عقب‌نشینی ماکرون

منابع خبری مطلع، از تصمیم دولت فرانسه برای تعلیق افزایش مالیات بر سوخت که یکی از خواسته‌های معترضان به شمار می‌رود،
خبر می‌دهند‌.
رییس‌جمهور با عقب‌نشینی در مقابل معترضان، تعلیق اجرای افزایش مالیات بر سوخت را اعلام کرد‌. اعتراضات در فرانسه دوشنبه گذشته هم برای سومین هفته متوالی با حضور دانش‌آموزان و آمبولانس‌ها در خیابان‌های پاریس ادامه یافت‌. تصمیم دولت در تعلیق افزایش قیمت سوخت در جلسه دیروز حزب «جمهوری به پیش» ماکرون اعلام شد‌. فرانس 24 نیز اعلام کرد دولت نشست خود با معترضان جلیقه‌زرد را لغو کرده است‌. اگرچه امانوئل ماکرون گفته بود در مقابل اعتراضات کوتاه نمی‌آید، اما دولت معتقد است که باید مصالحه نشان داد‌.
در همین حال هزاران نفر از محصل‌های دبیرستانی فرانسه دوشنبه گذشته به کلاس‌های درس نرفته و به اعتراضات جلیقه‌زردها در سراسر فرانسه ملحق شدند که پلیس ضدشورش با گاز اشک‌آور به استقبال این نوجوانان رفت‌. رانندگان آمبولانس‌ها نیز با بستن خیابان منتهی به پارلمان به جمع معترضان پیوستند‌. امانوئل ماکرون از ۱۷ نوامبر گرفتار آشوب جلیقه‌زردها شده که چالشی دشوار برای این رهبر ۴۰ ساله محسوب می‌شود و این وضعیت از آن جهت حائز اهمیت است که او تلاش داشت با معضل کاهش محبوبیت خودش در بحبوحه اصلاحات اقتصادی که از دید منتقدان به نفع قشر ثروتمند است، مقابله کند‌. لوران ووکی، رهبر اپوزیسیون راست ‌میانه موسوم به جمهوریخواه دوشنبه گذشته پس از دیدارش با ادوارد فیلیپ، نخست‌وزیر فرانسه تاکید کرد دولت درکی از عمق خشم مردم ندارد‌. این سیاستمدار فرانسوی گفت: تنها نتیجه این نشست حرف از طرح مشکل در پارلمان بود‌. آنچه ما نیاز داریم راهکاری است که خوشایند باشد؛ چیزی که نتیجه‌اش مورد توافق فرانسوی‌های منتظر باشد؛ اینکه افزایش مالیات سوخت لغو شود‌.


تصاویر ویدئویی از درگیری‌های دوشنبه گذشته نشان می‌دهد پلیس با گاز اشک‌آور و باتوم معترضان نوجوان را هدف سرکوب قرار داده است‌. یکشنبه گذشته یک خانم ۸۰ ساله در مارسی در بیمارستان جان باخت‌. در جریان اعتراضات شنبه گذشته یک کپسول گاز اشک‌آور از پنجره به داخل خانه این خانم افتاد و موجب مرگ او در بیمارستان شد‌.
جنبش جلیقه‌زردها که حامیانش طیف سنی، شغلی و جغرافیایی متفاوتی دارند، ابتدا با اعتراضات خودجوش آنلاین به افزایش بهای سوخت آغاز شد، اما اندک‌اندک به اعتراضات گسترده‌تر به افزایش هزینه‌های زندگی که طبقه متوسط جامعه را تحت فشار می‌گذارد، تبدیل شد‌. اعضای این جنبش عمدتا از طبقه متوسط و قشر کارمندان حومه‌نشینی هستند، اما عناصر افراطی هم در میان آنها دیده می‌شوند‌. دولت فرانسه به دنبال راهی برای مدیریت این بحران است‌.
ماکرون تاکید دارد افزایش مالیات سوخت بخشی از راهکار مقابله با تغییر آب و هوایی است و قصد دارد رانندگان فرانسوی را به تبدیل خودروهای گازوییلی به مدل‌های کمتر آلاینده ترغیب کند‌. او شنبه گذشته تاکید کرد از اهداف سیاستش عقب‌نشینی نخواهد کرد‌. در همین حال ویدئوی دیگری از اعتراضات دوشنبه گذشته در اورلئان در شمال شرقی فرانسه نشان می‌دهد که نوجوانان از ترس گاز اشک‌آور فرار می‌کنند و همچنین خودروهایی مقابل یک دبیرستان در حومه پاریس به آتش کشیده شد و در نهایت هفت دانش‌آموز بازداشت شدند‌. تجمع این دانش‌آموزان ابتدا در اعتراض به مقررات جدید ورود به دانشگاه‌ها بود‌.
