوص احداث راه‌های اصلی نیز گفت: هزینه احداث راه‌های اصلی در دشت‌ها برای هر کیلومتر حدود سه میلیارد تومان است و این مبلغ در مسیرهای کوهستانی و تونل نیز تقریباً دوبرابرخواهد شد. لذا می‌توان گفت اعتبار حدود 4 تا 4.5 میلیارد تومان بابت هر کیلومتر منطقی است.
وی افزود: برآوردهای انجام‌شده در لایحه بودجه دور از منطق نیست؛ اما این که این اعتبارات واقعاً تخصیص پیدا می کند یا خیر، مهم است. درواقع با این تخصیص قطره‌چکانی اعتبارات، پروژه‌هایی که طبق قرارداد باید ظرف سه سال تکمیل شوند، بیش از 10 سال به طول می‌انجامند که نمونه‌های آن در استان کم نیست.