روزنامه ابتکار
1397/10/01
«ابتکار» دلایل و پیامدهای استعفای وزیر دفاع و خروج نظامیان آمریکا از افغانستان و سوریه را بررسی می‌کند
زلزله نظامی ترامپ در خاورمیانهمحمدرضا ستاری
دونالد ترامپ رئیس ایالات متحده آمریکا در اقدامی غیرمنتظره اعلام کرد که بخش قابل توجهی از نیروهای این کشور را از سوریه و افغانستان خارج می‌کند. از نخستین پیامدهای این تصمیم استعفای جمیز ماتیس وزیر دفاع آمریکا بود. از سوی دیگر تحلیلگران با اشاره به ابهامات این تصمیم کاخ سفید، معتقدند که هنوز مشخص نیست که آمریکا درخصوص این مسئله پیش شرطی مطرح کرده یا اینکه با روسیه در زمین سوریه و افغانستان به توافق رسیده است؟ همچنین برخی ناظران از احتمال توافق میان آمریکا و اروپا بر سر خاورمیانه عربی خبر می‌دهند، جایی که تحولات آن به صورت پیچیده و سرنوشت‌سازی در حال رقم خوردن است.
تصمیم غیرمنتظره دونالد ترامپ رئیس ایالات متحده آمریکا برای خروج نظامیان این کشور از سوریه و افغانستان در نوع خود به مثابه یک زلزله در سیاست منطقه‌ای ایالات متحده تلقی میشود. نخستین پیامد این تصمیم استعفای جمیز ماتیس وزیر دفاع آمریکا بود. او دلیل استعفای خود را فراهم کردن شرایطی برای انتخاب یک فرد همسو با ترامپ در پنتاگون عنوان کرده و گفته است که باید در قبال چین و روسیه یک سیاست شفاف وجود داشته باشد. پیش از این برخی منابع مطلع از اختلاف نظر شدید ماتیس و ترامپ خبر داده و احتمال کناره‌گیری او را مطرح کرده بودند. تحلیلگران معتقدند که ماتیس به خصوص پس از تغییرات بنیادی در تیم سیاست خارجی ترامپ که منجر به روی کار آمدن مایک پمپئو و جان بولتون شد به میزان زیادی با ترامپ دچار اختلاف نظر شده و حتی گفته بود که در انجام وظایفش دچار سردرگمی است.
دگردیسی‌های مداوم در سومین سال ریاست‌جمهوری ترامپ در حالی ادامه دارد که او اکنون با از دست دادن اکثریت در مجلس نمایندگان، با هم‌حزبی‌های خود در سنا نیز دچار کشمکش است. اکنون شمارش معکوس برای تعطیلی دولت به واسطه عدم توافق در بودجه دیوار مرزی با مکزیک آغاز شده و تصمیم غیرمنتظره او در مورد سوریه و افغانستان موجب جدا شدن یکی دیگر از اعضای کلیدی کاخ سفید از دولت شده است. پیش از اعلام رسمی خروج بخشی از نیروهای آمریکا از سوریه و افغانستان برخی از سناتورهای پرنفوذ آمریکایی نسبت به پیامدهای این اقدام به رئیس‌‌جمهوری هشدار داده بودند. این اقدام همچنین باعث سقوط قیمت سهام در داخل آمریکا شد و سناتور لیندسی گراهام در واکنش به این اتفاقات، ضمن دفاع از جیمز ماتیس وزیر دفاع مستعفی آمریکا، هشدار داد که این راهبرد ممکن است منجر به یک حمله مشابه یازده سپتامبر به آمریکا شود. از سوی دیگر چاک شومر سناتور پرنفوذ دموکرات هم تصریح کرده که اقدامات شرم آور ترامپ باعث هرج و مرج بیشتر در داخل کشور خواهد شد و او نشان داده که حاضر است تمامی ارکان سیاسی آمریکا را به خطر بیندازد اما به خواسته‌هایی مانند کشیدن دیوار مرزی با مکزیک دست پیدا کند.
