سیاستگذاری تازه در مدیریت ناوگان هوایی کشور پس از تحریم‌ها؛

گروه حمل و نقل- ATR72 که یک هواپیمای دوموتوره کوتاه‌برد منطقه‌ای است، ابتدا برای پوشش مسیرهای داخلی کشور که به دلیل کمبود ناوگان فراموش شده بود خریداری شد اما حالا محدودیت در توسعه ناوگان پس از تحریم‌ها باعث شده ایران‌ایر در مورد این هواپیما به تصمیمات تازه‌ای برسد.
به تازگی علی عابدزاده، رییس سازمان هواپیمایی کشوری هم گفته است که وضعیت شرکت‌های هواپیمایی و فرودگاه‌ها مطلوب نیست و نیاز به زیرساخت اقتصادی صحیح داریم. در شرایطی که روند امیدوارکننده توسعه ناوگان هوایی کشور پس از بازگشت تحریم‌ها به یکباره از بین رفت ایران‌ایر در مدیریت پروازهای خارجی خود با مشکلات تازه‌ای مواجه شده است؛ مشکلاتی که هزینه مدیریت ناوگان را برای این ایرلاین ملی افزایش می‌دهد.
هرچند بازگشت دوباره تحریم‌های آمریکا علیه صنعت هوایی ایران باعث شده شرکت هواپیمایی «ایران‌ایر» فعلا برنامه توسعه خود و افزایش تعداد هواپیماهایش را متوقف کند، اما آنچه در سال‌های اجرای بر‌جام اتفاق افتاد، شرایطی به وجود آورده که می‌تواند برای کوتاه‌مدت بخشی از نیازهای هوایی ایران را پاسخ دهد. با اجرایی شدن توافق هسته‌ای ایران‌ایر به عنوان ایر‌لاین حامل پرچم ایران توانست در جریان مذاکره با شرکت‌های بزرگ هواپیما‌ساز جهان سه قرارداد مجزا امضا کند.
در قالب این قراردادها این شرکت ایرانی ۱۰۰ فروند بوئینگ، ۸۰ فروند ایرباس و ۲۰ فروندATR دریافت می‌کرد که می‌توانست پس از نزدیک به چهار دهه بار دیگر ناوگان این شرکت ایرانی را به جایگاه سابق خود نزدیک کند.


با وجود اینکه مقدمات نهایی شدن قرارداد در زمانی کوتاه به وجود آمده‌اند، اما اجرایی شدن آنها نیاز به مسائلی داشت که سنگ‌اندازی‌های سیاسی آمریکا مانع از آن می‌شد. یکی از این بخش‌ها تامین منابع مالی مورد نیاز برای خرید هواپیماهای جدید ایران بود.
در متن قرارداد آمده بود که ایران‌ایر تنها 15 درصد از مبلغ مورد نیاز برای خرید هواپیما به شکل نقدی پرداخت می‌کند و ۸۵ درصد باقیمانده با استفاده از فاینانس بانک‌های خارجی تامین خواهند شد. با وجود آغاز مذاکرات با بسیاری از بانک‌ها فشارهای سیاسی آمریکا باعث شد هیچ یک از این قراردادها به مرحله نهایی نرسد و ایران‌ایر تنها بتواند ۱۶ فروند هواپیما که پول آنها به شکل نقدی تامین شده بود را وارد کشور کند.
با خروج رسمی دولت آمریکا از بر‌جام پرونده هواپیماهای بر‌جامی لااقل در کوتاه‌مدت با سه فروند ایرباس و ۱۳ فروند ATR بسته شد.
هواپیماهای ATR که با ظرفیت مسافری کمتر از ۱۰۰ نفر مناسب پروازهای کوتاه‌مدت و مسیرهای کم‌تقاضا هستند، در طول ماه‌های گذشته توانستند تعداد زیادی از فرودگاه‌های کوچک ایران را که برای سال‌های طولانی امکان پرواز گسترده نداشتند فعال کنند. با این وجود یکی از اصلی‌ترین مقاصد پروازی ایران شهرها و کشورهای منطقه است که می‌تواند به عنوان یکی از اصلی‌ترین هدف‌ها برای گسترش نفوذ شرکت‌های ایرانی در نظر گرفته شود.
کشورهایی مانند امارات متحده عربی، قطر، عمان، عراق، سوریه، آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان به عنوان همسایگان ایران که از نظر مرزی نسبتا نزدیک به شمار می‌رود، گزینه مطلوبی برای هواپیماهای کوتاه‌برد محسوب می‌شود.
با توجه به این شرایط و نیازی که ایران‌ایر به استفاده از تمام ظرفیت ناوگان خود دارد، مدیرعامل این شرکت هواپیمایی خبر از آن داده است که ‌ATR‌ها در مسیرهای بین‌المللی منطقه‌ای نیز فعال خواهند شد.
به گفته شرف بافی، پس از اینکه پرواز تهران- باکو با استفاده از هواپیماهای ATR برقرار شده است، حالا این شرکت تلاش می‌کند دیگر مسیرهای هوایی منطقه را نیز در نظر داشته باشد تا در صورت امکان‌پذیر بودن شرایط از ظرفیت این هواپیماهای کوچک برای برقراری پروازهای برنامه‌ریزی شده استفاده کند.
بر این اساس تمام مقاصد پروازی که تا ۶۰۰ کیلومتر از مرز ایران فاصله دارند، می‌توانند به عنوان مقاصد احتمالی پروازهای منطقه‌ای ATR به شمار روند و باید دید با توجه به نیاز جدی در فصل‌های پر‌مسافر مانند نوروز و تابستان ATRها توان آن را خواهند داشت که به این نیاز جدی ناوگان ایران پاسخ دهند.