هزینه 4 میلیون یورویی اعتراضات پاریس
تازه‌ترین برآوردها نشان می‌دهد که میزان خسارات ناشی از اعتراضات اواخر هفته گذشته در پاریس به چند میلیون یورو رسیده است‌. رسانه‌های خبری فرانسه اعلام کردند خسارات ناشی از اعتراضات خشونت‌آمیز اخیر در پاریس که توسط جلیقه‌زردها برپا شده است، به سه تا چهار میلیون یورو رسیده است‌. این اعتراضات در مخالفت با افزایش قیمت سوخت بوده است‌.
تازه‌ترین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد 84 درصد فرانسوی‌ها که اکثر آنها از طبقه متوسط هستند، از این اعتراضات حمایت می‌کنند‌. قیمت سوخت در فرانسه از سال گذشته تاکنون 20 درصد رشد داشته است‌. پاریس طی روزهای اخیر شاهد بدترین ناآرامی‌ها از سال 1968 میلادی بوده است‌. تظاهرات‌کنندگان و معترضان اقدام به آتش زدن ده‌ها دستگاه خودرو کرده‌اند و تعداد زیادی از فروشگاه‌ها غارت شده و به خانه‌ها و فروشگاه‌های لوکس خسارات زیادی وارد شده است‌. اواخر سال 2017 میلادی قانونی برای افزایش مالیات بر سوخت تصویب شد تا از این راه رانندگان برای استفاده از خودروهایی که مصرف بهینه انرژی دارند، تشویق شوند، اما افزایش چشمگیر قیمت نفت در ماه اکتبر فشار زیادی را بر بودجه خانوارهای فرانسوی وارد کرده است‌.
جلیقه‌زردها، جنبش نوظهور در فرانسه
جلیقه‌زردها پدیده نوظهور در فرانسه، سیاست‌های اقتصادی امانوئل ماکرون را به چالش کشیده‌اند‌. حرکت آنان بدون حمایت و سازماندهی احزاب و سندیکاها در اعتراض به افزایش مالیات بر سوخت از روستاها و شهرهای کوچک فرانسه آغاز شد‌. تجمعات آنها در شهرهای بزرگ فرانسه به خصوص در پاریس با درگیری‌های گسترده با پلیس فرانسه همراه بود‌. آنها خیابان شانزه‌لیزه- معروف‌ترین خیابان فرانسه- را به صحنه نبرد با نیروهای پلیس تبدیل کردند‌. واکنش اولیه دولت فرانسه به این اعتراضات نادیده گرفتن خواسته‌های آنان و نسبت دادن این اعتراضات به حزب راست افراطی جبهه ملی تحت رهبری مارین لوپن بود‌.
ناهمسویی احزاب با دولت
هیچ یک از احزاب راست و چپ میانه فرانسه با موضع رییس‌جمهوری فرانسه ابراز همسویی نکردند‌. احزاب راست و چپ افراطی فرانسه در واکنش به اتهامات کریستف کاستانر، وزیر کشور در سازماندهی شورش‌های اخیر دولت را به بی‌توجهی به خواسته‌های اعتراض‌کنندگان و ناتوانی در تامین امنیت متهم کردند‌. مارین لوپن رهبر حزب تجمع ملی که پیشتر جبهه ملی نام داشت، گفت هدف کاستانر از این‌گونه سخنان، بی‌اعتبارساختن جنبش جلیقه‌زردهاست وگرنه مشخص است که اتهاماتش غیرمنصفانه است‌. وی دولت را مسوول عدم کنترل ناآرامی دانست‌. علاوه بر لوپن، ژاک لوک ملانشن از حزب چپ و الیور فوریه رهبر حزب چپ سوسیالیست نیز از سیاست‌های اقتصادی ماکرون انتقاد کردند و به حمایت از اعتراضات پرداختند‌.
