روزنامه ابتکار

رفتارهای جدید و عجیب در بعضی مراسم زنانه بررسی شد گلریزون ریا و رودربایستی

گروه جامعه: «همه مردمی باید آیین تو، همه رادی و راستی دین تو»؛ فردوسی با صدای ضرب از دهان خوش آواز مرشد، پند می‌دهد. « نباشد همی نیک و بد پایدار، همان بِه که نیکی بُوَد یادگار، دراز است دست فلک بر بدی، همه نیکویی کن اگر بِخرَدی، چو نیکی کنی، نیکی آید برت، بدی را بدی باشد اندر خورَت، چو نیکی نمایدت، کیهان‌ خدای، تو با هر کسی نیز، نیکی نمای»؛ صدای ضرب و آواز اوج گرفته است.«وقت گلشن، خوش که گلریزان ابر رحمت است»؛ رخصت گلریزون، فرصت پیر پهلوان و فریاد «اگر ناتوانی بگو یا علی(ع)، اگر خسته جانی بگو یا علی(ع)». لنگ چهار سو گره خورده و کیسه شده دور می‌گردد و هر کس هر آن چه می‌تواند از پول یا سکه می‌اندازد. سنت است که اگر کسی نداشت، دست خالی در کیسه کند و در بیاورد تا آبروی نداشتنش پیش دیگران حفظ شود. فرقی نمی‌کند که «گلریزون می‌کنیم برای کسی که آزاد می‌شه از این چهار دیواری که تموم دنیا چهار دیواریه»، قرار است پسری داماد و دختری عروس شود یا خرج درمان بیماری مستاصل در بیاید. هدف یکی است؛ کمک به همنوع نیازمند با حفظ کرامت انسانی کمک کننده و کمک گیرنده.
گلریزان یا گلریزون، از قدیمی‏‌ترین سنت‌های پهلوانی است. سنتی که از میدان خاکی کشتی به زیر سقف زورخانه رسید، رسم و رسوم و راه و روشی یافت، اما به هر حال هدفش یک چیز بود؛ کمک به مردمان نیازمند، چنان که آبروی‏شان حفظ شود و به عسر و حرج نیفتند. این سنت پیشتر مردانه، زنانه هم شد و رسم سفره‌های حاجت‌خواهی و مولودی‌خوانی و روضه‌های عزاداری اندرونی‌ها هم شد. با این حال، چنان که این روزها بسیاری از این سفره‌ها و سنت‌ها در گذر زمان تغییر شکل داده و بر مدار «مُد»، «شیک» و «مجلسی» شده‌اند، در برخی مراسم این چنین، خیرخواهی توام با حفظ آبروی انسان‌ها، به یک رودربایستی و ژست نیکوکاری تبدیل شده که گلریزون را با ریا و چشم و هم‌چشمی، خزان کرده است.
داستان یک گلریزان عجیب
زهرا که اخیرا به یکی از سفره‌های مولودی‌خوانی زنانه دعوت شده است، در این باره می‌گوید: «یکی از آشنایان ما را به سفره مولودی‌خوانی دعوت کرده بود. در حاشیه پذیرایی معمول این سفره‌ها و البته مولودی‌خوانی، در میان مجلس نشاندند. خانم جلسه‌ای مراسم، توضیح داد که دختر از زلزله‌زدگان کرمانشاه است و برای ازدواج نیاز به تامین جهیزیه دارد و چشمش به کمک شماست». وی اضافه می‌کند: «در پایان این به اصطلاح گلریزان، حدود 3 میلیون تومان برای دختر جمع شد. در این میان یکی دیگر از حاضران وعده گرفت که مجلس بعدی در خانه آنها خواهد بود و باز هم برای دختر گلریزان می‌کنند». زهرا در پایان می‌گوید: «با پرس و جویی که کردم، چنین مراسمی در این دوره‌ها، در موارد دیگری هم برگزار می‌شود، اما این که فرد نیازمند را در میان جمع بنشانند و برایش کمک جمع کنند برایم عجیب بود. به نظر می‌رسید که خود دختر هم معذب است، اما ناچاری باعث شده است که تن به این شرایط دهد».


