روزنامه خراسان
1397/09/25
فرصت آفرینی های امام یازدهم در عصر اختناق
جواد نوائیان رودسری info@khorasannews.com دوران امامت امام حسن عسکری(ع) در شرایطی آغاز شد که دستگاه خلافت عباسی، بیش از هر زمان دیگری، برای ائمه(ع) و دوستداران آن بزرگواران، محدودیت ایجاد کرده بود. وضعیت حاکم بر آن دوران به گونه‌ای بود که حتی امام یازدهم(ع) در سراسر عمر پربرکت خود، فرصتی برای تشرف به حج پیدا نکرد و تمام عمر را در محاصره مأموران خلیفه و در منطقه‌ای نظامی سپری کرد. در این شرایط، رسیدگی به امور شیعیان، مشکل‌تر از همیشه بود. اما آن حضرت، با استفاده از شرایط موجود و همچنین، بهره‌بردن از شبکه وکالتی که در دوران ائمه قبلی(ع) سازمان دهی شده بود، توانست شیعیان را از این پیچ خطرناک تاریخی به سلامت عبور دهد و آن ها را برای ورود به عصر غیبت، آماده کند. در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد دشتی، استاد تاریخ اسلام و عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه، به بررسی شرایط سیاسی و دوران امامت امام حسن عسکری(ع) پرداختیم. وی در مصاحبه با خراسان، به تشریح راهبردهای امام(ع) برای ترویج آموزه‌های اهل‌بیت(ع) و تقابل با حکومت ستمگر عباسی پرداخت. جهان اسلام، هنگام ولادت با سعادت امام حسن عسکری(ع) در چه شرایطی به سر می برد؟ امام حسن عسکری(ع) در سال 231 هـ.ق متولد شد. این زمان، مصادف است با دوران خلافت و سلطنت یکی از ستم‌پیشه‌ترین خلفای عباسی، یعنی متوکل. او اقدامات ظالمانه و هتاکانه‌ای نسبت به اهل‌بیت(ع) و به خصوص نسبت به مضجع شریف امام حسین(ع) مرتکب شد که پیش از آن سابقه نداشت. بنابراین، دورانی که امام حسن عسکری(ع) در آن متولد شد، برای عموم مسلمانان و به ویژه شیعیان، دورانی پراختناق و رنج بود. متوکل در دوران خود، امام هادی(ع) و فرزند بزرگوارشان را از مدینه به سامرا فراخواند و در یک منطقه نظامی، تحت مراقبت قرار داد و این رویکرد، نشان‌دهنده دیدگاه‌های خصمانه خلیفه عباسی، به ائمه شیعه(ع) است. باتوجه به شرایط پراختناقی که درباره آن صحبت کردید، امام یازدهم(ع) چگونه کار هدایت و ارشاد شیعیان را مدیریت می‌کرد؟ ابزار امام(ع) برای برقراری ارتباط با شیعیان و مدیریت کردن آن ها، ابزار مهم و راهبردی شبکه وکالت بود. این شبکه گسترده که در دوران ائمه قبلی(ع) طراحی و پی‌ریزی شد، در دوران امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) بسیار به کار آمد و توانست ارتباط میان امام(ع) و شیعیان را برقرار نگه دارد. این وکلا نیز، دارای سازمان دهی ویژه بودند و ارتباط همه آن ها با امام(ع)، مستقیم نبود. مثلاً امام(ع) برای یک ایالت یا منطقه وسیع، وکیلی تعیین می‌فرمود و آن وکیل، با دیگر وکلایی که در شهرها و قصبات آن منطقه فعال بودند، ارتباط داشت. ارتباط میان وکلا با یکدیگر، وکلا با مردم و وکلا با امام(ع)، با رعایت تمام جوانب احتیاط و ضرورت‌های امنیتی برقرار می‌شد. بسیار پیش می‌آمد که