آمریکا، کردها را رها کرد؟
اما فارغ از اتفاقاتی که در این خصوص در داخل آمریکا جریان دارد، تصمیم به خروج نیروها از سوریه و افغانستان در شرایطی صورت می‌گیرد که تحولاتی بحرانی در این دو کشور در یک مقطع زمانی سرنوشت‌ساز قرار دارد. در مورد سوریه اکنون با پیروزی‌های اخیر بشار اسد، تنها منطقه ادلب به عنوان آخرین پایگاه مخالفان باقی مانده و تشکیل کمیته تدوین قانون اساسی برای آینده سیاسی این کشور با گره‌ای کور مواجه شده است. از سوی دیگر هر لحظه امکان دارد که عملیات نظامی ترکیه در شرق فرات آغاز شود و این در حالی است که نظامیان آمریکایی در چنین مقطعی حمایت خود از یگان‌های مدافع خلق را متوقف می‌کنند. به عقیده تحلیلگران عملیات نظامی شرق فرات ترکیه یک تفاوت مهم با عملیات اشغال عفرین توسط این کشور در سال گذشته دارد. اکنون در شرق فرات نزدیک به دو هزار نظامی آمریکایی در کنار هزاران شبه‌نظامی کرد قرار دارند که شروع این عملیات توسط آنکارا، احتمال رویارویی میان نظامیان آمریکا و ترکیه را افزایش می‌داد. در چنین شرایطی دولت آمریکا با بیان اینکه هدف ما از حضور در سوریه مبارزه با داعش بوده است، دستور عقبنشینی بیش از دوهزار نیروی این کشور را صادر می‌کند. همچنین گفته شده که آمریکا قصد دارد پایگاه التنف و منطقه 55 را نیز تعطیل کرده و بخشی از نیروهای خود را به سمت اربیل عراق روانه کند.
همچنین در حالی که استفان دی‌میستورا نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد، پس از مذاکرات چهارجانبه با کشورهای روند آستانه (ایران، روسیه و ترکیه) در ژنو اعلام کرده که درخصوص لیست اعضای کمیته تدوین قانون اساسی سوریه مشکلاتی وجود دارد و به همین دلیل از شکست خود در تشکیل این کمیته به شدت ابراز تاسف کرده، عماد مصطفی دیپلمات برجسته سوری تصمیم آمریکا از خروج نیروهایش در شرق سوریه را ضربه بزرگی به کردها اعلام و تصریح کرده است که اکنون کردها یا باید دعا کنند که اردوغان از حمله قریب‌الوقوع خود خودداری کند یا اینکه باید با این واقعیت مواجه شوند که به عنوان بخشی از سوریه، بار دیگر با دولت دمشق ادغام شوند. هم‌راستا با این واکنش از سوی سفیر سوریه در چین، ژنرال خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه با بیان اینکه به زودی عملیات این کشور در شرق فرات آغاز میشود، گفت: زمان آن رسیده که اعضای یگان‌های مدافع خلق در همان گودال‌هایی که حفر کرده‌اند دفن شوند!
در همین رابطه مقامات آمریکایی درخصوص دلایل این تصمیم اعلام کرده‌اند که عقبنشینی آنها از سوریه احتمالاً حدود 4 ماه زمان ببرد. آنها تاکید دارند اهداف آمریکا در سوریه به میزان زیادی محقق شده و واشنگتن معتقد است که متحدان محلی قادر به مقابله با گروه‌های تروریستی و افراد باقی مانده از داعش در این کشور هستند. آمریکایی‌ها همچنین خاطرنشان می‌کنند که علت این عقبنشینی نتیجه توافق با ترکیه نیست و آنها همچنان نگران عملیات نظامی ترکیه در شرق فرات هستند اما همچنان سیاست فشار بر بشار اسد و متحدان او را دنبال خواهند کرد.
طالبان در برابر کابل
همزمان با این اتفاق، واشنگتن همچنین اعلام کرده که در حدود 5 تا 7 هزار نفر از نیروهای خود را از افغانستان خارج خواهد کرد. کاهش شدید نیروهای آمریکایی در افغانستان در حالی صورت می‌گیرد که مذاکرات سه روزه آمریکا با گروه طالبان در امارات به کار خود پایان داده و منابع مطلع از جانب طالبان اعلام کرده‌اند که تمرکز مذاکرات بر روی آتش‌بس شش ماهه و بررسی فرآیند ورود نیروهای این گروه به بدنه دولت آینده افغانستان است. بنا بر اعلام سفارت آمریکا در افغانستان، زلمای خلیل‌زاد نماینده ویژه آمریکا در این مذاکرات، بلافاصله به کابل رفته تا اشرف غنی و عبدالله عبدالله را در جریان این گفت‌و‌گوها قرار دهد. هر چند این مذاکرات پشت درهای بسته صورت گرفته و جزئیات دقیق از آن منتشر نشده، اما خلیل‌زاد در پیامی توئیتری اعلام کرده که مذاکرات مفیدی برای پایان جنگ در افغانستان صورت گرفته و مقدمات گفت‌و‌گو میان طرف‌های افغانستانی فراهم شده است.
این موضوع در حالی مطرح میشود که طالبان هرگونه مذاکره با دولت کابل را رد کرده و حتی به پیشنهاد آتش‌بس نیز جواب منفی داده است. از سوی دیگر دولت اشرف‌غنی به میزان زیادی درگیر تنش‌های امنیتی در افغانستان است و به گفته سخنگوی طالبان محور اصلی مذاکرات بر سر ایجاد دولت موقت و آتش‌بس بوده است. در همین راستا، خبرگزاری رویترز به نقل از نمایندگان طالبان که اسامی آنها فاش نشده، گزارش داده که طالبان معتقد است، اگر عربستان و امارات ضمانت کنند که رهبری دولت موقت بر عهده طالبان خواهد بود، این گروه حاضر است در مورد آتش‌بس شش ماهه توافق کند.