بدترین شرایط برای ماکرون
ماکرون پس از گذشت 18 ماه از دوران ریاست‌جمهوری‌اش در بدترین موقعیت قرار دارد. شرایطی که در این یک سال و نیم برای رییس‌جمهور فرانسه رقم خورده است، نشان می‌دهد که او در حوزه اقتصاد و بهبود وضعیت معیشتی فرانسه تاکنون ناکام بوده است و این ناکامی بر میزان عدم مقبولیت در میان فرانسویان افزوده است، به گونه‌ای که نظرسنجی موسسه تحقیقاتی ایفوپ در فاصله زمانی 9 تا 17 نوامبر (26 – 18 آبان ماه) نشان می‌دهد تنها چهار درصد از جامعه فرانسه از عملکرد ماکرون کاملا راضی هستند و ۲۱ درصد دیگر رضایت نسبی دارند‌.
این در حالی است که ۷۵ درصد باقیمانده نسبت به عملکرد رییس‌جمهور فرانسه کاملا ناراضی یا نسبتا ناراضی هستند‌. شورش جلیقه‌زردها در خارج از چارچوب اعتراضات سازمان‌یافته و دارای مجوز احزاب مخالف و سندیکاها روی داده است‌.
در واقع این شورش به نوعی تظاهرات ضدسیستمی است‌. جلیقه‌زردها احزاب مخالف و سندیکاها را ناتوان از تامین مطالباتشان می‌دانند‌. همین مساله جنبش نوظهور جلیقه‌زردها را غیرقابل پیش‌بینی و خطرناک برای دولت ماکرون در شرایط متزلزل سیاسی می‌کند‌. جنبش جلیقه‌زردها که از ۱۷ نوامبر در اعتراض به افزایش مالیات بر سوخت و با مسدود کردن جاده‌های بین‌شهری شروع شد، یک جنبش بدون شکل، خودانگیخته و انفجاری است‌. ماهیت سیاسی این جنبش در آن است که از خلال اعتراض به افزایش مالیات بر سوخت، علنا شورشی کلی‌تر را علیه شرایط نامناسب کار و کاهش کیفیت زندگی اکثریت جامعه به راه انداخته‌ است‌.
دولت فرانسه قصد دارد در چارچوب سیاست تشویق عمومی به استفاده از خودروهای برقی-بنزینی و کاهش خودروهای متکی به سوخت فسیلی، از ابتدای سال آینده میلادی مالیات بر هر لیتر گازوییل را 5/6 و هر لیتر بنزین را 9/2 سنت افزایش دهد؛ امری که جرقه اعتراضات سراسری را زده است‌.
برای کسانی که در شهرهای بزرگ زندگی و از وسایل نقلیه عمومی برای سفرهایشان استفاده می‌کنند افزایش قیمت سوخت تا حدودی می‌تواند قابل تحمل باشد، اما برای مردم شهرهای کوچک و روستاها که عمدتا جزو اقشار پایین و ضعیف جامعه هستند هر گونه افزایشی در قیمت سوخت به شدت در هزینه‌های زندگی آنها موثر است‌. آنها به اجبار برای رفت و آمد خود مجبور به استفاده از وسیله شخصی هستند‌. ماکرون پیش از تصمیم‌گیری برای افزایش قیمت سوخت همچون اسلاف خود سارکوزی و اولاند برای کاهش کسری بودجه و بدهی‌های عمومی سیاست‌های ریاضتی اقتصادی را به اجرا گذاشته بود‌.
ناکارآمدی سیاست ریاضت اقتصادی
در چارچوب این سیاست بسیاری از هزینه‌های خدمات آموزشی، رفاهی و بهداشتی و 120 هزار فرصت شغلی دولتی طی پنج سال حذف شدند‌. اجرای این سیاست‌ها بیشترین فشار را به اقشار متوسط و ضعیف جامعه وارد کرد‌.
