روزنامه ابتکار
1397/09/22
نزدیک به 4 سال است که تلاش برای پیوستن کشورها به پرونده ثبت جهانی شب چله بی‌نتیجه مانده است
شب یلدا پشت درهای یونسکوگروه ایرانشهر: نزدیک به 4 سال است که پرونده «شب چله» برای ثبت در میراث ناملموس جهانی در یونسکو در انتظار پیوستن کشور یا کشورهایی به پرونده ثبت این آیین باستانی است و از آنجا که ایران فعلا سهمیه‌ای تک پرونده‌ای برای ثبت میراث در یونسکو ندارد بنابراین پیوستن آذربایجان به این پرونده می‌تواند «شب یلدا» را جهانی کند که در حال حاضر سازمان میراث فرهنگی پیشنهاد ثبت مشترک این پرونده را به تاجیکستان داده است. گرچه هنوز مشخص نشده که تاجیکستان چه پاسخی به این پیشنهاد بدهد اما در صورت عدم پیوستن تاجیکستان به این پرونده ایران می‌تواند به صورت تک پرونده‌ای «شب چله» را در سال ۲۰۱۹ در یونسکو به ثبت برساند.
«با طلوع اولین روز زمستان، بلندترین شب سال «شب یلدا» به پایان می‌رسد، پس از این رویداد طول روزها به تدریج افزایش می‌یابد و از همین رو شب یلدا را به عنوان «شب تولد خورشید» می‌نامند.»؛ این اولین سطر از توصیفی است که ایران در پرونده ثبت شده‌اش در صفحه «اشتراک‌گذاری اطلاعات برای ترویج پرونده‌های چند ملیتی» در توضیح «شب چله» آورده است. پرونده‌ای که در ۲۹ اسفند ۱۳۹۳ برابر با ۱۹ مارس ۲۰۱۵ به ثبت رسیده است. درست در زمانی که در رسانه‌ها شایعه ثبت شب یلدا توسط آذربایجان به گوش می‌رسید و نگرانی‌ها از مصادره این میراث توسط کشورهای رقیب افزایش می‌یافت. همان ترسی که در فاصله سال‌های ١٣٨٧ تا ١٣٩١ برای مسئولان و دوستداران سازمان میراث فرهنگی پیش آمد و چهار میراث معنوی ایران در مصادره رقیبان منطقه‌ای قرار گرفت.
از زمان ثبت اشتراک‌گذاری اطلاعات «شب یلدا» در سایت یونسکو تا به امروز که 4 سال از زمان این ثبت می‌گذرد، این پرونده همچنان در صف انتظار برای آغاز بررسی‌ها برای ثبت جهانی آن است. ایران در طول این 4 سال نتوانسته که به تنهایی این پرونده را به ثبت برساند و برای ثبت آن دو سیاست را در پیش گرفته است. یکی آنکه پیشنهاد ثبت مشترک این میراث ناملموس را به کشورهای دیگری که این آیین را به رسمیت می‌شناسند، بدهد و دیگری اینکه تا سال 2019 برای ثبت شب یلدا به صورت تک پرونده در یونسکو اقدام کند. اما دلیل اتخاذ این سیاست‌ها چیست؟ به گفته فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی، با توجه به اینکه ایران تاکنون بیش از ده پرونده میراث ناملموس را در یونسکو ثبت کرده است، هر سه سال یک سهمیه تک پرونده‌ای دارد، بنابراین برای سال ۲۰۱۸ هیچ سهمیه‌ای به ایران اختصاص پیدا نمی‌کند و اگر تصمیم گرفته شود که «شب چله» به صورت تک پرونده‌ای به یونسکو معرفی شود، باید در آینده‌ای نزدیک این اقدام را انجام شود تا بتوان پرونده «شب چله» را به سال ۲۰۱۹ رساند.
با این حال گرچه تا آغاز سال 2019 مدت زمان زیادی باقی نمانده است اما سازمان میراث فرهنگی همچنان برای ثبت اشتراکی این پرونده در یونسکو تلاش می‌کند. سازمان میراث فرهنگی با ارائه چند پرونده ناملموس مشترک خود با دیگر کشورها به شش عضو کمیته میراث ناملموس جهانی پیشنهاد داد تا در صورت تمایل به پنج پرونده ناملموس ایران بپیوندند و از سوی دیگر پرونده‌های مشابه کشورهای دیگر با کشورمان نیز در کمیته مشورتی سازمان میراث فرهنگی بررسی شود.
هر چند سازمان میراث فرهنگی در سیزدهمین نشست کمیته بین دولت‌های حراست از میراث ناملموس نتوانست از سهمیه خود استفاده کند، اما دست‌کم با به اشتراک گذاشتن برخی میراث ناملموس کشور با تعدادی از اعضای این کمیته که حدود ۱۵ روز قبل در جمهوری موریس در جنوب‌غربی اقیانوس هند برگزار شد، آیین‌های ملی مانند «یلدا»، «عود» و «عروسک‌های بدون صورت» را به اشتراک گذاشت تا در صورت تمایل به پرونده‌های ایران بپیوندند و این آیین‌ها در قالب پرونده‌هایی مشترک، جهانی شوند.
