آسیب‌شناسی همدلی از دلایل وجود دو میلیون و 500 هزار خانه خالی در تهران مالیات، مسکن‌های احتکار شده را روانه بازار می‌کند

همدلی| گروه اقتصادی ـ‌فاطمه آقایی‌فرد: هر بار که هوا تاریک می‌شود، چراغ‌های خاموش خانه‌های خالی توجه خیلی‌ از رهگذران را به خود جلب می‌کند. همان خانه‌هایی که برای عده‌ای کالای سرمایه‌ای هستند تا با گذر زمان مشمول افزایش قیمت‌های سرسام‌آور در بازار مسکن باشند و شاید در آینده‌ای نه چندان دور سود بیشتری را عاید صاحبخانه‌ها کنند.
به گواه آمارهای رسمی، در حال حاضر فقط دو میلیون و 500 هزار خانه خالی در تهران وجود دارد که به اعتقاد برخی از کارشناسان به دلیل طمع صاحب‌خانه‌ها برای گران‌تر فروختن به فروش نرفته یا اجاره داده نشده‌ است. این تعداد خانه خالی مشکلاتی را در این بازار ایجاد کرده است که بر اساس آن خرید خانه برای متقاضیان مسکنی که در گروه دهک‌های درآمدی ضعیف و متوسط جامعه قرار دارند، سخت‌تر شده است. سیاست اخذ مالیات از خانه‌های خالی یکی از سیاست‌هایی است که از دهه 80 در دستور کار بهارستانی‌ها قرار گرفته تا خانه‌های خالی را روانه بازار کند. اما با وجود گذشت سال‌ها آزمون و خطا، هنوز این سیاست اجرا نشده و مشکلات مسکن سال به سال افزایش یافته است. رئیس اتحادیه مشاوران املاک در این زمینه به ایسنا گفته است: «فشار مالیاتی به بخش مسکن، تعادل بازار را به هم می‌زند و منطق اقتصاد حکم می‌کند که واحد مسکونی فروخته یا اجاره داده شود، بنابراین آمار ۲.۵ میلیون خانه خالی در کشور جای تامل دارد.» این اظهار نظر در حالی از سوی مصطفی قلی خسروی مطرح شده است که به گفته بسیاری از تحلیلگران اقتصادی، برای ایجاد تعادل در بازار مسکن باید خانه‌های خالی روانه بازار شود تا بازار با مشکل کمبود عرضه مواجه نباشد. هر چند در این زمینه اظهارنظرها متفاوت است و بسیاری از تحلیلگران بر این باور هستند که اکنون مشکل این بازار کمبود مسکن نیست، بلکه کاهش توان مردم برای خرید باعث شده تا بازار با رکود مواجه باشد. این واقعیت زمانی قابل تامل می‌شود که قیمت‌ها با وجود نبود مشتری رو به بالا هستند. البته آن‌طور که گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد، یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت مسکن، تلاش مشاوران املاک و دلال‌ها است. بر اساس گزارش‌ها، مشاوران املاک همواره تلاش کرده‌اند تا افرادی را که به دنبال خرید خانه هستند، تشویق به خرید کرده و با دادن وعده گرانی در زمانی خاص، این بازار را درگیر قیمت‌های غیر واقعی کنند. ایجاد این جو روانی باعث شده تا مردم برای خرید خانه عجله کنند و در عین حال صاحبخانه‌ها نیز برای سود بیشتر خانه‌های خود را به فروش نرسانند و آمار واحدهای مسکونی خالی هر سال رو به رشد باشد. 31 تیر ماه سال 91 بود که اخذ مالیات از خانه‌های خالی در دستور کار مجلس قرار گرفت. قرار شد تا در صورت تصویب طرح جدید مجلس صاحبان خانه‌های خالی به ازای هر 50 متر واحد مسکونی، در ماه باید 200 هزار تومان مالیات بپردازند. آن روزها کارشناسان سازمان مالیاتی، چند