با حضور ظریف و با سخنرانی‌های انتقادی قطری‌ها، نشست سالانه دوحه برگزار شد دوحه در مقابل ریاض

همدلی| فاصله اندک بین برگزاری نشست شورای همکاری خلیج فارس در ریاض با نشست سالانه دوحه، آن هم در شرایطی که میزبان نشست دوم، غایب بزرگ نشست اول بود، نشست دوحه را به محملی برای پاسخگویی و واکنش قطری‌ها به همسایگان منطقه‌ای‌شان تبدیل کرد. در این میان البته، رابطه روبه‌رشد قطر با ایران نیز فرصت دوباره‌ای برای نمایش یافت.
ایرنا از خلیج آنلاین نقل می‌کند که امیر قطر در افتتاحیه هجدهمین نشست دوحه به موضوع محاصره قطر از سوی عربستان و متحدانش، امارات و بحرین اشاره کرد و گفت مواضع دوحه درباره بحران خلیج فارس تغییری نکرده و بر گفت‌وگو و دخالت‌نکردن دیگر کشورها در امور داخلی خود تاکید دارد. تمیم بن حمد آل ثانی، موضوع فلسطین را از مهم‌ترین موضوعات و چالش‌های منطقه دانست و افزود، درگیری‌ها منجر به شکل‌گیری سازمان‌هایی شده که توجهی به حقوق بشر ندارند و سرکوب، دوگانگی معیارها، و نقض حقوق بشر تهدیدی برای بشریت به شمار می‌آید و اکنون با پیشرفت تکنولوژی و وجود فضای باز نمی‌توان حقیقت‌ها را کتمان کرد.
وزیر خارجه قطر اما موضع‌گیری صریح‌تر و تندتری در صحبت‌های خود داشت و سخنرانی افتتاحیه خود را به محلی برای نقد شورای همکاری خلیج فارس تبدیل کرد. محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، گفت: این شورا نیاز به اصلاح دارد و باید نظام جدیدی با سازوکار الزام‌آور برای همه اعضا برقرار شود. به گزارش ایرنا به نقل از اسپوتنیک، وزیر خارجه قطر با بیان این که شورای همکاری خلیج فارس و دبیر کل آن هیچ اختیاری از خود ندارند، افزود: این شورا به صورت شکلی وجود دارد اما توانایی و اختیاری از خود ندارد و سازوکار آن نیز قابلیت اجرایی ندارد. وی تاکید کرد شورای همکاری خلیج فارس باید دارای ساز و کاری برای پایان دادن به اختلافات بوده و قوانین آن برای همه الزام آور باشد.
به گزارش ایسنا، این مقام قطری تصریح کرد:‌ همه می‌دانند که بحران خلیج (فارس) بر پایه دروغ و جرایم الکترونیکی استوار است. دوحه از ایفای نقش غرب در افزایش نقض حقوق بشر علیه قطری‌ها به دلیل محاصره مداوم علیه این کشور ناراضی است. ما هیچ تلاش غربی بزرگی برای حل‌و‌فصل مشکلات اجتماعی محاصره به ویژه از هم گسیختگی خانواده‌ها ندیده‌ایم. وی ادامه داد: نظم جهانی به دلیل توسعه سریع تکنولوژی به سرعت در حال تغییر است. اما از نظر ما این چیز تازه‌ای نیست این یک چرخش است. هر چند سال یک بار در هر دهه این دور و چرخش رخ می‌دهد. فقط مدت زمان این چرخش کوتاه‌تر شده است. و این به چندین فاکتور بستگی دارد اما در اصل به نظر من دلیل اصلی آن تکنولوژی و ارتباطات است و این عوامل نقشی اصلی در کوتاه کردن این دور تغییرات دارند. متحدان دیرین منطقه‌ای مورد بازنگری قرار می گیرند. به اعتقاد ما تکنولوژی و ارتباطات فاکتورهای کلیدی در تغییر دیدگاه کشورها در شکل گیری یک اتحاد است. اگر به شکل‌گیری ائتلاف‌های جدید منطقه‌ای نگاه کنید متوجه می شوید که این ائتلاف‌ها جایگزین ائتلاف‌های بین قاره‌ای شده است و این بسیار جالب توجه است. ائتلاف‌های منطقه‌ای همچنان معتبر و مهم هستند چرا که هر منطقه نگرانی‌ها و منافع مشترک خود را دارد اما این ائتلاف‌ها هم باید بازنگری شوند.


محمد بن عبدالرحمن همچنین با انتقاد از برخی کشورهای عربی، اقدام آنها در عادی‌سازی رابطه با رژیم صهیونیستی را عبور از «خط قرمز» شروط طرح صلح اعراب با این رژیم دانست: طرح موسوم به صلح اعراب و اسرائیل که مورد حمایت همه کشورهای عربی است، هرگونه ارتباط با رژیم صهیونیستی را منوط به عقب‌نشینی این رژیم از همه سرزمین‌های عربی اشغال‌شده توسط آن در ژوئن (خرداد) 1967 دانسته که از آن زمان تاکنون هیچگونه دستاوردی برای مساله فلسطین نداشته است.
