روزنامه آرمان امروز

الزامات اساسی در نظام پارلمانی

سیستم تغییر نظام ریاستی به نظام پارلمانی فعلا با ساختار قانون اساسی ما سازگاری ندارد و درمجموع نظام پارلمانی مستلزم تغییر و تحولات جدید در سیستم سیاسی است که شرایط کنونی اجازه این کار را نمی‌دهد. کاری که مستلزم تغییر و تحولات در ساختار سیاسی نظام جمهوری اسلامی است و باید در چارچوب قانون اساسی صورت بگیرد و مستلزم یکسری اقدامات و زیرساخت‌های خاص سیاسی هم هست. از جمله انتخابات حزبی و نظام حزبی قدرتمند که به معنای این است که قانون اساسی، قانون انتخابات، قانون احزاب و خیلی از قوانین دیگر تغییر کند که در شرایط فعلی با ساختار فعلی متناسب شده‌اند و برای غیر از این ساختار قوانین دچار تغییر و تحولات اساسی می‌شوند. قانون اساسی این اجازه را نمی‌دهد که به سمت یک نظام پارلمانی پیش برویم مگر آنکه این تغییرات صورت بپذیرد. اما در کل همین الان هم نظامی که قانون اساسی ما ترسیم کرده، یک نظام صددرصد ریاستی نیست. ما فقط رئیس‌جمهور را از طریق مراجعه رای مستقیم مردم انتخاب می‌کنیم و آنچه در ارتباط با همکاری قوا در نظر گرفته شده، خاص نظام‌های پارلمانی است به گونه‌ای که سیستم سیاسی ما به نظام پارلمانی شباهت بیشتری دارد. البته نظام شبه پارلمانی است، هرچند برخی واژه نظام شبه ریاستی را به کار می‌برند ولی با توجه به اینکه رای اعتماد به وزرا، استیضاح آنها، سوال و استیضاح از رئیس‌جمهور خاص نظام‌های پارلمانی است. در نظام ریاستی تفکیک کامل قوا برقرار است و در این حالت نظام، سوال از رئیس‌جمهور دیگر وجود ندارد و استیضاح رئیس‌جمهور و وزرا به این سادگی که در سیستم ما هست، نیست و همچنین رای اعتماد وزرا در سیستم ریاستی که ما الان داریم وجود ندارد و همه اینها خاص نظام‌های پارلمانی است که در کشور ما هم الان وجود دارد. درواقع تنها شباهت‌مان این است که رئیس‌جمهور را از طریق انتخاب مستقیم انتخاب می‌کنیم. از جمله مکانیزم‌هایی که برای حل اختلاف پارلمان و رئیس‌جمهور یا رئیس دولت در نظام‌های ریاستی وجود دارد این است که به رئیس‌جمهور حق وتو داده می‌شود که بتواند مصوبات مجلس را وتو کند. ولی در کشور ما این حق به رئیس‌جمهور داده نشده و ما می‌بینیم که از این لحاظ فاصله‌ای بین نظام ریاستی و نظام ما ایجاد می‌شود. از طرف دیگر در نظام‌های پارلمانی حق انحلال مجلس نیز به رئیس دولت برای حل اختلاف بین قوای مقننه و مجریه داده شده که در کشور ما این حق هم به رئیس دولت داده نشده که مجلس را منحل کند و انتخابات پارلمانی برقرار کند. بنابراین یکسری مسائل از باب هماهنگی قوا وجود دارد. درواقع نه مکانیزم نظام‌های پارلمانی را داریم و نه ریاستی را. لذا به نظر می‌رسد نظام ما همین الان بیشتر پارلمانی است تا ریاستی و اختیاراتی که رئیس‌جمهور در نظام‌های ریاستی دارد در نظام ما وجود ندارد. عمدتا مکانیزم‌هایی که در سیستم سیاسی ما وجود دارد خاص نظام‌های پارلمانی است. درواقع در ارتباط با نظام پارلمانی با توجه به ساختار حقوقی نظام جمهوری اسلامی فاصله زیادی داریم که در ابتدا باید در قانون اساسی تغییراتی به‌وجود آید.
* استاد دانشگاه
لینک منبع خبر
سایر اخبار این روزنامه
حذف کنکور ۸۵ درصدی! بوي نامطبوع تهران را عمدي مي‌دانم آیت‌ا... هاشمی، پدر قانونگذاری کشور است خالي كردن دل مردم، هنر نيست جناب قاضي‌زاده! به «سلامت» حذف میله‌ها در نمازجمعه؛ این بار در تهران دشت‌هایی که می‌میرند سبقت شیشه‌ از شیره‌ پیمان معادی؛ هم ممنوع التصویر هم ممنوع الصدا دولت تسخیرشده؟! یاد د اشـت‌‌هـای اخـتصـاصـی الزامات اساسی در نظام پارلمانی مکتب هاشمی، معرفت سردار حذف کنکور ۸۵ درصدی!