گلریزان در دین و سنت
ریشه‌های گلریزان را برخی به گذشته اساطیری و پهلوانی ایرانیان نسبت می‌دهند و برخی آن را در شیوه و روش بزرگان دین اسلام جست‌وجو می‌کنند؛ هنگامه‌ای که امام علی(ع) شبانه و ناشناس به فقرا کمک می‌رساند و امام حسن(ع) که به کریم اهل بیت شناخته می‌شود، سه باره، تمام دارایی خود را انفاق می‌کرد. در آیات، احادیث و روایات اسلامی درباره شیوه‌های انفاق و کمک به نیازمندان، شروطی آمده است که بسیاری از آنها به حفظ حرمت و آبروی نیازمندان تکیه دارند. مثلا در آیه 264 سوره بقره از قرآن کریم می‌خوانیم: «ای اهل ایمان، صدقات خود را به سبب منت و آزار تباه نسازید مانند آن که مال خود را از روی ریا (برای جلب توجه دیگران) انفاق کند و ایمان به خدا و روز قیامت ندارد مثل این ریاکاران بدان ماند که دانه را (به جای آنکه در زمین قابلی افشانند) بر روی سنگ صاف غبار گرفته‌ای ریزند و تند بارانی غبار آن بشوید و آن سنگ را همان طور صاف و بی گیاه به جای گذارد، که نتوانند هیچ حاصلی از آن به دست آورند». همچنین در آیه 7 سوره طلاق اشاره شده است که انفاق باید اندازه وسع فرد باشد و نه بیشتر و در نهایت در آیات و روایات دیگر بر لزوم نداشتن اکراه در کمک کردن تاکید شده است. هر چند انفاق آشکار بر گسترش این سنت حسنه تاثیر دارد، اما برای آن هم شرایطی تعیین شده تا از ریا به دور باشد. با این حال به نظر می‌رسد شرایطی که در برخی سفره‌ها و مولودی‌های جدید به چشم می‌خورد، از یک سو حرمت و آبروی نیازمند را حفظ نمی‌کند و از سوی دیگر ممکن است شائبه ریا ایجاد کند. ضمن اینکه کمک کردن در شرایط چشم و هم‌چشمی نیز ممکن است باعث اکراه کمک‌کنندگان شود. در سنت‌های قدیم هم اغلب جز مواردی که به خیر و خوشی بود یا اطرافیان از شرایط فرد نیازمند خبر داشتند، نامی از نیازمند برده نمی‌شد و تنها شرایطش مطرح می‌شد و البته میزان کمک یا اصل کمک کردن یا نکردن خیران حاضر نیز نامعلوم می‌ماند.