وزیر خارجه قطر افزود: می‌بینیم بیشتر کشورهای عربی عادی‌سازی رابطه با رژیم صهیونیستی را قبل از حل مساله فلسطین انتخاب کرده‌اند، در حالی که هیچگونه تغییری در عملکرد این رژیم وجود ندارد. وی ادامه داد: حل مساله فلسطین و دستیابی به صلح میان رژیم صهیونیستی و فلسطینیان موجب تقویت صلح در منطقه خواهد شد.
محمد بن عبدالرحمن در ادامه صحبت‌های خود به نقش کشورهای همسایه در عبور از بحران اختلافات این منطقه پرداخت: غربی‌ها برای حل مشکلات اجتماعی ناشی از محاصره قطر به ویژه بحران دورشدن اعضای خانواده‌های قطری از یکدیگر کار خاصی نکرده‌اند و ما همچنان به نقش کویت و دیگر کشورهای منطقه برای عبور از این بحران باور داریم. ما مسیر خود را ادامه می‌دهیم و شاهد رشد اقتصادی کشورمان هستیم و مسیرهای جدیدی هم یافته‌ایم؛ اما همچنان برخی مشکلات اجتماعی حل نشده و زخم موجود مردم قطر عمیق‌تر شده و درمان این جراحت به آسانی امکان‌پذیر نیست. در عین حال ما همچنان به گفت‌وگو برای حل این مشکل اعتقاد داریم. وزیر خارجه قطر تنها راه برقراری رابطه با کشورهای محاصره‌کننده را احترام به اصل حاکمیت این کشور دانست.
اظهارات مقامات قطری، واکنش‌هایی هم برانگیخته و برخواهد انگیخت. وزیر خارجه بحرین اولین شخصیتی بود که در مقام پاسخگویی به محمد بن عبدالرحمن آل ثانی بر آمد و در پاسخ به دعوت «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر برای حل بحران خلیج‌فارس از طریق گفت‌و‌گو و انتقادات وزیر خارجه این کشور از دیگر کشورهای منطقه، دوحه را به در پیش گرفتن سیاست یک‌بام‌و‌دو‌هوا متهم کرد.: «قطر به گفت‌وگو دعوت می‌‌کند اما امیر این کشور در نشست ریاض حاضر نمی‌شود؛ از احترام متقابل صحبت می‌‌کند حال آنکه خود، همیشه به سران و دولت‌‌های ما حمله می‌‌کند؛ به عدم دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر فرا می‌خواند اما همزمان خود دخالت کرده و از توطئه‌چینی بازنمی‌ایستد. بنابراین ما نمی‌دانیم که آنها از کدام محاصره سخن می‌گویند.»
نکته برجسته دیگر این نشست اما حضور محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان در این نشست بود. ظریف که صبح روز شنبه برای دیدارهایش در دوحه و حضور در این نشست به قطر سفر کرده بود، علاوه‌بر حضور در این نشست، با شیخ عبدالله بن ناصر آل ثانی، نخست‌وزیر قطر دیدار و گفت‌وگو کرد. ایلنا می‌نویسد که در این دیدار، ظریف و نخست‌وزیر درباره توسعه و تعمیق روابط دو جانبه، امنیت و ثبات منطقه‌ای و نیز ابراز حمایت از پیشرفت مذاکرات صلح در یمن به گفت‌وگو و رایزنی پرداختند. به گزارش ایرنا، وزیر امور خارجه مهر ماه سال گذشته هم در چهارچوب سفر منطقه‌ای به عمان و قطر سفر کرده بود. مناسبات ایران و قطر در سال‌های اخیر روند روبه‌رشدی داشته است. به دنبال بروز بحران در مناسبات عربستان سعودی و قطر و تحریم دوحه توسط عربستان سعودی، جمهوری اسلامی ایران مرزهای خود را به روی این کشور باز کرد.
در این نشست که با نام «سیاست‌گذاری در دنیای درگیر» به مدت دو روز (شنبه و یک‌شنبه) در چهار محور اساسی امنیت، صلح، میانجیگری، پیشرفت اقتصادی و تحولات منطقه برگزار می‌شود، علاوه بر ظریف، آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد و مولود چاووش‌اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه نیز حضور دارند. در نشست دوجه همچنین که آینده انرژی و تحولات منطقه مهم‌ترین محور آن را تشکیل می‌دهد سیاست‌گذاری‌ها و تبعات آن بر ملت‌ها نیز بررسی می‌شود.