از توزیع گوشت با کارت ملی تا کاهش کیفی و کمی اجناس؛

گروه بازرگانی- چیزی به شب عید باقی نمانده اما به نظر می‌رسد دولت و دستگاه‌های نظارتی قید تنظیم بازار را زده‌اند. اگرچه دولتمردان از اعمال شیوه‌های گوناگون برای ایجاد آرامش در بازار خبر می‌دهند و دستگاه‌های نظارتی هرازچندگاهی آمارهایی از تخلفات را به گوش مردم می‌رسانند اما واقعیت این است که چرخه تنظیم بازار از تولید تا عرضه زنجیره‌ای نامتوازن را تشکیل داده که به دنبال آن مصرف‌کنندگان باید کالاهای مورد نیاز خود را با قیمت‌های بسیار بالا خریداری کنند. نکته قابل تامل اینکه دلار طی روزهای اخیر با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شده اما با این حال، بازار کالاهایی نظیر خودرو، لوازم‌خانگی، پوشاک، لوازم تزئینی و... همچنان با حاشیه فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
البته برخی تامین‌کنندگان مواد اولیه اعلام می‌کنند که طی روزهای اخیر با کاهش نرخ دلار، قیمت مواد اولیه را کاهش داده‌اند اما مغازه‌داران باوجود ارزان تمام شدن جنس حاضر به پایین آوردن قیمت‌ها نیستند.
حتی در مواردی که کالاهای وارداتی به طور مستقیم در مغازه‌ها به فروش می‌رسد، همچنان قیمت‌های بالایی را به خود اختصاص می‌دهد چرا که عرضه‌کنندگان کالا با وجود کاهش نرخ دلار و پایین کشیدن قیمت مواد اولیه هم، دست از سودجویی برنمی‌دارند.
این در حالی است که در بازار کالاهای اساسی نیز با موج جدیدی از گرانی‌ها روبه‌رو هستیم. این شرایط نابسامان در حالی اتفاق می‌افتد که دولت برنامه مشخصی برای تنظیم بازار ندارد و حتی بازار کالاهای اساسی را که ارتباط مستقیمی با زندگی مردم دارد، به روش‌های من‌درآوردی پیش می‌برد.


این روزها افزایش قیمت مجدد محصولات پروتئینی از جمله لبنیات، گوشت، مرغ، تخم‌مرغ و‌.‌.‌. مردم را نسبت به نحوه مدیریت دولت در بازار کالاهای اساسی بی‌اعتماد کرده است‌. واقعیت این است که در حال حاضر با اقدامات عجیب و غریبی از سوی دولت برای سر و سامان دادن به بازار روبه‌رو هستیم‌. اگرچه این اقدامات در نگاه اول بیشتر من درآوردی و خنده‌دار به نظر می‌رسد اما صحت آن از سوی دولتمردان تایید می‌شود‌. به دنبال نابسامانی بازار گوشت و مواد پروتئینی، سازمان میادین میوه‌وتره‌بار به تازگی در اقدامی عجیب با نصب اطلاعیه‌ای اعلام کرده که گوشت قرمز تنظیم بازاری تنها با ارائه کارت ملی سرپرستان خانوار و هر 30 روز یکبار عرضه می‌شود‌. در حالی که به نظر می‌رسید فروش گوشت با کارت ملی بیشتر جنبه فان داشته باشد تا واقعیت اما وزیر جهادکشاورزی دیروز در حاشیه جلسه هیات دولت، دریافت گوشت منجمد با ارائه کارت ملی را تایید کرد و گفت: «این اقدام برای مدیریت و محدودیت در عرضه گوشت منجمد یارانه‌ای است زیرا عده‌ای گوشت منجمد یارانه‌ای را دریافت و با نرخ آزاد در بازار می‌فروختند‌.‌»
نابسامانی بازار کالاهای اساسی