محمدحسن طالبیان، معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با بیان اینکه کارشناسان سازمان میراث‌فرهنگی در آن کمیته در جلساتی با کشورهای تاجیکستان، آذربایجان، ارمنستان، اسپانیا، مکزیک و سوریه، در مورد پرونده‌های مشترک کشورها با یکدیگر به تبادل اطلاعات پرداختند، به ایسنا گفته است: پرونده‌هایی که کشورهای دیگر به ایران پیشنهاد کنند، نخست در شورای ثبت ناملموس سازمان میراث‌فرهنگی بررسی و پس از مذاکره با شورای ثبت ایران نتایج آن اعلام میشود، اما در صورتی که پرونده‌های معرفی‌شده ایران به کشورهای دیگر توسط آن کشورها بررسی شود، کار تهیه پرونده زودتر انجام میشود.
او با اشاره به صحبت‌هایی که کارشناسان میراث فرهنگی با ارمنستان در آن اجلاس داشته‌اند، بیان کرده: ایران در پیشنهاد به ارمنستان موضوع ثبت مشترک «نقره‌کاری»، «سوزن‌دوزی» و «یلدا» را پیشنهاد داده است، همچنین کشور ارمنستان نیز تمایل دارد تا آدابی را که هرساله در برخی کلیساها در ایران توسط ارمنی‌ها برگزار میشود و مشابه با آیین برگزارشده در آن کشور است ثبت جهانی کند که نتیجه این پیشنهاد بعد از بررسی در کمیته شورای ثبت ناملموس سازمان میراث فرهنگی اعلام میشود، تا در صورت تایید اجرایی شود. به گفته وی، کشور سوریه نیز از مشارکت با ایران در پرونده «عود» استقبال کرده و قرار است در صورت تایید نهایی، این پرونده با مدیریت ایران تهیه شود. او با بیان اینکه کشورمان پیشنهاد ثبت مشترک پرونده «شب چله» را به تاجیکستان داده است، می‌گوید: ممکن است هنوز در مناطقی مانند «بَدَخشان» و اطراف آن، این آیین اجرایی شود. براساس مذاکرات تاجیکستان یک لیست از آثار ناملموس ثبت ملی‌شده خود را در اختیار ایران قرار می‌دهد، ایران نیز چنین لیستی را به تاجیکستان می‌دهد تا در صورت نیاز و تمایل هر دو طرف با درخواست به کشور مقابل به پرونده‌های مشترک با یکدیگر بپیوندند.
طالبیان همچنین با اشاره به حضور نداشتن نماینده کشور افغانستان در این کمیته ادامه داد: با این وجود از طریق سفارت افغانستان قرار شد با مرکز میراث ناملموس غرب ایران که افغانستان نیز در آن عضو است، در تماس باشیم تا در صورت تمایل این کشور به پرونده مشترک «شب چله» به ایران بپیوندد. در مورد افغانستان که از طریق مرکز میراث ناملموس ما بتوانیم با آن‌ها در تماس باشیم و از طریق سفارت افغانستان در ایران که به یلدا بتوانند بپیوندند، موارد مشترک فراوانی داریم اما یکی از مهم‌ترین نمونه‌ها همین است. او اضافه کرد: ایران به یونسکو اعلام کرد در صورتی که کشوری برای پرونده یلدا وارد مذاکره شده و اعلام آمادگی کند، می‌توانیم تا پایان امسال پرونده «شب‌چله» را به یونسکو بفرستیم. معاون میراث‌فرهنگی همچنین از ارائه پیشنهاد تهیه پرونده «عروسک‌های بدون صورت»، به کشورهای پیشنهاددهنده خبر داده و گفته است: در صورتی که هر کدام از کشورها با این آیین نیز آشنا باشند می‌توانیم این پرونده را با آن‌ها به صورت مشترک به یونسکو ارائه دهیم، گویا برخی از مناطق تاجیکستان با این آیین آشنایی دارند. طالبیان همچنین از برگزاری جلسه‌ای با رئیس کمیته میراث ناملموس یونسکو خبر داده و افزوده: در این جلسه بحث‌های همکاری بیشتر و کارگاه‌ها و ارزیابی مرکز میراث ناملموس ایران مطرح شد.
سایر اخبار این روزنامه
رئیس‌جمهوری:
ایران مشکل آب ندارد
محمدرضا ستاری
چیستی گذار سعودی‌ها از محافظه‌کاری به سیاست خارجی تهاجمی
چالش‌های قانونی، بودجه‌ای و فرهنگی، زمان انتظار بیماران کلیوی را برای پیوند افزایش داده است
هدف از فعالیت‌های ناسالم تنها بهره‌مندی مالی نیست
رواج فساد در اقتصاد بیمار
نزدیک به 4 سال است که تلاش برای پیوستن کشورها به پرونده ثبت جهانی شب چله بی‌نتیجه مانده است
«ابتکار» از دلایل امضای یک طرح با آرای بالا و رای و خروجی پایین در صحن علنی گزارش می‌دهد
نگاهی به برخی از نمایشگاه‌های هفته آتی
استقبال از زمستان با گرمای هنر
همزمان با ناکامی تور اروپایی نخست وزیر برای توافق بریگزیت، نمایندگان حزب محافظه‌کار جلسه رای اعتماد را کلید زدند
رهبر انقلاب اسلامی:
مسئولان فریب زبان‌بازی دشمن را نخورند
« ایرج دانایی فرد» زننده اولین گل ایران در جام جهانی درگذشت
افکار عمومی«بودجه ملی» را طلب کنند
وزیر دفاع:
دانشجویان افسران جنگ نرم هستند
توسعه بسته‌های هنری فرهنگی در دولت دوزادهم
