قطعنامه پایان حمایت آمریکا از جنگ عربستان در یمن تصویب شد سنا در مقابل ترامپ

در حالی که سناتورها بابت قتل خاشقجی به دنبال تنبیه عربستان هستند، گزارش سیا حاکی است شخص ترامپ از قبل از این نقشه باخبر بوده است
همدلی| ساز مخالفی که سناتورهایی مثل لیندزی گرم و باب کورکر جمهوری‌خواه و برنی سندرز چپ‌گرا در هفته‌های اخیر در مواجهه با سیاست‌های عربستانی ترامپ کوک می‌کردند، پریروز سرانجام نواخته شد. سنای آمریکا که اکثریت آن در اختیار جمهوری‌خواهان هم‌حزبی رئیس‌جمهور است، با رای ۵۶ به ۴۱، موضعی در مخالفت آشکار با ترامپ گرفت و در حرکتی که صراحتاً واکنش یا به عبارت بهتر مجازات بابت قتل خاشقجی خوانده می‌شود، رای به پایان حمایت آمریکا از جنگ سعودی‌ها در یمن داد و نیز در رای جداگانه‌ای، به اتفاق آرا، محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی را مقصر در قتل روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست، جمال خاشقجی دانستند. تصمیم سنا درباره یمن بر اساس قانون «قدرت‌های جنگی» مصوب سال ۱۹۷۳ گرفته شد که تابه‌حال هرگز توسط هیچ یک از دو مجلس کنگره استفاده نشده بود و اما در اقدامی تاریخی و برای اولین بار در مخالفت با تصمیم رئیس‌جمهوری به کار گرفته شد که اکثریت کنگره را هنوز در اختیار دارد و در کنگره بعدی که از ماه آینده آغاز می‌شود نیز اکثریت این بخش از کنگره را خواهد داشت.
این قطعنامه البته برای تبدیل به قانون، باید از مجلس نمایندگان بگذرد و بسیاری از تحلیلگران وقوع این اتفاق را بعید می‌دانند.
قطعنامه مصوب که فعلاً غیرالزام‌آور است، از رئیس‌جمهور می‌خواهد که همه نیروهای آمریکایی درگیر در جنگ یمن را فرابخواند، به جز آن‌هایی که با «اسلام‌گرایان افراطی» در جنگ‌اند. سنا سپس به اتفاق آرا رای به مقصردانستن بن‌سلمان در قتل خاشقجی داد و تاکید کرد این پادشاهی باید مقصران را مواخذه کند. ایالات متحده از ماه گذشته سوخت‌رسانی به هواپیماهای سعودی را متوقف کرده بود و اگر این قطعنامه به قانون تبدیل شود، از ادامه دوباره این سیاست و سیاست‌های مشابه جلوگیری خواهد کرد.


این طرح توسط سناتور برنی سندرز مستقل از ورمانت و سناتور مایک لی جمهوری‌خواه از یوتا ارائه شده بود. سندرز پس از تصویب این طرح گفت: «امروز ما به حکومت مستبد عربستان سعودی می‌گوییم که دیگر بخشی از ماجراجویی‌های نظامی‌اش نخواهیم بود.» او گفت این رای «به دنیا» این پیام را می‌دهد که «ایالات متحده آمریکا دیگر به حضور در بدترین فاجعه انسانی روی زمین ادامه نخواهد داد». «بدترین فاجعه انسانی روی زمین» عبارتی است که سندرز درباره اتفاقات یمن به کار می‌برد. در میان رسانه‌ها و سیاستمداران غربی همواره انتقاداتی به جنگ یمن وجود داشت و ماجرای اتوبوسی که با چهل کودک هدف موشکی سعودی تولید آمریکا قرار گرفت، بازتاب گسترده‌ای در صحنه عمومی آمریکا داشت؛ اما پس از قتل خاشقجی به آن شکل بود که مواضع صریح‌تر شد و تلاش‌ها برای اقدام عملی جدی‌تر.