نابسامانی بازار کالاهای اساسی به ماجرایی تکراری در سال‌جاری تبدیل شده که به شدت مردم را نگران کرده اما نکته قابل تامل در این میان این است که طی روزهای اخیر با موج جدیدی از گرانی‌ها در بازار گوشت، مرغ و تخم‌مرغ روبه‌رو هستیم که حتی برخی از مسوولان حاضر به پذیرفتن نابسامانی‌های موجود در بازار هم نیستند و در اظهارنظرهای گوناگون اعلام کرده‌اند که هیچ کمبودی در تولید و تامین برخی کالاها از جمله گوشت و مرغ وجود ندارد و بازتاب برخی مصاحبه‌ها و اظهارنظرهای غیرکارشناسی از سوی رسانه‌ها، باعث به هم خوردن جو روانی بازار و این افزایش قیمت‌های غیرمنطقی شده است‌. این در حالی است که به گفته فعالان بازار گوشت، قاچاق بی‌رویه دام به کشورهای همسایه، افزایش قیمت گوشت را به دنبال داشته به طوری که وضعیت نامناسب ذخایر دام کشور‌، بازار را با کمبود شدید دام و افزایش پنج تا شش هزار تومانی قیمت گوشت همراه کرده است‌. همچنین به گفته فعالان بازار مرغ، افزایش قیمت نهاده‌های دامی جوجه یک روزه و هزینه‌ حمل‌ونقل، این بازار را با چالش مواجه کرده به طوری که اگر مشکلات پرورش و تولید مرغ حل نشود، روند افزایشی قیمت آن ادامه خواهد داشت‌. در این میان بازار تخم‌مرغ نیز چند وقتی می‌شود که با افزایش قیمت روبه‌رو شده به طوری که برخی مسوولان از واردات تخم‌مرغ از ترکیه برای تنظیم بازار خبر دادند‌.
از سوی دیگر در حالی که ستاد تنظیم بازار نرخ جدید محصولات لبنی را اعلام کرده اما شاهد این هستیم که همچنان برخی از شرکت‌های لبنی بر گرانفروشی اصرار دارند‌. از این رو با گذشت چهار روز از اعلام نرخ‌های جدید، برخی از شرکت‌ها هنوز محصولات خود را خودسرانه قیمت‌گذاری می‌کنند‌. بر این اساس در شرایط فعلی بازار محصولات پروتئینی به طور بی‌سابقه‌ای با افزایش قیمت روبه‌رو شده است‌. اما نکته قابل تامل در این میان این است که بسیاری از کارشناسان پیش از این، نسبت به مشکلات موجود در این حوزه‌ها هشدار داده و از دولت درخواست کرده بودند که بخشی از مدیریت بازار کالاهای اساسی را به بخش خصوصی بسپارد اما دولت نه تنها در این باره به هشدارها توجهی نکرده بلکه روش‌هایی را برای تنظیم بازار به اجرا درآورده که مردم را به سخره گرفته است‌.
اجحاف در حق مصرف‌کنندگان
بر همین اساس محمود حجتی وزیر جهادکشاورزی درباره بازتاب ارائه کارت ملی برای دریافت گوشت منجمد در شبکه‌های مجازی گفت: این اقدام برای مدیریت و محدودیت در عرضه گوشت منجمد یارانه‌ای است زیرا عده‌ای گوشت منجمد یارانه‌ای را دریافت و با نرخ آزاد در بازار می‌فروختند‌.
وی همچنین در واکنش به اینکه با وجود ابلاغ مصوبه ستاد تنظیم بازار برای نرخ‌گذاری شیرخام کماکان قیمت فرآورده‌های لبنی کاهش نیافته است، افزود: براساس مصوبه جدید ستاد تنظیم بازار، قیمت خرید هر کیلوگرم شیرخام از دامداران 2000 تومان تعیین و اعلام شده است‌.
وی اظهار داشت: در بحث قیمت‌گذاری لبنیات و فرآورده‌های لبنی پیگیری‌ها برای رعایت نرخ‌ها توسط سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان و دستگاه‌های نظارتی صورت می‌گیرد‌. وزیر جهادکشاورزی تصریح کرد: بر اساس نرخ جدید 2000 تومانی هر کیلوگرم شیرخام باید قیمت لبنیات و فرآورده‌های لبنی پرمصرف مشخص شود که البته در حال حاضر قیمت محصولات لبنی در بازار بیش از برآوردهایی است که باید باشد‌.
