روزنامه قانون
1397/09/22
خطر درکمین ذخاير استراتژيك چاي
پس از آب، چای پرمصرف‌ترين نوشيدني جهان محسوب مي‌شود كه جزو با اهميت‌ترين محصولات در بخش كشاورزي به شمار مي‌آيد؛ به طوري كه یک کالای استراتژیک ناميده مي‌شود. ميانگين مصرف چاي ايران طبق آمار سازمان و اتحاديه چاي، سالانه 120 هزار تن است كه تنها 20 تا 25 تن آن در داخل كشور توليد مي‌شود و مابقي آن بايد از كشورهايي مانند هند و سريلانكا تامين شود. با اين حال از آنجايي كه طي ماههاي اخير واردات چاي به دليل مسائل و مشكلات مربوط به تحريم كاهش پيدا كرده، برخي از مسئولان در خصوص كمبود چاي در ماههاي آينده هشدار مي‌دهند. در اين ميان به تازگي نايب رييس اتحاديه چاي گفته است: چاي مورد نياز كشور از خارج تامين نشده است و به احتمال زياد در ماه آينده با كمبود جدي چاي روبه‌رو خواهيم بود. اين صحبت‌ها نشان مي‌دهد كه وقفه در واردات چاي، ذخایر اين كالاي استراتژیک را تهديد مي‌كند.در ماه آينده با كمبود چاي روبه‌رو مي‌شويم
محمدرضا مقدسي، نايب رييس اتحاديه چاي، در خصوص وضعيت صنعت چاي در كشور در گفت‌و‌گو با «قانون» گفته است: مصرف داخلي چاي كشور سالانه 120 هزار تن است که 20 تن آن در داخل كشور توليد مي‌شود و صد هزار تن بايد از كشورهاي ديگر وارد شود. با وجود نیاز صد هزار تنی به واردات اما از ابتداي سال تاكنون 50 تا 60 هزار تن واردات صورت گرفته که به اين ترتيب دركشور با 50 هزار تن كمبود در بازار مواجه هستیم.مقدسی با بیان اینکه واردات چاي امسال با مشكلات زيادي مواجه شده است، تاکید کرد: از ارديبهشت به دليل نوسانات نرخ ارز ثبت سفارش چاي نيز همچون ساير كالاهاي ديگر به بن بست خورد؛ بنابراين واردات چاي با وقفه چهار‌ماهه روبه‌رو شد.
بهترين فصل چاي را از دست داديم
نايب رييس اتحاديه چاي با تاکید بر اینکه اكنون واردات چاي از هند مد نظر است، متذکر شد: هم‌اکنون از يك سو براي تبادلات بانكي با مشكل مواجه هستيم و از سوي ديگر فصل چاي گذشته است و به همين خاطر در بازار جهاني چاي با كيفيت مناسب موجود نيست. اين وقفه چهار ماهه لطمه زيادي به ذخيره چاي كشور زده است، به طوري كه بهترين فصل خريد چاي را از دست داديم. نايب‌رييس اتحاديه چاي در ادامه با اشاره به اینکه بهترین فصل خريد چاي از خرداد به بعد است گفت: ما در این فصل اجازه واردات نداشته‌ايم و در حال حاضر ممكن است با وقفه چهار ماههاي كه براي واردات ايجاد شد، دست کم به میزان يك ماه چاي در ايران وجود داشته باشد.مقدسي ادامه داد: اخيرا براي ثبت سفارش اقداماتي صورت گرفته، اما زمانی که محموله‌های ثبت سفارش شده به ایران وارد شود، حدود سه ماه زمان می‌برد. وی با بیان اینکه ورود محموله‌های جدید شايد تا عيد يا پس از عيد اتفاق بیفتد، اظهار کرد: به احتمال زياد در ماه آينده كمبود جدي چاي را تجربه مي‌كنيم.
توضيح رییس سازمان چای درباره علت کمبود چای
به گفته حبیب جهان ساز، ريیس سازمان چای امسال از مجموع بهای برگ سبز، ۲۵ هزار و ۶۳۳ تن چای خشک تولید شد که به سبب افزایش کیفی و استقبال مردم از چای ایرانی، بخش اعظمی‌از چای تولیدی در بهار و تابستان به فروش رسیده است. ريیس سازمان چای در پاسخ به این سوال که علت کمبود چای فله ایرانی در بازار و خرده‌فروشی‌ها تهران چیست، بیان کرد: سالانه ۱۰۵ هزار تن چای خشک در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد که تولید ۲۵ تا ۲۶ هزار تن چای در داخل، تنها جوابگوی یک‌چهارم مصرف داخل است. هم اکنون بسته بندی برخی برند‌های ایرانی با خارجی در رقابت است و این طور نیست که چای ایرانی به سبب نبود بسته بندی مناسب، مشتری‌پسند نباشد. قیمت فروش هر کیلو چای ایرانی بسته به کیفیت و نوع ممتاز، قلمی، شکسته، لاروتی ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان است.