این طور انتقادها معمولاً در آمریکا از میان کمپ دمکرات‌ها یا از سیاست‌مدارانی که مثل سندرز، سمت چپ این حزب قرار می‌گیرند بلند می‌شود اما با اینکه یک رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه در کاخ سفید است، در میان جمهوری‌خواهان نیز انتقادات شدید و بی‌سابقه‌ای علیه بن‌سلمان مطرح شده است که گمانه‌زنی‌ها را درباره سرنوشت آینده رابطه آمریکا و بن‌سلمان تشدید کرده است. علاوه‌بر مایک لی که از ارائه‌دهندگان این طرح فراحزبی بود، لیندزی گرم در هفته‌های اخیر انتقادات بسیارتندی علیه بن‌سلمان داشت و او را «دیوانه‌ای» «خطرناک» توصیف کرده بود. اخیرا نیز در مصاحبه‌ای درباره همین موضوع حمایت آمریکا از عربستان در جنگ یمن، حیات سیاسی و امنیتی عربستان را وابسته به آمریکا خوانده بود: «اگر به خاطر ما نباشد، هفته دیگر در ریاض فارسی حرف می‌زنند.» سناتور باب کورکر هم از دیگر جمهوری‌خواهانی بود که نوک تیز انتقاد خود را به سمت حاکم دوفاکتوی عربستان نشانه رفته‌اند: «اگر ولیعهد در مقابل یک هیئت منصفه قرار می‌گرفت، به نظرم در عرض ۳۰دقیقه مجرم شناخته می‌شد.»
اظهارنظرهای این چنینی و تصویب این قطعنامه بی‌سابقه حاکی از این است که اراده‌ای سیاسی و فراحزبی در آمریکا، در مخالفت با بن‌سلمان مصر است و رفتارهای بن‌سلمان را بر اساس این تصور که هیچ چیز عواقب نخواهد داشت، خلاف منافع و اهداف آمریکا می‌بیند. همزمان تصویب این طرح به نوعی نشانه بی‌اعتمادی به فرایند تصمیم‌سازی در کاخ سفید نیز هست، هر چند بسیاری تحلیل‌گران سال‌هاست که مدعی‌اند فرایند تصمیم‌گیری دخالت‌های نظامی باید طبق اساس قانونی‌اش، در اختیار کنگره باشد، نه کاخ سفید.
این قطعنامه البته در حالی تصویب می‌شود که گزارشی منتشر شده از اظهارات جینا هسپل، رئیس سیا حاکی از تصمیمی در کاخ سفید و حتی ساختمان شماره ۱۰ برای نادیده‌گرفتن ماجراست. طبق آنچه ام‌بی‌سی مدعی است از منابع حاضر در جلسه هسپل با سناتورها نقل می‌کند، سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا، بعد از اطلاع از تصمیم سعودی برای خاشقجی، طبق آنچه وظیفه قانونی آن‌ها گفته می‌شود، قصد اقدام درباره این موضوع را داشته‌اند. در این گزارش آمده برنامه‌هایی برای جلوگیری از این ماجرا داشته‌اند و حتی نقشه‌ای برای ربودن خاشقجی توسط انگلیسی‌ها در کار بوده، اما ترزا می از دخالت اطلاعات انگلیس در این باره جلوگیری می‌کند؛ از طرف دیگر اما ترامپ و دامادش کوشنر، اجازه پیگیری روند علیه سعودی‌ها را به سیا نمی‌دهند تا دولت آمریکا آگاهانه تماشاگر به مقتل رفتن منتقد سعودی باشد.
این قطعنامه در سنای جمهوری‌خواه و اظهارات این چنینی توسط سناتورهای حتی هم‌حزب از یک سو و گزارش رئیس تازه‌منصوب سیا از سوی دیگر، آن هم بعد از اینکه همین سازمان به طور غیررسمی گزارش خود را در جهت مخالف نظر رئیس‌جمهور به رسانه‌ها درز داد، نشان‌دهنده ضربه‌پذیری ترامپ از سوی نهادهایی است که اگر نه در کنار او، قاعدتاً نباید در مقابل او باشند؛ اما به نظر می‌رسد رفتارها و سیاست‌های ترامپ، متحدانش در صحنه سیاست داخلی را کاسته و مخالفانش را مصمم‌تر می‌کند. ضعف موضع رئیس‌جمهور در سنا، موانع زیادی بر سر راه تصمیمات او ایجاد خواهد کرد، اما دشمن‌تراشی در میان سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی با رد گزارش‌های آن‌ها، اول در کنار پوتین و حالا در حمایت از بن‌سلمان، ممکن است برای هر رئیس‌جمهوری دردسرزا شود. ترامپ که همین حالا پرونده‌هایی زیر دست بازپرس مالر دارد، بیش از هر رئیس‌جمهوری باید نگران چنین موضعی در میان امنیتی‌ها باشد.