آیا فصل سرد تئاتر ایران داغ خواهد شد؟ از «طناب» هیچکاک تا «خانه برناردا آلبا» لورکا

سیدحسین رسولی
این روزها 25 نمایش در تالارهای نمایشی پایتخت روی صحنه آمده‌اند که رکورد بسیار خوبی برای نیمه دوم فصل پاییز است. اما مهم‌ترین خبر آغاز اجرای «خانه برناردا آلبا» به نویسندگی «فدریکو گارسیا لورکا» با دراماتورژی محمد چرمشیر و طراحی و کارگردانی علی رفیعی است. به نظر می‌‌رسد این نمایش بتواند مخاطب‌های فراوانی را به تالار وحدت بکشاند و شاهد شلوغ شدن معابر منتهی به این تالار نمایشی باشیم. از سوی دیگر نمایش‌های پر بازیگری مانند «بینوایان» به کارگردانی حسین پارسایی هم در شمال شهر تهران با استقبال خوبی مواجه شده‌اند که خالی از نقد و حاشیه هم نبوده است.
اما در کنار نمایش «خانه برناردا آلبا» آثار دیگری مانند «شب هزار و یکم»، «شب بیست و یکم»، «پادشاه می‌میرد»، «مثل آب برای شکلات»، «فاندو و لیز»، «هار» و ... اجرای خود را شروع کرده‌اند که در مجموع 25 نمایش جدید را می‌توان برشمرد. تماشاخانه‌های خصوصی و دولتی تهران شب‌های پر رفت‌وآمدی را سپری می‌کنند که در هیچ زمان در تئاتر ایران سابقه نداشته است. در ادامه به برخی از بهترین کارهای حال حاضر تئاتر ایران اشاره می‌کنیم.
شاه لیر ایرانی


مجموعه تئاتر شهر یک نمایش پر بازیگر و طولانی را در دل خود جای داده است. نمایش «شاه لیر» به نویسندگی ویلیام شکسپیر و کارگردانی، دراماتورژی و تهیه‌کنندگی مسعود دلخواه ساعت 18 در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر روی صحنه است. بازیگران آن نیز مهدی سلطانی، الهام پاوه‌نژاد، بهاره رهنما، خسرو شهراز، رحیم نوروزی، محمدصادق ملک، ناصر عاشوری، محمدرضا علی‌اکبری، حمیدرضا هدایتی، محمد صدیقی‌مهر، محبوبه تفضلی، یلدا قشقایی و ... هستند.
نمایش «فاندو و لیز» به نویسندگی فرناندو آرابال، ترجمه ایرج انور و کارگردانی هوشمند هنرکار از 16 آذر ساعت 18 در سالن چهارسو این مجموعه به روی صحنه رفته است. پرستو کرمی، میثم یوسفی، مهناز غمخوار، علی طاهری و سیاوش خادم حسینی در این نمایش ایفای نقش می‌کنند.
نمایش «مردی به نام دایک» به نویسندگی هال ورثی هال و روبرت میدل مس، ترجمه جمشید شامحمدی و کار مهدی میامی از 15 آذر ساعت 19:30 در سالن قشقایی این مجموعه اجرا شده است. کریم اکبری مبارکه، حمیدرضا نعیمی، سودابه جعفرزاد، طیبه میامی، زهرا کولیوند و شهرام پوراسد بازیگران این اثر نمایشی هستند. اکبری مبارکه و نعیمی از بازیگران قدیمی و شناخته شده تئاتر ایران هستند. مبارکه در کارهای بهرام بیضایی ایفای نقش کرده است.
نمایش «خرده نان» هم از 16 آذر ساعت 19 در سالن سایه این مجموعه روی صحنه رفته است. نویسنده این اثر لویی کالافرت، مترجم آن شهلا حائری و کارگردانش کوروش سلیمانی است. رضا بهبودی و آناهیتا اقبال‌نژاد در آن ایفای نقش می‌کنند. رضا بهبودی از بازیگران شناخته شده تئاتر ایران است که در چند سال اخیر رشد قابل توجهی در سینما و تئاترهای حرفه‌ای داشته است و از او به عنوان یکی از بازیگرهای مطرح یاد می‌شود.