گلریزون‌های قدیم و جدید
مهری خانم، 66 ساله، از کسانی است که سنت برگزاری سفره‌های نذری و مولودی‌خوانی در خانواده‌شان قدیمی است. نه تنها از قدیم بارها از سوی فامیل و همسایه‌ها به چنین مراسم‌هایی دعوت شده، که خودش هم بانی برگزاری دو سفره نذری از طرف خود و مادر مرحومش است. با او از طریق پسرش آشنا می‌شویم و حاضر می‌شود درباره رسوم جدید و عجیب این سفره‌ها و مولودی‌ها مصاحبه کند. مهری‌ خانم به «ابتکار» می‌گوید: «گلریزون برای جهیزیه، بیماری و حتی در مواردی کمک خرج سفرهای زیارتی و مانند آن از قدیم در سفره‌ها و مولودی‌ها رسم بود. معمولا حلقه‌های مرکزی از بزرگترها بود که برگزاری این مراسم را مدیریت می‌کرد و اگر کسی به کمکی نیازی داشت، به آنها می‌گفت تا گلریزان را مطرح کنند. در اغلب موارد، نام نیازمند برده نمی‌شد، مگر اینکه خود فرد مشکلی با این موضوع نداشت و ماجرا هم به خیر و شادی بود». وی می‌افزاید: «الان این کار محدود به سفره‌ها نیست. با آمدن موبایل‌ها و اینترنت و اینها، الان مثلا خود من در چند گروه تلگرامی عضوم که زیر نظر یک یا چند نفر معتمد، برای کمک به دیگران پولی جمع می‌شود و اگر کسی هم رابطه‌ای برای حل مشکل کسی داشت، مطرح می‌کند». مهری خانم تصریح می‌کند: «من هم به چنین مجالسی که می‌گویید دعوت شده‌ام، اما درباره این مسائل یا تذکر می‌دهم و یا اگر نپذیرند، دیگر در مراسم‏شان حاضر نمی‌شوم. رفتارهایی که در برخی از این سفره‌ها می‌بینم خوب نیست. گذشته از اینکه در لباس پوشیدن و پذیرایی‌ها چشم و هم‌چشمی می‌کنند، می‌بینم که مثلا در گلریزون‌ها، مبلغ جمع شده در یک سفره را با مبلغ جمع شده در مولودی دیگر مقایسه می‌کنند و به این فخر می‌فروشند و آن یکی را مسخره می‌کنند یا پشت سر دیگران درباره مبلغ کمک و یا اینکه چرا کمک نکرده‌اند حرف می‌زنند. اینها نه تنها غیبت و گناه است که باعث می‌شود اجر گلریزان هم از بین برود و من فکر می‌کنم که حتی خیر پولی که برای کمک جمع شده را هم می‌برد». وی در پایان یادآور می‌شود: «هنوز بزرگان زیادی زنده هستند که با مراسم و سنت‌های خوب قدیم این مراسم آشنا هستند. اگر کسی هم نمی‌داند، می‌تواند از آنها بپرسد تا راه درستش را یاد بگیرد. نباید این کارهای خوب را درگیر این آداب و رسوم جدید غلط کرد».
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
ناکامی گناه مبهم فرشته! (خراسان)ارشادِ گشت ارشاد (اعتماد) اسرائیل دوباره تحقیر شد (تجارت) حباب «ریزپرنده- غول‌رسانه» ترکید! (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
معاون اول رئیس‌جمهوری: هیچ وقت آرامشی به خوبی وضع فعلی در دانشگاه‌ها نداشتیم محمدصادق‌جنا ‌نصفت حرف حساب بخش خصوصی جواب ندارد رفتارهای جدید و عجیب در بعضی مراسم زنانه بررسی شد گلریزون ریا و رودربایستی قاچاق کتاب همچنان ادامه دارد قارچ‌های سمی حوزه فرهنگ « ابتکار» آخرین تحولات میدانی بحران در سوریه را بررسی می‌کند دورنمای خاکستری صلح خطر در کمین اقتصاد است؟ ابرتورم در راه اقتصاد ایران «ابتکار» از واکنش‏های متفاوت موافقان و مخالفان استعفای مجمع نمایندگان استان اصفهان گزارش می‏دهد «ابتکار» در پی تغییر نام جامعه روحانیت مبارز، سوابق تشکیلات این نهاد مذهبی ـ سیاسی را بررسی کرد ماجرای مهناز افشار چیست؟ تعهد یا عدم تعهد، مسئله این است سخنگوی کمیسیون اصل 90 مجلس دو خودروساز عمده کشور حدود 300 هزار تعهد معوق دارند وزیر امور اقتصاد و دارایی خبر داد: طراحی سازوکار ممانعت از جهش ناهمگون قیمت کالاهای اساسی عروج شهادت‌گونه فرمانده قرارگاه ثامن‌الائمه(ع) نیروی زمینی سپاه