گزارش «همدلی» از ایستادگی سکاندار نفت ایران در مقابل فشارها برای کاهش تولید

زور اوپک به «نامدار» نرسید
گروه اقتصادی- فاطمه آقایی‌فرد: دیپلماسی نفتی، در دو روز گذشته، دوباره همه نگاه‌ها را به سمت خود برگرداند. یک ماه بعد از اعمال تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران، روزهای پنج‌شنبه و جمعه، نشست مهمی در وین؛ یکصدو هفتاد و پنجمین نشست اوپک ، بر گزار شد و نتیجه این مذاکرات مثل همیشه، برای تمام اقتصادهایی که سهم بالایی از درآمدهای خود را وابسته به ذخایر زیرزمینی هستند، مهم و حیاتی بود؛ از جمله ایران که زیر فشار تحریم‌های بین‌المللی، روزهای حساس و سختی را سپری می‌کند. بر اساس آمارهای اوپک، از حدود سه میلیون و 818 هزار بشکه در روز، تولید نفت ایران در مقایسه با 6 ماه نخست سال جاری، حدود 970 هزار بشکه در روز کاهش یافته است، و حتی بر اساس گزارش موسسه پلتس، صادرات نفت خام ایران که در 6 ماهه نخست سال جاری، 2 میلیون و 400 هزار بشکه در روز بوده است، حالا در نخستین ماه تحریم‌ها به یک میلیون و 100 هزار بشکه در روز رسیده است. این آمارها برای اثبات کاهش قابل توجه تولید و صادرات نفت ایران، قابل استناد هستند و می‌توان گفت برای اقتصاد کشور که سهم بالایی از درآمدهایش را از فروش منابع زیرزمینی مانند نفت فراهم می‌کند، این دیپلماسی از سوی سکانداران اقتصادی بسیار مهم و قابل‌تامل بود. آنطور که تا لحظه تهیه این گزارش، اخبار رسیده حکایت می‌کرد، از مجموع یک میلیون و 300 هزار بشکه کاهش تولید، 900 تا یک میلیون سهم را اوپکی‌ها تقبل کردند و مابقی را یعنی همان 300 تا 400 هزار بشکه باقی مانده را می‌بایستی کشورهای غیر عضو اوپک متقبل می‌شدند. در این میان روسیه یکی از گزینه‌هایی بود که به باور بسیای از تحلیلگران بازار انرژی، باید بیشترین کاهش در تولید را قبول می‌کرد؛ به دلیل اینکه روسیه یکی از غول‌های نفتی در جهان محسوب می‌شود، با محدودتر کردن میزان صادرات خود در مقایسه با کشوری مثل ایران که از یک سو به دلیل تحریم‌ها زیر بار فشار کاهش صادرات رفته است و از سوی دیگر باید برای کنترل قیمت نفت، میزان تولید خود را کاهش دهد، ضرر کمتری را متوجه خود می‌‎کرد. حتی می‌توان با نگاهی به آمار صادرات نفت روسیه نیز به این نتیجه رسید. آنطور که آمارهای وزارت انرژی روسیه نشان می‌دهد این کشور در ماه اوت به طور متوسط روزانه ۱۱.۲ میلیون بشکه نفت خام تولید کرده که در تاریخ ۲۷ ساله روسیه پس از فروپاشی شوروی سابق بی‌سابقه است. نتیجه اینکه با کاهش 300 هزار بشکه‌ای صادرات نفت توسط این کشور، روسیه می‌تواند روزی 10 میلیون و 900 هزار بشکه در روز نفت به کشورهای دیگر صادر کند و کمترین ضرر را متوجه خود سازد. این در حالی است که صادرات نفت ایران تنها در سایه تحریم‌ها به کمتر از دو میلیون بشکه در روز رسیده است ودر هیچ صورتی توان اجماع با کشورهای نفتی برای کاهش صادرات را نداشت.
