روزنامه خراسان
1397/10/13
رمزگشایی از چرایی مذاکرات ایران و طالبان
یک شنبه گذشته هیئتی از طالبان به تهران سفر و با عباس عراقچی دیدار و رایزنی کرد. این مذاکرات برخلاف گفت‌وگوهای قبلی هم توسط ایران تأیید شد و هم سخنگوی طالبان آن را تأیید کرد. اما سوال این است که چرا تهران باید با این گروه که گذشته سوال برانگیز و تاریکی دارد، مذاکره کند و چرا این گفت‌وگوها در مقطع فعلی علنی شده است. در روزهای اخیر تحلیل‌های زیادی در این باره مطرح شده است. اما به نظر می‌رسد چکیده‌ای از دلایل این گفت‌وگوها را می‌توان در چهار علت خلاصه کرد.
خلأ حضور آمریکا، افغانستان روی خط قرمز؛ داعش بیخ گوش ایران
تضعیف دولت مرکزی در افغانستان از یک سو به خاطر تسلط طالبان بر نیمی از خاک این کشور و همچنین احتمال قدرت گرفتن داعش در همسایه شرقی ایران، تهران را به این صرافت‌انداخته که باید برای مدیریت اوضاع و تأمین منافع امنیتی خود وارد میدان شود. فرزاد رمضانی بونش تحلیل گر مسائل منطقه، درگفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: مذاکره ایران به دلیل افزایش نفوذ طالبان در افغانستان و گسترش محدوده تحت تسلط این گروه است. همچنین روحی صفت معاون پیشین دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه دراین باره می‌گوید: «گروه‌هایی مانند داعش درصدد هستند تا پس از سوریه به مناطقی مانند افغانستان بروند که حاکمیت آن‌ها چندان مقتدر نباشد؛ این مسئله می‌تواند امنیت ملی ایران را با خطرات بسیاری مواجه سازد.» مسلماً حضور گروهی تروریستی در همسایگی ایران و در کشوری که 960 کیلومتر با ایران مرز مشترک دارد، بیش از هر کشوری ایران را تهدید می‌کند. دراین باره نوذر شفیعی استاد دانشگاه و تحلیل گر مسائل سیاسی نیز معتقداست: آمریکایی‌ها باتوجه به شکست داعش در عراق و سوریه سعی دارند تا داعش را برای آسیب‌پذیر کردن چین، روسیه و ایران به آسیای مرکزی و جنوب آسیا سوق دهند و به همین دلیل ایران باید در این زمینه ورود کند. فداحسین مالکی، سفیر اسبق ایران در افغانستان با استقبال از مذاکرات با طالبان به این نکته اشاره کرده که انتقال داعشی‌ها به افغانستان شش ماه است که اتفاق افتاده به همین دلیل باید ایران هر چه می‌تواند نقش پررنگ تری در افغانستان داشته باشد. حضور ایران در خلأ خروج آمریکا از افغانستان در حدی جدی است که کیوان خسروی سخنگوی دبیر خانه شورای عالی امنیت ملی در گفت‌وگو با برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما تأکید کرد: ما خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان را فرصتی برای تقویت ارتش و امنیت ملی این کشور می‌دانیم.
تغییر طالبان
از سویی دیگر ناظران معتقدند که طالبان دیگر گروه سلفی دهه 90 نیست. چه این که این گروه تلاش کرده چهره خود را هم در دنیا تعدیل کند. غرقی خبرنگار صداوسیما در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجو با اشاره به سخنان رئیس شورای صلح افغانستان گفت: وی در ملاقات‌هایی که با طالبان داشته است آن‌ها به این نتیجه رسیدند که دیگر با اسلحه نمی‌توانند هدف خود را محقق کنند. به گزارش مشرق محسن اسلام‌زاده مستندساز کشورمان هم که جزو معدود ایرانی‌هایی است که دو هفته را با اعضای طالبان افغانستان زندگی کرده می‌گوید با طالبانی جدید مواجه هستیم. سخنگوی طالبان هم به تازگی تاکید کرده که روش حکومت‌داری طالبان با آن چه در دهه نود، دنیا شاهد آن بوده متفاوت خواهد بود.
