در اولین روز کنفرانس تغییرات اقلیم چه گذشت؟ مچ‌اندازی روی زمین محتضر

زهرا داستانی
بیست و چهارمین نشست سالانه تغییرات اقلیم با مشکل رسیدن به توافق روبه‌رو شده و سبب شده تا روز توافق برای کاهش سوخت‌های فسیلی به تعویق بیفتد و از روز جمعه به روز شنبه یا حتی یکشنبه موکول شود. دبیرکل سازمان ملل که احتمال بی‌ثمر بودن نتایج این مذاکرات را پیش‌بینی می‌کرده، خود را سریعا به محل کنفرانس رسانده و نسبت به این ماجرا واکنش نشان داده و اعلام کرده که «به پایان رسیدن کنفرانس، بدون نتیجه‌ به مثابه خودکشی است.»
نماینده حدود 200 کشور در شهر کاتوویتسِ لهستان، قلب کشور زغال‌سنگ جمع شده‌اند تا با تغییرات اقلیم مبارزه کنند. در حال حاضر این بیست و چهارمین نشست سالانه یا کنفرانس احزاب (COP) تحت کنفرانس جهانی چارچوب تغییر آب و هوا است که جورج بوش پدر در سال 1992 به امضا رساند. این سومین نشستی است که کشورهای امضا‌کننده در توافقنامه پاریس در سال 2015 آن را به رسمیت شناختند. توافقی که در آن زمان نقطه عطفی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای در جهان بود و در نهایت کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، مسیری را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به اشتراک گذاشتند. اما موج خوش‌بینی که توافق‌نامه پاریس درباره کاهش انتشار گلخانه‌ای و روند افزایش گرمای زمین به ارمغان آورد، اخیرا از بین رفته است. ایالات متحده دومین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای گفته است که از توافقنامه عقب‌نشینی خواهد کرد، اگرچه هنوز رسما این اقدام را انجام نداده است. بسیاری از کشورهای دیگر هدف خود را برای رسیدن به اهداف اولیه خود دنبال می‌کنند، اهدافی که به طور گسترده‌ای از سوی محققان عنوان می‌شود که برای شروع بسیار ضعیف هستند. در عین حال، مطالعات جدید حکایت از آن دارد که گرمایش جهانی در حال افزایش است و در حال حاضر گرمایی که زمین آن را تجربه می‌کند می‌تواند ارتفاع آب اقیانوس‌ها در قطب شمال را بالا ببرد، صخره‌های مرجانی را بکشد و بخش بزرگی از قطب جنوب را بی‌ثبات کند. به همین خاطر کشورها در لهستان جمع شده‌اند تا فکری برای پیامدهای منفی تغییرات اقلیم کنند.
کنفرانس تغییرات اقلیم در لهستان چه برنامه‌ای را دنبال می‌کند؟


چهارمین نشست سالانه کنفرانس جهانی تغییرات اقلیم با بررسی تواقفنامه 27 صفحه‌ای پاریس که سه سال پیش توسط 197 کشور امضا رسیده، آغاز شده و یکی از اهدافی که این کنفرانس دنبال می‌کند این است که علاوه بر اینکه رژیم جدیدی را برای کاهش گازهای گلخانه‌ای در جهان ایجاد کند، برای هر یک از کشورها به طور مرتب تعهدات جدیدی را برای انتشار گازهای گلخانه‌ای ایجاد کرده و این تعهدات را در طول زمان تقویت کند. این موضوع حتی شامل تعهدات مالی است که کشورهای توسعه‌یافته به کشورهای در حال توسعه خواهد داشت و همچنین انتقال تکنولوژی‌هایی است که می‌تواند به این کشورها برای کاهش گازهای گلخانه‌ای کمک کند. بنابراین کشورها در لهستان یک حاشیه‌نویسی دقیقی از توافقنامه پاریس تهیه خوهند کرد که پیش‌نویس یک «کتاب قانون» 100 صفحه‌ای خواهد بود، گرچه که متن توافقنامه پاریس 27 صفحه بیشتر نیست. گرچه نتایجی که برای پایان این نشست در نظر گرفته شده بروکراتیک و کارآمد به نظر می‌رسد اما آنچه که این نشست را با مشکل مواجه می‌کند این است که برخی از کشورها چنین برنامه‌هایی را که به تعهداتی برای کاهش گاز گلخانه‌ای می‌انجامد به عنوان دخالت در حاکمیت خود می‌‌دانند. اما تنها سختی کار این نیست. مهم‌تر آن است که مشخص نیست که چه کشورهایی به وعده‌ کاهش انتشار گاز گلخانه‌ای تا سال 2030 یا 2050 پایبند می‌مانند. اصلا آیا همه کشورها هر 5 یا 10 سال یک بار وعده‌های جدید و بلندپروازانه را برای کاهش گازهایی که سالانه با تولید حدود 40 میلیارد تن دی اکسیدن کربن تاثیر مستقیمی در گرمایش زمین دارند، آغاز خواهند کرد؟ رهبران کشورهایی که در این کنفرانس حضور دارند قرار است به این سوالات کلیدی پاسخ دهند. سوالاتی از این دست که «کجای برنامه کاهش گازهای گلخانه‌ای هستیم؟ به کجا می‌خواهیم برویم؟ چگونه می‌توانیم به هدف برسیم؟».