آلفرد هیچکاک در ایران
نمایش «طناب» اثر پاتریک همیلتون و کار نصیر ملکی‌جو از 15 آذر ساعت 21:30 در سالن استاد ناظرزاده کرمانی روی صحنه آمده است. جالب است بدانید که در اصل هیچکاک -استاد بزرگ سینما- فیلم «طناب» را براساس نمایش‌نامه پاتریک همیلتون ساخته است. این فیلم از آثار درخشان سینمای کلاسیک به حساب می‌آید. آتیلا پسیانی، رامین ناصرنصیر، علی شادمان، خسرو پسیانی، پگاه کاظمی، آیناز آذرهوش، مهسا طهماسبی و راد پور جبار بازیگران این اثر هستند.
نمایش «خروس لاری» نوشته و کار امید سهرابی ساعت 19:30 در سالن استاد ناظرزاده کرمانی این تماشاخانه به روی صحنه است و بازیگران آن عاطفه رضوی، نازنین بیاتی، الناز حبیبی، سوگل خلیق، سوده شرحی، مهسا ایرج پور، یاسمن ادیبی، سیمین کرامتی و امیرحسین رستمی هستند. این نمایش تلاش می‌کند از چهره‌های شناخته شده برای جذب تماشاگر استفاده کند و قطعا چنین آثاری از کیفیت‌های یک تئاتر اندیشه‌محور فرسنگ‌ها دور هستند.
نمایش «شیروانی داغ» اقتباسی از ایوب آقاخانی و رضا بهداروند است که براساس «گربه روی شیروانی داغ» به نویسندگی تنسی ویلیامز نوشته شده است و به کارگردانی خود ایوب آقاخانی ساعت 20:30 در سالن استاد سمندریان این مجموعه روی صحنه است. وحید آقاپور، نسیم ادبی، لیلا بلوکات، امیرعلی دانایی، فرید سجادی حسینی، فریبا متخصص و وحید نفر در این نمایش ایفای نقش می‌کنند. این اثر نمایشی کیفیت بالایی ندارد؛ در واقع باید در این زمینه بیشتر نوشته شود که چه اتفاقی در تئاتر معاصر افتاده است؟ چه جریانی حاکم شده است که نمایشنامه‌های برتر تاریخ تئاتر به شکلی درخور روی صحنه‌های تئاتر ایران نمی‌رود!
یادگاری از استاد محمد
ابراهیم پشت‌کوهی هم با اجرای چند‌باره نمایش «مثل آب برای شکلات» از 14 آذر در سالن شماره دو پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه رفته است. رویا نونهالی، بهنام پانیزه، معصومه بیگی، فاطمه جعفری، سارا شاهی، افسانه پرمر، علیرضا سرحدی، مسعود خادمی، سارینا ترقی، فاطمه احسانفر، غزل لوری و محمد شورانی بازیگران این اثر هستند. پشت‌کوهی از هنرمدان جنوب ایران که چند سالی است با اجراهای متفاوت و با کیفیت خود توجه مرکزنشینان را جلب کرده است.
نمایش «شب بیست و یکم» به نویسندگی زنده‌یاد محمود استاد محمد و کارگردانی سمیرا عالم‌پناه از 16 آذر اجرای خود را در این پردیس شروع کرده است. امیر ارشیا براتی، احسان امیدی، محسن صادقی و شایان موسوی بازیگران این اثر هستند. نمایش‌های استاد محمد با روح و اندیشه ایرانی نوشته شده‌اند و فضایی از زندگی سنتی مردم ایران را به تصویر می‌کشند که معمولا با موسیقی نیز عجین است.