جا نماندن از رقبا
در هفته‌های گذشته نمایندگان طالبان با دولت‌های قطر، امارات، عربستان و آمریکا مذاکرات مفصلی را در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس داشته و از این جهت، صرف نظر از امنیتی بودن تحولات فعلی در افغانستان به نظر می‌رسد اگر ایران فعالانه‌تر حضور نیابد، میدان را به رقبا و دشمنان منطقه‌ای و بین‌المللی اش واگذار خواهد کرد. به ویژه آن که نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان مذاکراتی را با نمایندگان طالبان، در ابوظبی انجام داده و روسیه و چین نیز در مذاکرات صلح در افغانستان به صورت گسترده دخالت پیدا کرده‌اند. در شرایطی که به نظر می‌رسد پروژه تحویل افغانستان به طالبان توسط آمریکا با سرعت در حال پیگیری است، غفلت ایران می‌تواند در بلند مدت نتایج نامناسبی به جا بگذارد.
واقع گرایی ایران
در کنار سه موضوع پیش گفته برخی معتقدند فاکتور چهارمی هم در سیاست خارجی ایران ایجاد شده است؛ فاکتوری به نام واقع گرایی. نادر انتصار، استاد علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی در گفت وگو با خبرآنلاین معتقد است حضور طالبان در ایران نشانه‌ای از ظهور این فاکتور در سیاست خارجی ایران است. ایران پیشتر گفته بود که با افغانستان بر سر سند راهبردی در حال مذاکره هستند و این احتمال وجود دارد که در سال ۹۷ حداقل به پاراف برسانند. سندی که مهم‌ترین بند آن الزامات امنیتی و سیاسی در افغانستان است و طالبان اکنون به عنوان یک مؤلفه واقعی باید در آن دیده شود. به گزارش خبرگزاری صداوسیما قرار است در روزهای آینده «عراقچی» معاون سیاسی وزارت خارجه ایران در ادامه مذاکرات خود با هیئت طالبان در ایران به کابل سفر کند. همه این‌ها این گزینه را پررنگ می‌کند که برای مقابله با قدرت گرفتن داعش در افغانستان و تبدیل این کشور هم مرز ایران به یک سوریه دیگر، باید به جریان‌هایی که با داعش مقابله می‌کنند کمک کرد حتی اگر این جریان‌ها با ما قرابت نداشته باشند اما در یک نقطه با اهداف ایران تلاقی می‌کنند و آن مقابله با ناامنی در مرزهای شرقی ایران است. به نظر می‌رسد، تلاش ایران این است که با حمایت از مذاکرات گروه‌های داخلی افغانستان سیر این مذاکرات را در مذاکره افغانستانی- افغانستانی حفظ کند چرا که حضور طرف‌های خارجی نظیر آمریکا یا عربستان و... باعث بی اعتبار شدن دولت مرکزی شده و احتمال بروز اختلافات و تبعاتی نظیر جنگ داخلی را افزایش می‌دهد. در این راستا مذاکرات گروه‌های داخلی افغانستان به هر نتیجه‌ای برسد، می‌تواند صلح و ثبات را در این کشور تثبیت کند. صلح و ثباتی که به منزله صلح و ثبات در طولانی‌ترین مرز مشترک ایران با همسایگانش است.
سایر اخبار این روزنامه
«علیرضا رزم حسینی» استاندار خراسان رضوی شد
مورد عجیب انتشار گسترده بوی نامطبوع در تهران
عمارت تسخیر شده وینچستر
پیشینه «خراسانِ» خراسانی ها
شکارچی جادوگر به دنبال ترامپ در 2019
دریاچه ارومیه جان گرفت
پرسش های بی پاسخ رهبر انقلاب از موسوی
رشد ۶۰۰ هزار نفری شاغلان و بیکاری ۳۱ درصدی جوانان
حمایت موسسه خراسان از کسب و کارهای نوین قابل تقدیر است
رمزگشایی از چرایی مذاکرات ایران و طالبان
ادامه ماجرای استعفای وزیر؛ واعظی پیش کشید نوبخت پس زد !
بهبودی کامل، زمان بیشتری می‌برد
بوق مشغولی برای بازنشستگان !