ماکرون در انتخابات ریاست‌جمهوری یک پدیده در جمهوری پنجم فرانسه بود. برای اولین بار در جمهوری پنجم فرانسه از زمان مارشال دوگل کسی به کاخ الیزه راه یافت که عضو هیچ یک از دو حزب راست و چپ میانه فرانسه نبود‌. فرانسویان پس از تجربه ریاست‌جمهوری سارکوزی از جناح راست میانه و اولاند از جناح چپ میانه از هر دو جناح خسته و رویگردان شدند‌. هر دو رییس‌جمهور تک‌دوره‌ای فرانسه سیاست ریاضت اقتصادی و کم کردن هزینه‌های دولت برای کاهش کسری بودجه و اصلاحات در قانون کار به نفع کارفرمایان با هدف ایجاد سرمایه‌گذاری و اشتغالزایی را هدف خود قرار داده بودند‌. این سیاست‌ها در عمل موجب کوچک شدن طبقه متوسط فرانسه و فشار مضاعف به طبقات ضعیف فرانسویان در شهرهای کوچک و روستاها شده بود‌. ماکرون در واقع آخرین برگ برنده جریان میانه در سطح فرانسه بود تا قدرت به دست راستگرایان افراطی نیفتد‌. فرانسوی‌ها در سال 2017 به وعده‌های ماکرون در مورد بهبود اوضاع اقتصادی و حتی در دست گرفتن رهبری اقتصادی اتحادیه اروپا رای دادند‌.
اکنون با گذشت 18 ماه از دوران ریاست وی بر کاخ الیزه، دولت را در اجرای این وعده‌ها ناکام و سیاست‌های اصلاحی رییس‌جمهور را عامل بدتر شدن وضعیت اقتصادی خود می‌پندارند‌.
روزنامه چپ‌گرای لیبراسیون در واکنش به این اظهار نظر سخنان یکی از جلیقه‌زردها را بر صدر گزارش خود نشانده و زیر عنوان «ماکرون نمی‌داند هزینه زندگی را تا پایان ماه نداشتن یعنی چه؟» می‌نویسد: اینان کارگر، کمک‌پرستار، صندوق‌دار فروشگاه، فروشنده، بسته‌بند و از این قبیل‌اند‌. هر کدام تنها حداقل دستمزد را دریافت می‌کنند و ماه را به زحمت به پایان می‌رسانند‌. اگر برخی از آنان پیش از این نیز برای اعتراض به نابرابری‌های اجتماعی به خیابان آمده‌اند، بسیاری از آنها برای اولین‌بار است که در تظاهرات شرکت دارند‌. این روزنامه با شرح زندگی هر یک از آنان و دشواری‌های اقتصادی روزمره می‌نویسد برای همه آنها مسوول اصلی وضعیت آنان شناخته شده است؛ نخست رییس‌جمهوری، سپس دولت و فراتر از آن همه دولتمردان‌. این نگرش، به نوشته لیبراسیون، هشداری جدی به همه مقامات است‌.
فرصت برای راست فراطی
در واقع جلیقه‌زردها توانسته‌اند کسانی را به خیابان‌ها بکشانند که کمترین مشارکت سیاسی را در جامعه داشته‌اند و تاکنون سعی می‌کردند در برابر فشارهای اقتصادی مقاومت کنند‌. این فرصت بزرگی برای راست‌های افراطی تحت رهبری مارین لوپن است که این قشر از مردم ضعیف جامعه فرانسه و عمدتا سفیدپوست و فرانسوی‌الاصل را زیر چتر خود آورند‌. البته جنبش جلیقه‌زردها فرصت طلایی برای ترامپ و مشاور ارشد سابق او استیو بنن هم هست‌. آنها از ماکرون به خاطر مقاومتی که در برابر سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه می‌کند ناخرسند هستند و پیش از این نیز در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2017 حمایت خود را از مارین لوپن پنهان نمی‌کردند‌. اکنون نیز استیو بنن در بروکسل موسسه‌ای را برای حمایت از جریان‌های راست افراطی و ملی‌گرا تاسیس کرده است و تحولات فرانسه سوژه خیلی خوبی برای فعال شدن در فرانسه در حمایت از جریان راست افراطی است‌. تاکنون جریان‌های راست افراطی و پوپولیست موفقیت‌های بزرگی در آلمان، ایتالیا، اتریش، هلند و برخی دیگر از کشورهای اروپایی به دست آورده‌اند‌. حزب راست افراطی مارین لوپن اگر چه آرای بالایی در انتخابات ریاست‌جمهوری با کسب 33 درصد در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری به دست آورد، اما در کسب کرسی‌هایی در مجمع ملی فرانسه ناتوان بوده است‌. او اکنون با امیدواری بیشتر از گذشته به انتخابات آینده محلی و منطقه‌ای می‌نگرد‌.