با این حال دولت افغانستان هرگونه مذاکره و توافق بدون حضور نمایندگان دولت را رد و تصریح کرده که بدون حضور دولت این مذاکرات نتیجه‌ای دربر نخواهد داشت. کابل همچنین خاطرنشان کرده که خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان تاثیری در روند امنیتی این کشور نخواهد داشت.
آیا آمریکا در مورد خاورمیانه عربی با اروپا توافق کرده است؟
در همین رابطه به منظور بررسی تصمیم غیرمنتظره کاخ سفید برای خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان و به خصوص سوریه تحلیل‌های مختلفی از سوی کارشناسان مطرح شده است. برخی از این کارشناسان معتقدند، ترامپ در حالی دست به اتخاذ چنین تصمیمی زده که همواره بر قدرت نظامی آمریکا تاکید دارد، اما برای نخستین بار شاهد هستیم که او رویه اوباما را درخصوص مسائل نظامی در منطقه خاورمیانه در پیش گرفته است. این تصمیم در حالی است که اکثر مشاوران او و نیز دولت‌های غربی در شوک به سر برده و خواستار توضیح کاخ سفید در رابطه با این موضوع هستند. اما گویا ترامپ معتقد است که حضور نظامی کمک چندانی به برقراری موازنه استراتژیک منطقه نخواهد کرد. در این راستا تحلیلگران خاطرنشان می‌کنند که علی‌رغم شعارهای متفاوت میان روسای جمهوری آمریکا، راهبرد و سیاست بلندمدت این کشور یکسان است.
حال اینکه آمریکا درخصوص خروج نیروهایش شروطی را مطرح کرده یا اینکه با روسیه بر سر آینده دولت در سوریه به توافق رسیده، امری است که همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، اما ممکن است دولت ترامپ با این اقدام، علاوه بر یک مانور تبلیغاتی گسترده در داخل کشور، ایفای نقش منطقه‌ای خود را به دوش متحدانش واگذار کرده باشد تا آنها با هزینه خود به پیشبرد سیاست‌های کاخ سفید در منطقه اقدام کنند.
این مسئله می‌تواند موجب واگرایی میان بازیگران دخیل در بحران سوریه و افغانستان شده و روند توافقات آتی را با کندی مواجه سازد. به خصوص آنکه اکنون محور آستانه در صحنه تحولات سوریه از نقش پررنگی برخوردار است و در مقابل متحدان آمریکا در این کشور در موضعی ضعیف‌تر قرار دارند.
همچنین برخی دیگر از ناظران معقتدند ممکن است آمریکا بر سر خاورمیانه عربی با اروپایی‌ها به توافق رسیده باشد، خصوصاً اینکه اخبار تائید نشده‌‌ای از نقش فرانسه در رهبری ائتلاف غربی در سوریه به گوش می‌رسد. به همین دلیل با توجه به تهدیدهای مکرر نخست وزیر رژیم صهیونیستی مبنی بر اینکه با خروج نظامیان آمریکا، میدان جنگ علیه نیروهای نزدیک به ایران در سوریه را گسترش خواهد داد، ممکن است در صورت توافق احتمالی میان اروپا و آمریکا بر سر خاورمیانه عربی، فشارهای واشنگتن علیه ایران در این برهه سرنوشت‌ساز از تحولات منطقه خاورمیانه افزایش پیدا کند.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
احسان علیخانی، مجری پر حاشیه شبکه سوم سیما با برنامه «استعدادیابی» به تلویزیون بازگشت
محمدعلی وکیلی
سوختن در آتش بی‌کفایتی و تبعیض
در سی و پنجمین جلسه کمیسیون توسعه بازرگانی بنیاد امید ایرانیان مطرح شد
حذف سقف‌های شیشه‌ای از مسیر بانوان
چالش‌های مسیرهای ویژه عبور اتوبوس و خودروهای امدادی بررسی شد
خطوط ویژهِ ویژهِ ویژه!
معاون رئیس جمهوری:
حقوق قانونی مردم در برخی ادارات، به آنها فروخته میشود
عطش مهاجرت، سرمایه کشور را فراری می‌دهد
سراب خانه‌های رویایی
«ابتکار» دلایل و پیامدهای استعفای وزیر دفاع و خروج نظامیان آمریکا از افغانستان و سوریه را بررسی می‌کند
رئیس جمهوری در نشست خبری مشترک با اردوغان:
روابط ایران و ترکیه خدشه‌دار نخواهد شد
«ابتکار» به مناسبت زادروز محمد نوری، زندگی او را مرور کرد
صلابت صدای ایران
دبیر شورای عالی امنیت ملی:
ترامپ همان چیزی را می‌خواهد که صدام می‌خواست