در اولین روز کنفرانس تغییرات اقلیم چه گذشت؟
اولین روز این نشست سالانه اما آن طور که به نظر می‌رسید بر طبق برنامه پیش نرفته است. مشکل رسیدن به توافق باعث شده تا روز جمعه، روزی که قرار بوده کشورهای جهان به توافقی برای کاهش سوخت‌های فسیلی برسند، به تعویق بیفتد و به روز شنبه یا حتی یکشنبه موکول شود. دبیرکل سازمان ملل که احتمال بی‌ثمر بودن نتایج این مذاکرات را پیش‌بینی می‌کرده خود را سریعا به محل کنفرانس رسانده و اعلام کرده که «به پایان رسیدن کنفرانس، بدون نتیجه‌ به مثابه خودکشی سیاره زمین است.» اشاره او به خطر گازهای گلخانه‌ای است که به گرم شدن زمین می‌انجامد اما آنچه که کار را مشکل کرده گروهی از کشورهایی هستند که برای رشد اقتصادی خود به سوخت‌های فسیلی متکی هستند. کشورهایی از جمله کشور میزبان این نشست سالانه که نزدیک به 80 درصد برق خود را در فصل سرما از زغال سنگ به‌دست می‌آورد. اما در راس این کشورها ایالات متحده آمریکا قرار دارد. رالف رجینوانو، وزیر امور خارجه «وانواتو» در سخنرانی کوبنده‌ای که در مقابل وزیران و سران دولت‌ها داشته با تاکید بر این که کشورهای توسعه یافته با وجود سهم بالا در انتشار کربن دی اکسید، تعمدا در حال مانع تراشی برای مذاکرات هستند، انگشت اتهام را به سوی ایالات متحده برد. او گفته: « ایالات متحده آمریکا و دیگر کشورهای توسعه یافته با حجم بالای انتشار کربن دی اکسید به طور چشمگیر در حال بی‌ثمر کردن نتایج کنفرانس اقلیمی سازمان ملل متحد در «کاتوویتسِ» لهستان هستند. وی با بیان این که کشورهایی که بیشترین مسئولیت را در برابر تغییرات اقلیمی دارند در تلاش برای خنثی‌سازی تلاش‌ها در این زمینه هستند، گفته است: «این امر عمیقا بر من تاثیر می‌گذارد که شاهد این هستم که مردم آمریکا و دیگر کشورهای توسعه‌یافته در سراسر جهان در حال رنج بردن از اثرات فاجعه بار اقلیمی هستند و مذاکره‌کنندگان حرفه‌ای آن‌ها، اینجا در حال مانع‌تراشی برای هر گونه توجه به از دست رفتن و آسیب دیدن دستورالعمل‌های توافق پاریس و از بین بردن هر گونه احتمال برای پیشرفت حقیقی و دقیق در بزرگترین تهدید موجود برای بشریت هستند.»
«متکی بودن به اقتصاد سوخت‌های فسیلی» استدلالی است که کشورهایی مانند آمریکا، روسیه، عربستان و کویت مخالفت خود با کاهش گازهای گلخانه‌ای را به وسیله آن توجیه می‌کنند. آنها مخالف هر گونه زمان‌بندی برای کاهش سوخت‌های فسیلی هستند و آن را مخالف رشد اقتصادی کشور خود می‌دانند. اما از سوی دیگر ائتلافی بزرگ متشکل از کشورهای اروپایی و کشورهای فقیر و آسیب‌پذیر نسبت به تغییر اقلیم به وجود آمده که سعی دارند تا فشارها برای به نتیجه رسیدن در این کنفرانس افزایش دهد تا نقشه راهی برای این معضل بزرگ جهانی ترسیم شود. با این حال باید منتظر پایان این نشست ماند و دید که 200 کشور چه تصمیمی برای این معضل جهانی خواهد گرفت.