ایراد فنی بر این طرح گرفتند که عبارت بود از عدم امکان دریافت مالیات مستقیم از خانه‌های خالی، عدم بازدارندگی این نوع مالیات به دلیل نرخ پایین آن و غیرقابل شناسایی بودن خانه‌های خالی. بر همین اساس حالا با وجود گذشت سال‌ها از طرح این موضوع در مجلس، هنوز هم خبرها حکایت از عدم اجرای این سیاست دارد و کار تا جایی ادامه یافته که فعالان بخش مسکن از این سیاست به عنوان یک سیاست دست و پا گیر در زمینه مسکن یاد می‌کنند. لازم به ذکر است که ماده ۱۶۹ مکرر اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم مصوب ۱۳۹۴ مجلس شورای اسلامی، خانه های خالی را مشمول پرداخت مالیات دانسته است. اگرچه قانون وزارت امور اقتصادی و دارایی مسئول دریافت مالیات است اما تبصره ۷ این ماده قانونی، وزارت راه و شهرسازی را مکلف کرده ظرف ۶ ماه سامانه ملی املاک و اسکان را با همکاری دستگاه های ذی ربط برای شناسایی خانه های خالی طراحی و راه اندازی کند که تا کنون با گذشت بیش از ۲ سال از تصویب آیین نامه اجرایی آن در هیئت دولت و ابلاغ به وزارت راه و شهرسازی، به دلیل پیچیدگی های تهیه این سامانه، قانون مذکور اجرایی نشده است.
همه در برابر قانون مالیات یکسان باشند
کمال اطهاری ‪-‬ سیاست اخذ مالیات از خانه‌های خالی یا همان مالیات بر عایدی سیاستی است که باید در قالب یک بسته مالیاتی در تمامی بخش‌های اقتصادی به اجرا در آید. با اجرای این سیاست باید هر نوع عایدی مشمول پرداخت مالیات شود. برای مثال باید از خرید سکه یا هر نوع درآمدی که از بانک‌ها به‌دست می‌آید، مشمول پرداخت مالیات باشند. این در حالی است که سال‌هاست بحث مالیات از خانه‌های خالی به دلیل نگاه جداگانه به آن مورد توجه قرار نگرفته است و به صورت اشتباه در ایران به اجرا در می‌آید. باید در قالب مجموعه‌ای از سیاست‌های مالیاتی به بخش مولد توجه کرد و از هر گونه درآمدی که در این بخش وجود دارد مالیات گرفت. این در حالی است که اکنون یکی از اشتباهات محرز این است که بدون توجه به بخش‌های مولد فقط از خانه‌های خالی مالیات اخذ می‌شود تا تقاضا بالا رود. باید گفت یکی از علت‌های اصلی که باعث شده بخش مسکن با مشکل رکود تورمی مواجه باشد، ناشی از اجرای سیاست‌هایی است که شایسته نبوده‌اند و به جای مسکن به بخش‌های مولد توجهی نشده است. تا زمانی که بخش مولد حرکت نکند و اشتغالی ایجاد نشود نمی‌توان انتظار داشت تا قیمت‌ها در این بازار به تعادل برسد. رسانه‌ها باید به جای توجه به بخش مسکن به توسعه کشاورزی و اشتغال صنعتی بپردازند زیرا با توجه به بخش‌های مولد و اخذ مالیات از بخش‌های با درآمد بالا می‌توان اشتغال و درآمد افراد را افزایش داد تا در این صورت مشکلات بخش مسکن نیز خود به خود حل شود. زیرا تنها حمایت از بخش مسکن می‌تواند منجر به افزایش رانت شود، چرا که در جاهایی که تراکم فروشی بوده است، رانت بیشتر شده و این در حالی است که کارمندان با دریافتی‌های پایین در برابر این رانت‌ها هیچ توان و قدرتی را ندارند. بنابراین به جای پرداختن به مسکن باید به مشکلات بخش‌های اجرایی پرداخته شود.