روزنامه آفتاب یزد
1397/09/28
باران بنزین نه قطع شود و نه سیلاب گردد
آفتاب یزد: در سه سال گذشته قیمت بنزین بطور ثابت هزار تومان بوده است. حسن روحانی در روزهای اخیر در نشستی با وزیر و مدیران وزارت مسکن گفت «در کشور ما سوخت نرخ ثابت دارد، در دنیا اینطور نیست، روز تعطیل یک نرخ، روز کاری یک نرخ و در روز شلوغی نیز یک نرخ دیگر دارد. اینجا عادت کرده‌ایم که نرخ سوخت ثابت باشد». با این چراغ سبز، تلاش دولت برای افزایش قیمت سوخت آشکار و اعلام شد که بر این اساس فرآیند بازگشت کارت سوخت و زیرساخت‌های آن در حال انجام است. هرچند تاکنون به طور رسمی اعلام نشده که قرار است سوخت سهمیه بندی و چند نرخی شود و قیمت آن افزایش یابد. آنها می‌گویند بازگشت کارت سوخت برای پیشگیری از قاچاق استو نه تغییر قیمت سوخت.
بخشی از قیمت کالا براساس هزینه‌ها‌ی حمل آن از کارخانه تا خرده فروش‌ها و مغازه‌ها است. افزایش قیمت سوخت بطور مستقیم و غیرمستقیم موجب گرانی در بازار میشود. علاوه بر وابستگی سطح قیمت کالاها به قیمت سوخت، به دلیل مشکلات زیرساختی حمل و نقل عمومی از جمله استهلاک، محدودیت کمی و پاسخگو نبودن آن نسبت به تعداد ترددها، قیمت سوخت رابطه‌ای مستقیم با هزینه‌ها‌ی جاری و سطح رفاه مردم پیدا کرده است.
همزمان با اعلام شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در خصوص صدور کارت‌ها‌ی سوخت المثنی، گزارش‌ها‌یی در خصوص نحوه افزایش این قیمت منتشر شد. سازمان برنامه و بودجه کشور و مرکز پژوهش‌ها‌ی مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «بنزین، رویکردها و مخاطرات» مدل‌ها‌ی مختلفی را جهت افزایش قیمت سوخت ارائه داده و به گفته بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت، دولت در حال بررسی است. نمایندگان مجلس، نخبگان و رسانه‌ها نیز در این رابطه مطالبی را منتشر کرده و هر یک معایب و مزایای الگوها را نقد و بررسی کردند و از ترکیب برخی از این مدل‌ها سخن گفتند.
مدل اول، یارانه بنزینی؛ یارانه نقدی کنونی حذف شود، قیمت بنزین به دو هزار تومان افزایش یافته و در مقابل به هر ایرانی، معادل ارزش 30 لیتر بنزین دو هزار تومانی، یعنی 60 هزار تومان، در کارت اعتباری سرپرست خانوارها تخصیص می‌یابد. اعتبار تخصیص یافته در کارت فقط قابلیت پرداخت برای هزینه بنزین در پمپ بنزین‌ها، پرداخت قبض برق و گاز طبیعی خانوارها، کرایه اتوبوس و مترو در طول ماه را داشته و در پایان ماه در صورت باقی ماندن اعتبار در کارت، فقط قابلیت استفاده برای خرید کالای ایرانی (با اولویت لوازم برقی و گازی کم‌مصرف) را خواهد داشت.
مدل دوم، توزیع بنزین در بین همگان؛ یارانه نقدی تغییر نخواهد کرد و مطابق قبل پرداخت میشود. به‌علاوه به هر ایرانی به‌اندازه مشخصی (20لیتر) اعتبار استفاده از بنزین به‌طور ماهیانه تعلق می‌گیرد. این سهمیه‌ها به‌جای کارت سوخت در کارت ملی هوشمند افراد و یا کارت بانکی بارگذاری میشود. برای کنترل قیمت حمل‌و‌نقل عمومی به ماشین‌های ارائه‌کننده خدمات عمومی مانند تاکسی‌ها (اعم از سنتی و اینترنتی)، وانت‌ها و. .. در ابتدای طرح بنزین تخصیص می‌یابد. با شروع سهمیه‌بندی ظرف مدت 6 ماه با ایجاد فراخوان تمام خودروهای عمومی با وام‌های بدون بهره با قسط‌های بلندمدت CNG سوز خواهند شد و این سهمیه نیز حذف میشود. اعتبارکارت‌ها فقط قابلیت پرداخت برای هزینه، پرداخت قبوض، کرایه اتوبوس و مترو در طول ماه را داشته و در پایان ماه در صورت باقی ماندن اعتبار در کارت، به صورت نقد از خودپردازها قابلیت برداشت خواهد داشت.