تحریم‌های آمریکا واردات چاي از هند را كاهش داد
صادرات چای هند به ایران، دومین بازار بزرگ صادرات چای، به دلیل تحریم‌های تجاری توسط ایالات متحده، به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.در سال ۲۰۱۸، صادرات چای هند به ایران، دومین بازار بزرگ صادرات چای، به دلیل تحریم‌های تجاری توسط ایالات متحده، به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. این اتفاق احتمالا منجر به شرایط مازاد عرضه برای هند به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان چای خواهد شد.صادرات چای هند طی ماه‌های ژانویه تا سپتامبر ۲۰۱۸ حدود ۱۷۳.۸۰ میلیون دلار باقی مانده است که به دلیل کاهش صادرات به ایران است. در این شرایط ، هند می‌تواند یک شریک تجار دیگر برای خود پیدا کند، این کشور می تواند عراق باشد.تجارت هند با عراق از ماه جولاي آغاز شده است. صادرات چای هند به عراق در دهه اول قرن بیست و یکم، با وجود اشغال اين كشور توسط ایالات متحده از بین رفت. با این حال، پس از ۲۰۱4-۲۰۱3، حدود ۵۰ میلیون کیلوگرم چای از هند به عراق صادر شد.پس از محدودیت صادرات هند، عراق واردات چای از ویتنام و سریلانکا را افزایش داد. در واقع، سریلانکا اعلام کرده است که ۸۰ درصد از واردات چای عراق را انجام می‌دهد اما اکنون دولت هند با از دست دادن بازار ایران سیاستی را برای افزایش صادرات کالاهای کشاورزی با بهبود زیرساخت‌های حمل و نقل و کاهش قیمت‌ها تهیه کرده است.
80 هزار تن چاي، واردات رسمي و غير‌رسمي كشور است
رييس سازمان چاي تير امسال گفت: سالانه ۱۰۵ تا ۱۱۰ هزارتن چای در داخل کشور مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به تولید رسمی حداقل ۲۵ هزارتن چای خشک رقمی کمتر از ۸۰ هزارتن چای از طریق مبادی رسمی و غیر رسمی وارد می شود. بنابرآمار رسمی گمرگ، سال گذشته ۵۸ هزارتن چای از طریق مبادی رسمی وارد کشور شد، اما واردات ۲۵۰ میلیون دلاری چای از سریلانکا غیر ممکن است. واردات چای علاوه بر سریلانکا از کشورهای هند و کنیا صورت می گیرد که با این وجود نمی توان تجار را محدود به واردات از کشور خاص کرد.
واردات ۲۴۸ میلیون دلاری انواع چای
به استناد آمارهای موجود، بازار واردات چای ایران بیش از همه در اختیار کشور امارات قرار دارد و هند به عنوان بزرگترین تولیدکننده چای دنیا در رده دوم واردات کشور قرار می‌گیرد. به این ترتیب سهم کشورهای وارد کننده چای به ایران در سال ۱۳۹۵ عبارت بوده از امارات متحده (۵۲ درصد)، هند (۴۱ درصد)، کنیا (چهار درصد)، ترکیه (دو درصد) و سریلانکا (یک درصد).طبق آمارهای موجود می‌توان گفت سال گذشته یکی از سال‌هایی بوده است که واردات انواع چای به کشور رونق نسبی داشته و ۵۳ هزار و ۷۰۰ تن انواع چای به ارزشی بالغ بر ۲۴۸ میلیون دلار وارد کشور شده است که این رقم در قیاس با ارزش صادرات بیش از ۱۲ برابر بیشتر است. این در حالی است که میزان واردات حجمی چای در سال ۱۳۹۴ معادل ۵۱ هزار تن بوده است اما در کنار کاهش صادرات و افزایش واردات، طبق این آمارها میزان تولید برگ سبز چای در سال گذشته ۱۲۰ هزار تن بوده است که این رقم در قیاس با مدت مشابه سال قبل حدود دو برابر رشد داشته و از ۷۰ هزار تن به این رقم رسیده است. طبق آمارهای جهانی نیز در سال ۲۰۱۶ میلادی ارزش صادرات چای در کل دنیا رقمی بالغ بر هفت میلیارد و ۳۲۱ میلیون دلار بوده است.
ركود توليد چاي در كشور، به دليل عدم توجيه اقتصادي آن است
از آنجايي كه توليد چاي در كشور مانند گذشته نيست و كاهش پيدا كرده است، به عقيده كارشناسان و كشاورزان اين حوزه، يكي از عوامل رکود تولید چای در کشور را مقرون به صرفه نبودن فروش برگ سبز چای کشاورزان به دولت و تاخیر در پرداخت هزینه آن است. طي سال‌هاي گذشته واردات بی رویه چای خارجی دارای اسانس و رنگ، بیمه نبودن کشاورز، عدم حمایت دولت از کارخانه‌ها و تعطیلی بیش از ۲۰ درصد واحدهای تولید، به صنعت چاي كشور آسيب وارد كرده و عوامل اساسی رکود آن را به وجود آورده است. مهم‌ترین دلایل افت تولید برگ سبز چای در استان قیمت پایین تضمینی خرید برگ سبز چای از سوی دولت، نبود حمایت های کافی از چایکار و کارخانه دار، افزایش تجمعی تورم نسبت به تجمیع هزینه‌های تولید برگ سبز چای، ثابت ماندن قیمت خرید تضمینی برگ سبز چای طی چندین سال متمادی و کاهش صادرات چای داخلی از عوامل موثر در کاهش روند تولید است.