مارتین‌ مک‌دونای غول
نمایش «غربتی‌ها» به نویسندگی مارتین مک دونا -یکی از مهم‌ترین نویسندگان انگلیسی‌زبان جهان ‌معاصر - ترجمه مهرداد بهراد و کارگردانی و دراماتورژی امیرعلی تقی‌زاده در سالن شماره 2 عمارت نوفل لوشاتو روی صحنه رفته است. عزیز تبیان، امیرعلی تقی‌زاده، میثم همایونی‌فرد، شیلا نوروزی، بیتا عالمی و عرفان دادآفرید بازیگران این اثر نمایشی هستند.
نمایش «استیو جابز» نام نمایشی به نویسندگی، طراحی و کارگردانی مهران رنجبر - بازیگر تلویزیون- است که ساعت 20:45 در این مجموعه اجرا می‌شود و بازیگران آن فرزین محدث و خود مهران رنجبر هستند. این نمایش یک اثر جمع و جور است.
بهرام بیضایی و جهانی پست‌مدرن
میلاد محمدی‌پور هم نمایشنامه مشهور «شب هزار و یکم» به نویسندگی بهرام بیضایی را از 11 آذر ساعت 17:30 در سالن اصلی تماشاخانه دیوار چهارم روی صحنه آورده است. میلاد محمدی‌پور، زینب فرحزادی، محدثه نویانی، مهرانا عیسی‌پور، پارمیدا زارعی، محمدرضا محمودی، پانیذ جعفری، کیمیا نهرین و الهه غفوری دراین نمایش ایفای نقش می‌کنند. نکته اساسی این است که اجراهای نمایشنامه‌های بیضایی همیشه با حواشی مختلفی همراه هستند و دلیل اصلی‌اش هم قدرت شگرف این نویسنده ایرانی در برخورد با مسائل ریز و درشت جامعه ایرانی است. منظور این است که کارگردانی نوشته‌های او با زحمت فراوانی همراه است و معمولا هم کیفیت بالایی خواهند داشت.
نمایشنامه بسیار مهم «پادشاه می‌میرد» هم به نویسندگی اوژن یونسکو و کارگردانی محمد فاتحی از 14 آذر ساعت 21 در سالن اصلی این مجموعه اجرا می‌شود. مجید اقبالی، الهه فربدزاده، یاسمین بنیادی، علی علیایی، محسن بخشی و سمیه خواجوند بازیگران این اثر نمایشی هستند.
دوگانه رفیعی و لورکا
نمایشنامه بسیار مهم «خانه برناردا آلبا» به نویسندگی فدریکو گارسیا لورکا با دراماتورژی محمد چرمشیر و طراحی و کارگردانی علی رفیعی نیز از 14 آذر ساعت 18 در تالار وحدت روی صحنه رفته است. بازیگران این اثر نمایشی رویا تیموریان، مریم سعادت، مائده طهماسبی، نسرین درخشان زاده، پریسا صبوری نژاد، ریحانه سلامت، یلدا عباسی، سارا رسول زاده، مصطفی ساسانی، مرضیه بدرقه، ساناز روشنی، فرزانه زینتی، ساناز نجفی، ستاره بذرافشان و زهره رمضانی هستند.رفیعی یکی از قله‌های کارگردانی ایران است که بسیار گزیده کار می‌کند و هر نمایشی از او تبدیل به اتفاقی در چرخه تئاتر ایران می‌شود. نمایش پر حاشیه و عجیب و غریب «بینوایان» عنوان اثر نمایشی است که براساس رمان ویکتور هوگو نوشته شده است و با کارگردانی حسین پارسایی ساعت 19:30 در رویال هال تهران اجرا می‌شود. پارسا پیروزفر، نوید محمدزاده، پری‌ناز ایزدیار، سحر دولتشاهی، هوتن شکیبا، اشکان خطیبی، امیرحسین فتحی با همراهی بیش از 300 هنرمند بازیگر، خواننده و نوازنده دیگر در این اثر حضور دارند. این نمایش یکی از پرخرج‌ترین آثار تئاتری تاریخ ایران است.