تنها وکلای یک منطقه، با وکیل اصلی امام(ع) در آن محل آشنایی داشتند و سایر مردم، نمی‌دانستند وکیل رسمی امام(ع) در منطقه آن ها کیست. همین رویکرد باعث ایمن ماندن شبکه وکالت از آسیب‌هایی شد که امکان داشت به آن وارد شود. نکته‌ای که نباید فراموش کنیم، این است که امام حسن عسکری(ع) در دوران امامت خود، با وجود همه محدودیت‌ها، ارتباطات مستقیمی هم با شیعیان داشت. این ارتباطات، با رعایت استتار و اختفا، در منزل آن حضرت روی می‌داد و گاه، در زندان نیز، زندانبانانی که تحت تأثیر شخصیت امام(ع) قرار می‌گرفتند، مجال این دیدار را فراهم می‌کردند. یکی از اقداماتی که در سیره همه ائمه(ع) دیده میشود، تقابل آن ها با حکومت‌های ستمگر زمان است. امام حسن عسکری(ع) برای این کار از چه راهبرد و شیوه‌ای استفاده می‌کرد؟ بدیهی است که راهبرد مبارزه با حکام و خلفای جور، در دوره هر کدام از ائمه(ع)، منطبق با شرایط زمانه بوده و تفاوت در راهبردها، به دلیل تفاوت در شرایط است. امام حسن عسکری(ع) از چند راهکار برای مقابله با خلفای جور دوران خود استفاده می‌کرد؛ نخست این‌که همواره و در هر شرایطی، به شیعیان یادآوری می فرمود که خلفای عباسی، مصداق طاغوت هستند و حقی در حکومت ندارند و دوم این‌که، همیشه شیعیان را از همکاری با دستگاه خلافت عباسی، نهی می‌فرمودند. در عین حال، اگر شرایطی برای قیام مسلحانه پیش می‌آمد و تعدادی از شیعیان برای مقابله با حکومت ستم‌پیشه قیام می‌کردند، امام حسن عسکری(ع) از این حرکت‌ها پشتیبانی می‌فرمود؛ چنان‌که از قیام ابوهاشم جعفری حمایت کرد و به وی دستور مقابله داد و باید این راهبرد را هم به عنوان راهبرد سوم آن حضرت برای مقابله با دستگاه ستمگر خلفای عباسی در نظر گرفت. از سوی دیگر، راهکار چهارم و اصلی امام حسن عسکری(ع) برای مبارزه با ستمگران، ترویج آموزه‌های اهل‌بیت(ع) در جامعه اسلامی و حمایت از نگارش کتاب‌های مفید و تأثیرگذار در این زمینه بود. چنان‌که می‌دانیم، آن‌حضرت از نوشته‌ها و آثار فضل بن شاذان نیشابوری تمجید می‌فرمود و این آثار را برای فراگیری آموزه‌های اهل‌بیت(ع)، مفید به فایده می‌دانست. بنابراین، یکی دیگر از شیوه‌های تقابل امام حسن عسکری(ع) با حکومت ستمگر عباسی، اهتمام به امور علمی و فرهنگی بود. ضمن این‌که این اقدامات، در آستانه آغاز عصر غیبت، برای آماده کردن شیعیان، ضرورت داشت.
سایر اخبار این روزنامه
فرصت آفرینی های امام یازدهم در عصر اختناق
مرثیه ای برای پژوهش
دستور توزیع دومین بسته حمایتی
مواضع صریح ظریف در دوحه
ابعاد مصوبه انقلابی مجلس برای ریشه کنی «سود مرکب »
تذکر لاریجانی به روحانی درباره ثبت حقوق مدیران دولتی
زنگ خطر کوچ خوب ها از پدیده
کتاب بازی در تلویزیون
نفرت پراکنی به اسم هواداری !
ماجرای شلیک های خونبار شرور مسلح
کاهش قیمت لوازم خانگی فقط در تیتر خبرها !
تجارت چند ده میلیاردی برخی با حذف مشق شب از بین می رود
قدم اول را با جلب اعتماد مردم و کار و عمل درست برمی داریم
