هرمز شریفیان باز هم فیلترینگ

یک بار دیگر موضوع فیلترینگ به بحث اصلی محافل خبری ـ سیاسی در ایران مبدل شده است. «جواد جاویدنیا» سرپرست جدید معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل کشور ضمن این‌که از فیلترینگ «اینستاگرام» خبر داده، عنوان کرده «اینستاگرام باید چند سال پیش فیلتر می‌شد. متاسفانه میزان جرایمی که در بستر جرم خیز اینستاگرام به‌‌وجود آمده و هر روز رو به رشد است را می‌توان به‌عنوان یک فاجعه نام برد و خانواده‌های زیادی درگیر آسیب‌های آن شده و از این مساله گلایه‌مند هستند».
دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه همچنین افزوده: «بسیاری از علما و اساتید دانشگاه و دانشجویان هر کدام با استدلال خود خواهان فیلترینگ این نرم افزار هستند. حتی برخی تمام مسئولان فضای مجازی کشور را که هر کدام به نحوی در این فضا نقش دارند به خاطر عدم جلوگیری و برخورد با این پدیده مسئول گمراهی تک تک افراد جامعه و به ویژه کودکان و نوجوانان می‌دانند و بی‌غیرت خطاب می‌کنند و حق هم دارند».
شکی نیست و بارها و بارها از زبان و قلم کارشناسان، گفته و نوشته شده که فضای مجازی مانند شمشیر دولبه‌ای است که در صورت استفاده نکردن درست از آن می‌تواند به کاربران و به‌ویژه نوجوانان و جوانان، لطمات جدی و جبران ناپذیر بزند.
اما پرسش اینجاست که با فیلترینگ و مسدود کردن این فضا و در واقع، پاک کردن صورت مساله ـ این موضوع کنترل و رفع می‌شود؟ پاسخ منفی است!


شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام و اینستاگرام در عین حال محلی برای کسب‌وکار بسیاری از مردم است که با استفاده صحیح از این فضا به درآمدهای شرافتمندانه می‌رسند و فیلترکردن این شبکه‌ها مشکلاتی را برا‌ی آنان به‌وجود می‌آورد.
مسئولان این حوزه اگر خاطر شریفشان باشد همین سیاست را درباره آنتن‌های ماهواره در پیش گرفتند با این همه و در حال حاضر کمتر خانواده ایرانی از آنتن ماهواره استفاده نمی‌کند و با گذری در سطح پایتخت، شهرهای بزرگ و کوچک و حتی روستاها می‌توان این بشقاب‌ها را روی هر پشت‌بام و داخل هر بالکنی به راحتی مشاهده کرد.
هر ابزار فرهنگی پیش از به‌کارگیری آن نیاز به پیش زمینه‌ها و آموزش‌های فرهنگی دارد و آنچه متاسفانه درمورد فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در کشور ما رخ نداده، همین فرهنگ‌سازی است.
با این سیاستی که متولیان این حوزه در پیش گرفته‌اند باید خطوط تلفن همراه را نیز به نوعی فیلتر کنند چون از این وسیله هم می‌توان استفاده‌های نادرست کرد. از سوی دیگر گویا مسئولان هنوز با نرم‌افزاری به‌نام «فیلترشکن» که به آسانی در دسترس کاربران قرار می‌گیرد، آشنا نشده‌اند که بعد از فیلترینگ تلگرام، پس از نا‌ آرامی‌های دی‌ماه پارسال، ارتباط مردم با این شبکه اجتماعی نه‌تنها قطع نشد بلکه موج بیشتری از استقبال را شاهد بود.‌
این در حالی است که نمایندگان مجلس، شمار زیادی از وزیران، سخنگوی شورای نگهبان و ...در شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده دارای حساب‌های شخصی هستند و بسیار هم فعال عمل می‌کنند و همان خبرگزاری‌هایی که دی‌ماه پارسال از فیلترینگ تلگرام استقبال کرده و برای چندی از شبکه‌های مجازی داخلی استفاده می‌کردند، به‌دلیل نقص‌های آن دوباره به کانال‌های تلگرام خود بازگشتند.
این نکته را باید درک و فهم کرد که عصر ارتباطات هنوز در حال تکمیل و تکوین است و این تکنولوژی هرروز با ابداعات و نوآوری‌های جدید، بازارها و کاربران را در تمام دنیا مسحور خود می‌کند. مقابله با این سیل غیر قابل مهار امری بعید و به احتمال بسیار، غیر ممکن است و برای مقابله با جنبه‌های منفی آن نیاز به فرهنگ‌سازی و جهت‌بخشی وجود دارد.
متولیان این حوزه برای یک‌بار هم که شده از گذشته درس بگیرند و با‌نگاهی به دو دهه پیش دریابند که سیاست «حذف صورت مساله» سیاستی ناکارآمد و امتحان پس داده است. پس بهتر است از جامعه‌شناسان، کارشناسان علوم ارتباطات و ...سایر متخصصان این حوزه دعوت شود تا چاره‌ای «بومی» برای مهار مضرات شبکه‌های اجتماعی ارائه دهند.
یکی از دلایل همه‌گیر شدن آنتن‌های ماهواره، ضعف سازمان صدا و سیما در جذب مخاطبان و برنامه‌های ضعیف بوده و هست. حال اگر قرار است با همان استراتژی به‌سراغ شبکه‌های مجازی رفته و برای مهار، آن را حذف کنند، راه نادرست قبلا رفته را دوباره طی می‌کنند و در آخر تنها چیزی که عاید سیاست‌گذاران و متولیان این حوزه می‌شود، شکست سخت دیگری است که در کارنامه‌هایشان ثبت می‌شود.