مدل سوم، بازار آزاد بنزین؛ یارانه نقدی حذف میشود و به هر ایرانی، به‌اندازه مشخصی (40 لیتر) اعتبار استفاده از بنزین به‌طور ماهیانه تعلق می‌گیرد. سهمیه کل پرداختی، درصد ثابتی از تولید بنزین کشور باشد. این سهمیه‌ها به‌جای کارت سوخت در کارت ملی هوشمند افراد بارگذاری میشود. بازاری آنلاین به‌‌منظور خرید و فروش اعتبارات شکل بگیرد که افراد بتوانند مازاد مصرف خود را از اعتبار تعیین‌شده تقاضا یا مازاد اعتبار خود را در این بازار عرضه کنند. می‌توان قیمت تعادلی بنزین را در این بازار مشخص کرد. نهادی به‌عنوان تنظیم‌گر بازار بنزین شکل بگیرد که نوسانات شدید قیمتی را کنترل کند به‌‌طوری که قیمت را بین قیمت فعلی (کف قیمت) و قیمت فوب خلیج فارس (سقف قیمت) تنظیم کند.
مدل چهارم، عرضه هدف گذاری شده و قیمت شناور؛ یارانه نقدی ماهانه بطور شناور تعیین میشود. به نسبت ظرفیت تولید بنزین در داخل کشور، قیمت را تعیین می‌کنیم.
بدین ترتیب سه قیمت را می‌توان برای آن در نظر گرفت. هر روزی که مصرف بنزین در کشور بالای ۸۱ میلیون لیتر باشد، قیمت بنزین فردای آن روز ۵۰ تومان گران شود. هر روزی نیز که قیمت بنزین کمتر از ۷۹ میلیون لیتر بود، قیمت بنزین فردای آن روز ۵۰ تومان ارزان شود. در نهایت هر روزی که مصرف بین ۷۹ تا 8۱ میلیون لیتر بود، قیمت بنزین را تغییر ندهیم. در واقع، اگر تقاضا بیش از عرضه بود، قیمت باید افزایش پیدا کند و اگر تقاضا کمتر از هدف بود، قیمت باید کاهش یابد. عواید آن بین سازمان بودجه و سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها نصف ـ نصف تقسیم بشود. آخر هر هفته، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، کل منابع دریافتی را به همان حسابی که یارانه نقدی به آن واریز میشود، واریز کند.
مدل پنجم، قیمت شناور؛ یارانه نقدی افزایش می‌یابد. قیمت عرضه بنزین بر‌مبنای نوسانات قیمت منطقه‌ای بنزین نوسانی خواهد شد. در این روش ابتدا تابلو قیمت بنزین در تمام جایگاه‌های عرضه بنزین به صورت روزانه نصب و نمایش داده میشود. سپس قیمت بنزین به صورت سه ماه با لحاظ درصد ثابت از قیمت منطقه‌ای محاسبه و اعلام خواهد شد. در روز شروع طرح، قیمت بنزین در حدود 5 درصد کمتر از قیمت فعلی تعیین شده و با قیمت 950 تومان در هر لیتر عرضه میشود. متناسب با نوسان قیمت بنزین منطقه‌ای، قیمت بنزین در محدوده 890 تا 1050 تومان در نوسان خواهد بود. پس از سه ماه و عادت کردن مردم به قیمت‌های شناور روزانه بنزین، درصد یارانه بنزین به صورت هفتگی کاهش خواهد یافت تا پس از افق طرح به قیمت منطقه‌ای بنزین برسد. منابع حاصل از افزایش قیمت بنزین روزانه به صندوق انرژی واریز شده و در پایان هر ماه نقداً به حساب همه یارانه‌بگیران واریز میشود.
مدل ششم، نرخ ثابت؛ یارانه نقدی تغییر نمی‌کند. در این مدل قیمت بنزین با افزایش 100 درصدی به دو هزار تومان تغییر می‌یابد و تا استقرار آن و برای کنترل قیمت حمل و نقل عمومی و تاکسی‌ها سهمیه بنزین مشخصی تعیین می‌گردد. این تغییر قیمت تکرار سیاست‌ها‌ی پیشین در زمینه تعیین نرخ ارز است و از نظر اجرایی به همان شیوه‌ها‌ی مرسوم رفتار می‌گردد.
علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی دو نرخی شدن سوخت را مفسده انگیز دانست و از طرفی رئیس جمهور از چند نرخی شدن قیمت‌ها سخن می‌گوید. مجلس و دولت در این رابطه هنوز به نظری همدلانه و غالب نرسیده است. به نظر می‌رسد نظر علی لاریجانی به مدل ششم و حسن روحانی به مدل‌ها‌ی سوم یا چهارم یا پنجم نزدیک تر است.
در ادامه همین موضوع و در گزارش میدانی از تاکسی‌ها‌ی شهر تهران به سراغ راننده‌ها رفتیم تا صحبت‌ها‌ی راننده‌ها‌ی تاکسی درباره افزایش قیمت بنزین و نحوه تعیین قیمت آن، میزان رضایت مردم و رانندگان و تاثیر آن بر معیشت این صنف را جویا شویم. نظراتی در خلال دیالوگ‌ها‌ی بین راننده و مسافر با یک خبرنگار مطرح شد. رانندگان مسیر خیابان ستارخان و خیابان انقلاب را که مسافت طولانی تر و دارای ترافیک بیشتری است، انتخاب کردیم و در نهایت با یکی از تاکسی‌ها‌ی آنلاین به دفتر آفتاب یزد
بازگشتیم. در طی این مسیرها اگر جایی صف رانندگان و ایستگاه تاکسی بود، لباس مبدل را از تن خارج کرده و در کسوت خبرنگار به گفتگو نشستیم.
حمید در فلکه دوم صادقیه، ناهار می‌خورد و نیم نگاه به گوشی خود و سرویس‌ها‌ی پیشنهادی دارد. او هم تاکسی خطی است و هم در تاکسی‌ها‌ی آنلاین کار می‌کند. دعوت می‌کند که سوار تاکسی شویم و گفتگو کنیم. حمید چایی تعارف می‌کند و می‌گوید «شما به دنبال شخصی هستید که با او گفتگو کنید و من در روز جهانی حمل و نقل به دنبال شخصی هستم که درد خود را مطرح کنم. اکثر تاکسی‌ها با cng کار می‌کنند، اما ماشین من بنزینی است. روزانه 30 لیتر بنزین می‌زنم و 150 تومان درآمد دارم. بیش از 50 تومان آن هزینه سوخت و تعمیرات ماشین میشود. تمام 30 روز کار می‌کنم و هیچ روز تعطیلی هم ندارم. برای من عید و تعطیلی و جمعه و شنبه تفاوتی ندارد و حتی بعد از ظهر عاشورا کار می‌کردم. ماشین من در سال 86 تولید شده و تاکنون بیش از یک میلیون کیلومتر کار کرده است. بارها درخواست داده‌ام که ماشین من را تعویض کنند اما می‌گویند امکان این کار نیست. هر ماه باید گواهی معاینه بگیرم که هزینه دارد. ماشین فرسوده است و دائما نیاز به تعمیر دارد که هزینه لوازم و تعمیرات در چند ماه اخیر چند برابر شده است.»
حمید ادامه می‌دهد « وقتی همه کالاها افزایش یافته است چرا قیمت سوخت باید ثابت بماند؟ الان قیمت یک بطری یک و نیم لیتری آب دو هزار تومان و قیمت یک و نیم لیتر بنزین 1500 تومان است. یعنی بنزین از آب ارزان تر تمام میشود. خانه من در‌اندیشه است. هر روز صبح که از‌اندیشه به سمت تهران حرکت می‌کنم ترافیک سنگین در اتوبان‌ها وجود دارد. بیشتر ماشین‌ها‌یی هم که می‌بینم تک سرنشین است. وقتی زیرساخت حمل و نقل عمومی وجود ندارد و بنزین ارزان در دسترس قرار می‌گیرد، مردم ترجیح می‌دهند از خودرو شخصی خود استفاده کنند. گران شدن بنزین به حل مشکل ترافیک کمک می‌کند. »
این راننده تاکسی درباره رضایت مردم از افزایش قیمت بنزین گفت: «قیمت بنزین و بالطبع کرایه تاکسی‌ها لازم است گران شود. قیمت فعلی بنزین به نسبت گرانی‌ها غیر منطقی است. مردم عادت کرده‌اند و دل ناچسبی گرانی بنزین، در میان شوک سایر گرانی‌ها فراموش میشود. البته اگر درآمد مردم کم است، دولت باید آن را افزایش دهد نه اینکه انتظار عرضه ارزان بنزین را داشته باشد یا بخواهد فشار کاری این احساس رضایتمندی بر عهده تاکسی دار باشد. اگر بنزین گران شود ترافیک کمتر شده و نیاز مردم به تاکسی بیشتر میشود.»
