بخش غیربودجه‌ای اثرگذارتر از بخش بودجه‌ای

 
اگر به ارقام کلی لایحه بودجه نگاه کنیم، به عنوان مثال، بودجه عمرانی 62 هزار میلیارد تومان که سال جاری هم تقریبا همین عدد بوده است. یا کمک به صندوق‌های بازنشستگی حدود 80هزار میلیارد تومان که سال جاری حدود 60هزار میلیارد تومان بوده یا به عنوان مثال کمک به آموزش و پرورش و آموزش عالی یا بخش آموزش و پژوهش حدود 75 هزار میلیارد که سال گذشته تقریبا 20 درصد کمتر بوده است. این ارقام هر سال مثل سنوات گذشته تقریبا معادل نرخ تورم یا کمی کمتر یا کمی بیشتر تکرار می‌شود ولی انتظاری نیست که در اقتصاد کشور با این بودجه‌های سنواتی اتفاقی بیفتد. به عنوان مثال وقتی مرکز پژوهش‌های مجلس برآورد کرده که برای اتمام پروژه‌های نیمه‌کاره کشور حدود 600 هزار میلیارد تومان پول نیاز است، با بودجه عمرانی 62 هزار میلیارد تومانی سال آینده 10سال طول می‌کشد که این پروژه‌های نیمه‌کاره به اتمام برسد. یا اینکه رئیس جمهور در سخنان خود گفتند که دو هزار بنگاه بازسازی شوند و 20 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شود، ولی اینگونه ارقام و اعداد معجزه‌ای را در اقتصاد ایران رقم نخواهد زد. بنابراین از منظر عدد و ارقام، انتظار نداریم که در سال 98 اتفاقی بیفتد چراکه با 14 میلیارد دلار کالاهای اساسی یا 8 میلیارد دلار سایر کالاها، بعید به نظر می‌رسد که اتفاق خارق‌العاده‌ای در اقتصاد ایران در سال آینده بیفتد. اما بخش دوم صحبت‌های آقای رئیس‌جمهور اگر اجرایی شود، حتما می‌تواند یک منشأ تحول بزرگ در اقتصاد ایران باشد. به عنوان مثال رئیس‌جمهور گفتند که هزینه یک دانش‌آموز به طور میانگین در ایران 4 میلیون تومان و 4 برابر هزینه یک دانش‌آموز در مدارس غیردولتی است و نتیجه گرفتند که دولت گران اداره می‌شود و این درست‌ترین گزاره‌ای است که رئیس‌جمهور بیان کردند. همین موضوع درخصوص بنگاه‌های اقتصادی تحت پوشش دولت هم مصداق دارد و مطمئنا فاصله خیلی بیش از هزینه یک دانش‌آموز در مدارس دولتی با غیردولتی است. مطمئنا تحقق وعده‌ای که رئیس‌جمهور دادند مبتنی بر اینکه در سال آینده همه شرکت‌های شستا واگذار خواهد شد، به معنای گام بزرگ در اقتصاد ایران، افزایش سهم مردم در اقتصاد ایران و وابستگی کمتر دولت یا صندوق‌های دولت به بودجه کشور است. چون در سال جاری و سال آینده میزان کمک دولت به صندوق‌ها برای جبران عددهای بین 70 تا 80 هزار میلیارد تومان است و این روند نمی‌تواند ادامه یابد مگر اینکه صندوق‌ها کارآمد شوند. شرط کارآمدی صندوق‌ها هم این است که شرکت‌های تحت پوشش و منابع آنها، کارآمد مدیریت شوند. و راه دیگر، همین وعده‌ای که رئیس‌جمهور مبتنی بر اینکه شرکت‌های دولتی تحت پوشش در سال 98 واگذار شود،داده است که اگر چنین شود، می‌تواند یک گام اساسی به سمت اقتصاد غیردولتی باشد.
* اقتصاددان- استاد دانشگاه