آتش به جان زاهدان

امیرحسین خواجوی| آتش‌سوزی در مدرسه ابتدایی زاهدان حادثه تلخی را رقم زد. 2 دختربچه 6 و 7ساله در این آتش‌سوزی کشته شدند و دو  دانش‌آموز دیگر هم در بیمارستان علی‌ابن‌ابیطالب بستری هستند که حال مساعدی ندارند. صبا عربی دختربچه 6ساله که در پایه پیش‌دبستانی مدرسه «اسوه‌ حسنه» مشغول به تحصیل بود، همراه با مونا خسروپرست دانش‌آموز کلاس اول این مدرسه غیرانتفاعی در این حادثه کشته شدند. یکتا میرشکار و مریم نوکندی دانش‌آموزان 7ساله هم بشدت مجروح شدند که تا لحظه تنظیم خبر در بخش مراقبت‌های ویژه تحت‌نظر هستند. علت حادثه واژگونی چراغ نفتی در کلاس درس بوده است. همین شده تا مسئولان آموزش و پرورش در واکنشی سریع به این حادثه مسئولان این مدرسه غیرانتفاعی را در بروز این حادثه مقصر اعلام کنند. به دنبال بروز این حادثه ملک محمد سنجرانی مدیر آموزش و پرورش منطقه دو زاهدان از سمت خود استفعا کرد و در نامه ای ضمن همدردی با خانواده ها متن استفعایش را تسلیم مدیرکل آموزش و پرورش سیستان بلوچستان کرد. همچنین مدیر و مربی آموزشی این مدرسه به دلیل آنچه که قصور و کوتاهی در بروز این حادثه بازداشت شده اند. درست 6‌سال پیش در چنین روزهایی بود که شعله‌های آتش 29 دانش‌آموز مدرسه «شین‌آباد» را سوزاند. در آن حادثه هم دونفر از دانش‌آموزان آن مدرسه دخترانه در اثر شدت جراحات وارده جانشان را از دست دادند.
این حادثه ساعت 9 صبح در یکی از کلاس‌های درس این مدرسه غیرانتفاعی رخ داد. منشأ این آتش‌سوزی چراغ نفتی بوده است. با شروع آتش‌سوزی، آتش‌نشانان شهر زاهدان از چند ایستگاه به محل حادثه اعزام شدند. کار تخلیه 59 دانش‌آموز این مدرسه از سوی نیروهای آتش‌نشانی و مسئولان مدرسه به سرعت انجام شد. با این وجود اما شعله‌های آتش 4 دانش‌آموز این مدرسه را بشدت مجروح کرد. این 4 دختربچه بلافاصله با آمبولانس به بیمارستان علی‌ابن‌ابیطالب منتقل شدند، اما شدت سوختگی‌ها به‌ حدی بود که عملا کار چندانی از دست کادردرمانی این بیمارستان برنمی‌آمد. به گفته مسئولان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، این 4 دانش‌آموز بیش از 70‌درصد سوختگی داشتند. میری، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در این‌باره به «شهروند» گفت: «این 4 دانش‌آموز دختر سوختگی وسیعی داشتند و براساس آن‌چه از سوی کادردرمانی این بیمارستان اعلام شده، هر 4نفر با بیش از 70‌درصد سوختگی عمیق به بیمارستان منتقل شدند که برخی از اندام‌های داخلی هم به دلیل شدت گرما دچار سوختگی شده بود.» او ادامه داد: «متاسفانه با وجود تلاش‌های کادردرمانی، 3نفر از این دانش‌آموزان در اثر سوختگی فوت کردند و یک‌نفر آنها به نام مونا یکتا همچنان در بخش ICU بستری است که حال مساعدی ندارد.»
از سوی دیگر مسئولان آموزش‌وپرورش زاهدان در واکنش به این حادثه ضمن قبول قصور کادر آموزشی و مسئولان مدرسه «اسوه حسنه» در بروز این حادثه، تخلف و بی‌توجهی به دستورالعمل‌ها مبنی بر ممنوعیت استفاده از چراغ‌های نفتی را عامل این آتش‌سوزی اعلام کردند. علیرضا نخعی، مدیرکل آموزش‌وپرورش استان سیستان‌وبلوچستان در این‌باره گفت: «در بررسی‌های اولیه از سانحه، کوتاهی بعضی همکاران ما مشخص شده است.»
اما مرادی، مدیرروابط عمومی آموزش‌وپرورش زاهدان در توضیح جزییات بیشتر این حادثه به «شهروند» گفت: «آتش‌سوزی از کلاس پایه اول این مدرسه آغاز شده است. منشأ آتش‌سوزی هم چراغ نفتی بود که گویا واژگون شده و شعله‌های آتش به لباس‌های بچه‌ها گرفته و کلاس شعله‌ور شده است. البته اینها فقط در حد شنیده‌های اولیه ماست و ما منتظر نظر رسمی و کارشناسی آتش‌نشانی هستیم؛ اما تخلف مسئولان مدرسه در بروز این حادثه برای ما محرز است.» او ادامه داد: «بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی هیچ مدرسه‌ای حق استفاده از چراغ‌های نفتی را ندارد. این ابلاغیه بارها و بارها به همه مدارس ارسال شده است؛ اما متاسفانه هنوز در برخی مدارس از چراغ‌های نفتی استفاده می‌شود. البته همه مدارس و به طور کلی شهر زاهدان مشکل گاز لوله‌کشی دارد. با وجود این مدارس باید راهی به غیر از چراغ‌های نفتی برای گرمایش کلاس‌ها و فضاهای آموزشی پیدا کنند.»


دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان سیستان و بلوچستان هم با انتقاد از عملکرد آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌های نظارتی در خصوص عدم استانداردسازی این محیط آموزشی، گفت: «متاسفانه استانداردهای لازم و نکات ایمنی در این مدرسه رعایت نشده بود و قطعا پس از وصول نظریه کارشناسی چنانچه سایر اشخاص و دستگاه‌ها در این رابطه مقصر شناخته شوند طبق قانون با آنها برخورد خواهد شد.» موحدی راد با صدور دستوری مبنی بر اینکه آموزش و پرورش و بهزیستی مکلفند از کلیه مدارس و مهدکودک‌ها با توجه به فصل سرما بازدید به عمل آوردند، گفت: «این نهادها باید هر چه سریع‌تر گزارش مدارسی که حداقل استانداردهای قانونی در آن رعایت نشده است را به دادستانی ارسال کنند تا نسبت به تعطیلی و یا انتقال دانش آموزان به مکان مناسب‌تر اقدام شود.»
قصه پرغصه شهر
مرادی، روابط عمومی آموزش‌وپرورش درست می‌گوید. کل شهر زاهدان مشکل گاز دارد. مشکل گاز استان سیستان‌وبلوچستان قصه پرغصه‌ای است سال 39 سیستان‌وبلوچستان تنها استانی در کشور بود که از نعمت گاز شهری محروم بود. بعد از مدتی گاز به ایرانشهر رسید، اما زاهدان به‌عنوان مرکز استان همچنان از گاز لوله‌کشی محروم بود، تا این‌که درنهایت اسفندماه‌ سال 59 مشعلی با حضور رئیس‌جمهوری در این شهر روشن شد، اما گاز زاهدان و شهروندانش در همان حد رونمایی باقی ماند. تا الان که آخرین روزهای آذرماه ‌سال 79 است، هنوز آن‌چه باید نشده. روند گازرسانی به خانه‌های مردم به قدری کند است که عملا کسی در این شهر گاز ندارد؛ وضع مراکز آموزشی، ادارات و سازمان‌ها هم تقریبا همین است. کمبود گاز در زاهدان را می‌توان از تصاویر منتشرشده صف‌های طولانی شهروندان زاهدانی برای دریافت سیلندر گاز مشاهده کرد. ما گازی ندیدیم، هوا سرد است و همه با نفت و سیلندر گاز، خانه را گرم می‌کنند، اینها را  علی پیری یکی از شهروندان زاهدانی که در نزدیکی مدرسه «اسوه حسنه» مغازه کوچکی دارد، به «شهروند» می‌گوید. به گفته او همه خانه‌ها و مغازه‌های این خیابان گاز ندارند: «اینجا هیچ‌کس گاز ندارد. این مدرسه گاز نداشت و با چراغ نفتی بچه‌ها را گرم می‌کردند. اینجا غوغایی بود، این بی‌گازی جان خیلی‌ها را گرفته، این دختران بی‌گناه هم جانشان را از دست دادند.» اما این برای دومین بار است که آتش سوزی در مدارس کشور قربانی می گیرد. ساعت 8 صبح چهارشنبه 51 آذر 19 بود که خبر تکان دهنده ای از گوشه شمال غربی کشور همه را شوکه کرد. 92 دانش آموز مدرسه «شین آباد» در پیرانشهر در آتش سوختند. سوختگی جان «سیران یگانه» و «ساریا رسول زاده» را گرفت و تعداد زیادی از آن ها را روانه بیمارستان کرد. مصدومانی که هنوز خیلی از آن ها داغ آن حادثه تلخ را با خود همراه دارند.  آنجا هم مدرسه ای ابتدایی بود و بخاری نفتی باعث آن فاجعه شد. درست مثل آنچه روز سه‌شنبه 72 آذر ماه سال 79 در مدرسه «اسوه حسنه» زاهدان رخ داد. همسایه‌ها زودتر از آتش‌نشانان رسیدند
یکی از همسایه‌ها که برای نجات این کودکان وارد مهلکه آتش شده بود، در این‌باره به «شهروند» گفت: «وقتی دیدم آتش هر لحظه شعله‌ور‌تر می‌شود، بلافاصله وارد این مدرسه شدم. همان ابتدا یک دختربچه را دیدم که خودش را جمع کرده و گوشه‌ای نشسته بود. این دختر را بغل کردم که صدای دختر دیگری را شنیدم. خیلی زود با یکی دیگر از همسایه‌ها برگشتیم و آن دختربچه را صدا زدیم؛ او فریاد می‌زد و می‌گفت عمو من اینجام. ما هم درنهایت خود را به او رساندیم و از میان دود و آتش او را به بیرون منتقل کردیم تا این‌که آتش‌نشانی رسید. ماموران آتش‌نشانی هم دو دختر دیگر را نجات دادند.»
یکی دیگر از همسایه‌ها هم در این‌باره گفت: «ما اول تصور می‌کردیم دو دختر داخل مدرسه هستند؛ نمی‌دانستیم آنها 4 نفرند. وقتی دو نفرشان را پیدا کردیم، گوشه‌ای نشسته بودند و گریه می‌کردند. آنها را از مدرسه خارج کردیم که آتش‌نشانی رسید، بلافاصله وارد عمل شد و همان دقایق اول دیدیم که دو دختر دیگر هم داخل بوده‌اند که نیروهای آتش‌نشانی آنها را نجات دادند. همه اینها به خاطر مشکلات عدم گازکشی در این مناطق است که کاش زودتر از سوی مسئولان حل شود.»