رنج ایران از جهالت اقتصادی

مهدی پازوکی*- با وجود آنکه طرح هدفمندسازی یارانه‌ها به خودی خود طرحی است که می‌تواند حمایت از دهک‌های پایین درآمدی را موجب شود، اما ایراد اساسی در اجرای این طرح، این است که یارانه‌ها در ایران به درستی هدفمند نشده است‌. بر اساس طرح هدفمندی یارانه‌ها، پرداخت یارانه باید به سه دهک پایین درآمدی که 24 میلیون نفر از جمعیت 80 میلیونی را شامل می‌شوند انجام شود‌. جمعیت 10 میلیونی از این 24 میلیون نفر که تحت حمایت کمیته امداد و بهزیستی هستند به راحتی قابل شناسایی هستند و 14 میلیون نفر باقی مانده نیز می‌توانند با ثبت نام در چنین سازمان‌هایی نسبت به ابراز هویت خود اقدام کنند تا با راستی‌آزمایی این افراد، پرداخت یارانه به آنها امکان‌پذیر باشد، اما از آنجا که یارانه‌ها در ایران هدفمند نشده‌‌اند، حدود 95 درصد از جمعیت حال حاضر کشور نسبت به دریافت یارانه اقدام می‌کنند‌. با آنکه پرداخت یارانه 45 هزار و 500 تومانی به تنهایی نقشی در سطوح معیشتی خانوارها ندارد، اما در سطح کلان بیانگر تزریق سالانه 42 هزار میلیارد تومان پول به اقتصاد است بدون آنکه اثرگذاری مثبتی بر معیشت خانوارها داشته باشد‌. بنابراین به نظر می‌رسد دولت به تنهایی قادر به اجرای صحیح طرح هدفمندی یارانه‌ها نیست و نیازمند حمایت همه‌جانبه مجلس در این زمینه است‌. اما در کنار هدفمندی نادرست یارانه‌ها از سوی دولت، واگذاری چنین طرحی به استانداری‌ها در قالب لایحه بودجه سال 98، نه تنها به بهتر شدن اجرای این طرح کمک نخواهد کرد که منابع درآمدی دولت به نهادهایی کاملا سیاسی واگذار می‌شود که درآمدهای هنگفتی را صرف زیباسازی و ساختمان‌سازی ارگان‌های ذی‌ربط خود می‌کنند و به عبارتی دقیق‌تر، تخصیص منابع دولتی به آنان کاملا سیاسی است‌. این موضوع را به راحتی می‌توان در سیاستی دید که رییس شورای برنامه‌ریزی استان‌ها در سال‌های بعد از انقلاب به آن متوسل شده و درآمدهای نفتی دولت را صرف ساختمان‌سازی و زیباسازی ساختمان‌های این نهاد سیاسی در استان‌های مختلف کرده است و به همین منظور باید از دخالت استانداری‌ها در امور اقتصادی جلوگیری شود‌.
بنابراین به نظر می‌رسد اقتصاد ایران سال‌هاست از جهالت اقتصادی رنج می‌برد و با مسائل موجود به صورت کاملا پوپولیستی برخورد می‌کند و تنها با حفظ وضع موجود، اراده‌ای برای بهبود وضعیت اقتصادی از خود نشان نمی‌دهد‌.
* اقتصاددان