قیمت نفت برای ایران مهمتر از میزان صادرات است
قیمت نفت برای ایران مهمتر از میزان صادرات است، این جمله‌ای بود که بسیاری از تحلیلگران نفتی بر آن اتفاق نظر داشتند. حمید حسینی، یکی از کارشناسان اقتصادی، در گفت‌وگو با «همدلی»، اتفاقات نفتی اخیر و بهترین رفتاری را که ایران در این برهه از زمان برای حمایت از قیمت‌ها می‌تواند داشته باشد اینطور توضیح می‌دهد: «ایران به عنوان یکی از اعضای اوپک باید تلاش کند تا دیگر کشورها برای کاهش تولید به توافق برسند.» حسینی این تحلیل را در حالی عنوان می‌کند که در میانه‌های روز جمعه خبرگزاری‌ها از معافیت ایران و دو کشور دیگر نوشته بودند. آنطور که رویترز حکایت می‌کرد ایران، ونزوئلا و لیبی از کاهش تولید معاف شدند. اما نتیجه این مذاکرات و حمایت از قیمت نفت، برای اقتصاد وابسته به نفت ایران به قدری مهم بود که کارشناسان لحظاتی قبل از این توافق توصیه می‌کردند تا ایران خود حتی به صورت صوری هم که شده، توافق کاهش تولید را بی‌نتیجه نگذارد. به گفته حسینی: «قیمت نفت برای ایران آنقدر اهمیت دارد که باید به صورت صوری با کشورهای دیگر برای کاهش تولید به اجماع برسیم، زیرا در حال حاضر با تحریم‌ها، صادرات نفت ما کاهش یافته است و این بار باید برای افزایش قیمت‌ها اقدام کنیم.»


محمد علی خطیبی، دبیر سابق ایران در اوپک، در گفت‌وگو با «همدلی»، با اشاره به اینکه ایران به اندازه کافی با رسیدن تحریم‌های نفتی، ضربه خورده است، بهترین دیپلماسی نفتی ایران را در این برهه از زمان این طور توضیح می‌دهد: «میزان تولید نفت ایران با توجه به تحریم‌ها کاهش یافته است و نباید ایران همپای دیگر کشورها برای کاهش میزان تولید خود اقدام کند، اما باید در مقابل برای حمایت از قیمت نفت اقدام کنیم.» خطیبی در ادامه می‌گوید: « بهترین کار این است برای اجماع کشورهای نفتی تلاش کنیم تا از افت قیمت نفت جلوگیری کنیم، زیرا در حال حاضر قیمت نفت یرای ما خیلی مهم است. باید کمک کنیم تا کشورهای دیگر در رسیدن به کاهش تولید به اجماع برسند تا از افت قیمت‌ها جلوگیری کنیم.»
نتیجه این اتفاقات تا لحظه تنظیم این گزارش حاکی از این بود که ایران به همراه دو کشور دیگر از کاهش تولید اوپک معاف شده است. یک منبع آگاه از وزارت انرژی روسیه نیز خبر داد که مسکو آماده است کاهش تولیدی حدود ۲۰۰ هزار بشکه در روز داشته باشد، این درحالیست که قبلا اعلام شده بود روسیه بیش از ۱۵۰ هزار بشکه در روز تولید خود را کاهش نخواهد داد. این ها در حالی مطرح شد که نمایندگان اوپک درحال فشار آوردن به روسیه برای کاهش تولید ۲۵۰ هزار بشکه در روز بودند. انتشار این اخبار باعث شد قیمت‌های نفت سقوط خود را جبران کنند و نفت برنت توانست تا ساعت ۱۵:۱۵ به وقت تهران با ۳۳ سنت یا ۰.۵۵ درصد افزایش، به هر بشکه ۶۰.۳۹ دلار برسد. وزیر انرژی عربستان سعودی، خالد الفالح گفت که مطمئن نیست بتوانند به توافقی دست پیدا کنند. باید دید در روزهای آینده چه اتفاقاتی برای بازار نفت رقم می‌خورد؟