رضا راننده تاکسی لوکس آریو در خیابان انقلاب در جمع راننده‌ها ایستاده و منتظر مسافر است. در ماشین او بیسیم وجود دارد و دائما در حال راهنمایی و اعلام سرویس به راننده‌ها‌ست. او هم ما را دعوت به ماشین خود می‌کند و می‌گوید: «قبلا چندان منتظر مسافر نمی‌شدیم. الان دو ساعت می‌گذرد که منتظر یک سرویس هستم. این از نشانه‌ها‌ی بیکاری و گرایش مردم به شغل تاکسی است. وقتی بنزین گران میشود، قیمت تمام اجناس بالا می‌رود. هم خود ما در فشار قرار میگیریم و هم مسافران اعتراض می‌کنند. تحصیلات من در حوزه حمل و نقل است. افزایش قیمت بنزین و طرح مباحثی از جمله کارت اعتباری رایگان برای حمل و نقل عمومی نیاز به زیرساخت دارد. نمی‌شود به شکم گرسنه وعده غذای آینده را داد.»
رضا ادامه می‌دهد «بنزین چون باران است. نه باید قطع شود تا همه از تشنگی تلف شویم و نه باید با چنین شدتی بیاید که سیل جاری شود و مردم را ببرد. بسیاری از مردم ناچار هستند که از تاکسی استفاده کنند. مردم حتی با گران شدن کرایه‌ها و بالا رفتن قیمت سوخت خودرو شخصی و مشکلات حمل و نقل عمومی در خانه نمی‌نشینند. در هر صورت از تاکسی استفاده می‌کنند. باید نحوه سهمیه بندی و افزایش قیمت طوری باشد که فشاری بر آنان نیاید. بازار آزاد بنزین هم اصلا طرح مناسبی نیست. بازار سیاه رونق می‌گیرد، مردم را به دلالی می‌کشاند و مشکلاتی بر مشکلات موجود می‌افزاید.»
راننده تاکسی آنلاین بسیار کم حرف است. وقتی از گرانی بنزین سخن گفتیم، گفت «ای... ما که عادت کردیم» مکث می‌کند و به فکر فرو می‌رود. ما همچنان صحبت می‌کنیم و سعی می‌کنیم به سوژه نزدیک تر شویم و واکنش و نظرات او را بشنویم. ناگهان صحبت ما را قطع می‌کند و می‌گوید «بحث کنترل قاچاق سوخت بهانه‌ای است برای گران کردن بنزین. چگونه ممکن است در روز 20 میلیون لیتر از کشور قاچاق شود؟ اگر با ظرف‌ها‌ی 20 لیتری و کولبری انجام شود که این مقدار ممکن نیست. اصلا زمان لازم برای جابجایی این حجم از بنزین بطور روزانه غیرممکن است. اگر با تانکر حمل میشود که دست‌ها‌ی پنهان در کار است و باید آن دست‌ها شناسایی و قطع شود.»
سایر اخبار این روزنامه
سایه‌های اندوه
باران بنزین نه قطع شود و نه سیلاب گردد
سهام پس‌انداز پول نیست
ام‌الفساد بیکاری
موسم تصمیمات شجاعانه بودجه‌ای
یلدا ؛ بهانه‌ای برای لمس بهتر شکاف طبقاتی
تکرار فاجعه شین‌آباد این بار در زاهدان
مسئولان ناپخته کم تحملی مردم
افزایش وام مسکن بعید است!
در یک دوره ۸ ساله معادل کل ۸۰ سال گذشته دانشگاه تاسیس کرده‌ایم
واردکنندگان پشت در سامانه نیما گیر کرده اند
باران بنزین نه قطع شود و نه سیلاب گردد
رسانه‌ها در خصوص موضوع خودروسازان و قطعه سازان روشنگری کنند
نباید دنبال ریاست بدویم