حجتی درباره عبور قیمت هر کیلوگرم مرغ از مرز 12 هزار تومان در بازار نیز گفت: ارزیابی‌های ما و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نشان می‌دهد که اکنون قیمت منطقی هر کیلوگرم گوشت مرغ در بازار باید نزدیک 10 هزار تومان باشد و عرضه این محصول با قیمت‌هایی بیش از این، اجحاف در حق مصرف‌کنندگان است‌.
وی ادامه داد: برای جلوگیری از نوسان در عرضه و تقاضا و افزایش قیمت گوشت مرغ در بازار، در حال عرضه ذخایر مرغ منجمد به بازار هستیم تا مشکلی ایجاد نشود‌.
وی در ادامه گفت: متعادل‌سازی قیمت فرآورده‌های لبنی و گوشت مرغ نیازمند حضور سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و دستگاه‌های نظارتی است تا اجحاف در حق مصرف‌کنندگان صورت نگیرد‌.
سودجویی از گوشت دولتی
مدیرکل تنظیم بازار وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز عرضه گوشت منجمد هر کیلوگرم ۲۹۰۰۰ تومان با کارت ملی را تایید کرد و دلایلی را نیز برای آن عنوان کرد‌. محمدرضا کلامی درباره دلایل توزیع گوشت برزیلی با کارت ملی اظهار کرد: باتوجه به اینکه برای واردات گوشت منجمد برزیلی ارز 4200 تومانی برای واردات این محصول داده می‌شود و تولید داخلی نیز پاسخگوی تولید داخلی نیست، تقاضا برای این محصول در بازار زیاد شده است‌.
وی افزود: محصولاتی نیز که با ارز 4200 تومانی به کشور وارد شده است باید بر نحوه توزیع آن پایش صورت گیرد و قیمت‌گذاری شود‌.
مدیرکل تنظیم بازار وزارت صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: در مواردی نیز مشاهده شده است که برخی از افراد در طول روز چند مرتبه همراه با خانواده خود برای خرید این محصول در صف می‌ایستادند‌. بعد از بررسی‌هایی که به عمل آمده مشخص شد که این افراد این محصولات را از بازار جمع‌آوری می‌کردند و با قیمتی بیشتر به متقاضیانی مانند رستوران‌ها به فروش می‌رساندند‌. این در حالی است که قیمت 29 هزار تومانی هر کیلوگرم گوشت منجمد برزیلی تنها برای مصارف خانوار در نظر گرفته شده است‌.
وی با بیان اینکه تصمیم سره از ناسره برای ما سخت شده بود، تصریح کرد: بنابراین مطرح شد که گوشت منجمد یک بار در ماه به هر فرد از طریق ارائه کارت ملی توزیع شود تا از سودجویی‌هایی برخی افراد جلوگیری به عمل آید و اطلاعات افراد در سامانه جامع تجارت داخلی ثبت شود‌.
کلامی گفت: دلیل کاهش گوشت قرمز در بازار نیز خروج غیرقانونی دام از کشور است به طوری که آن را از مناطق مختلف کشور جمع‌آوری و با عبور از مناطق صعب‌العبور مرزی از کشور خارج می‌کنند با توجه به این خروج غیرقانونی دام، عرضه گوشت در داخل کاهش می‌یابد‌. وی همچنین درباره دلایل عرضه بدون ارائه کارت ملی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای گفت: با توجه به اینکه این فروشگاه‌ها دستگاه کارتخوان دارند و مردم برای خرید کارت می‌کشند و مشخصات آنها مشخص می‌شود، افراد سودجو از بازار گوشت کمتر به این فروشگاه‌ها مراجعه می‌کنند‌.
جوسازی روانی عامل گرانی
گشت‌و‌گذاری در بازار نشان می‌دهد که قیمت هر کیلو مرغ از ۱۲ هزار و ۶۰۰ تومان گذشته است‌. بنابراین در حالی که کارگروه تنظیم بازار ۱۳ آذر ماه امسال حداکثر قیمت مرغ زنده تحویل درب واحد مرغداری را کیلویی ۶۳۵۰ تومان و حداکثر قیمت مصرف‌کننده گوشت مرغ را ۹۸۰۰ تومان تعیین کرد اما این کالا با قیمت‌های بسیار بالاتر از نرخ مصوب به فروش می‌رسد‌.
از سر و ته اجناس می‌زنند
نابسامانی‌های موجود در بازار گوشت و مرغ در حالی است که بازار لبنیات نیز با وجود دخالت ستاد تنظیم بازار در جهت کاهش قیمت‌ها، همچنان در گرانی به سر می‌برد‌. پس از مدت‌ها کش و قوس یکشنبه هفته جاری بود که قیمت‌های جدید لبنیات از سوی ستاد تنظیم بازار اعلام شد‌. بنابراین انتظار می‌رفت بازار این محصولات از آشفتگی خارج شود و شرکت‌های لبنی این بار قانونمداری را سرلوحه کار خود قرار دهند و نرخ‌های مصوب را اعلام کنند، اما با گذشت حدود چهار روز از اعلام نرخ‌های جدید برخی از شرکت‌ها همچنان بر تخلف اصرار دارند و محصولات خود را خودسرانه قیمت‌گذاری می‌کنند‌.
به عنوان مثال، قیمت شیر نایلونی که طبق مصوبه ستاد تنظیم بازار باید با قیمت ۲۶۰۰ تومان عرضه شود توسط یکی از برند‌ها با قیمت ۲۸۰۰ تومان به فروش می‌رسد و یا شیر کم‌چرب تولیدی یکی از برند‌ها با قیمت ۴۷۵۰ تومان عرضه می‌شود در حالی که بر اساس قیمت ستاد تنظیم بازار باید ۴۱۰۰ تومان به فروش برسد‌.
این در حالی است که به گفته برخی از مصرف‌کنندگان، قیمت برخی برندهای لبنیات با اندکی کاهش روبه‌رو شده اما به نظر می‌رسد که شرکت‌های لبنی برای عمل به مصوبات ستاد تنظیم بازار، از سر و ته جنس می‌زنند به طوری که سر برخی ماست‌های عرضه شده به بازار خالی است و بستنی‌های تازه وارد شده به بازار، کوچک‌تر از قبل هستند‌. از طرفی شیر‌ها نیز وزن سابق را ندارند‌.
قیمت‌های جدید از هفته آینده
دبیر انجمن صنایع لبنی نیز با بیان اینکه قیمت‌های جدید محصولات لبنی حدود یک هفته آینده اعمال می‌شود، گفت: محصولات جدید با نرخ‌های جدید از یک هفته دیگر به بازار می‌آیند‌. رضا باکری درباره تغییر نرخ لبنیات و عدم اعمال نرخ‌های جدید تاکنون اظهار داشت: همه کارخانجات مصوبه جدید سازمان حمایت را اجرا می‌کنند و طی حدود یک هفته آینده قیمت‌گذاری‌های جدید روی محصولات جدیدی که وارد بازار می‌شود، اعمال و درج خواهد شد‌.
وی افزود: به عنوان مثال محصولاتی که در کارخانجات تاریخ تولید ۹۷/۰۹/۲۰ می‌خورند، با قیمت‌گذاری‌های جدید وارد بازار می‌شوند‌. دبیر انجمن صنایع لبنی کشور ادامه داد: محصولاتی که هم‌اکنون در بازار وجود دارد با قیمت‌های موجود خریداری می‌شود و سپس محصولات جدید با نرخ‌های جدید وارد بازار و جایگزین آنها خواهد شد‌.
باکری درباره جلسه با معاونت امور دام وزارت جهاد و تشکل‌های دامپروری و همچنین تشکیل کارگروهی در همین زمینه طی روزهای آینده، گفت: این جلسه به منظور انعقاد قرارداد خرید شیرخام میان دامداران و کارخانجات است که براساس آن تمام دامداران مکلف می‌شوند شیرخام را با نرخ کیلویی ٢٠٠٠ تومان تحویل کارخانجات دهند و کارخانجات نیز محصولات خود را با قیمت‌های جدید به بازار عرضه کنند‌.