گلایه کارشناسان از تعلل اروپا برای تسهیل تجارت با ایران

گروه بازرگانی- با وجود اینکه یک ماه از شروع تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌گذرد اما از جزئیات ساز و کار مالی اروپا برای ادامه همکاری‌های اقتصادی با ایران خبری نیست‌‌. این در حالی است که چندی پیش «موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده بود کانال‌های مالی برای تسهیل تجارت با ایران تا ابتدای ماه نوامبر یعنی پیش از آغاز تحریم‌های 13 آبان راه‌اندازی می‌شود‌‌. بر این اساس با وجود اینکه اتحادیه اروپا از چند ماه پیش قول ایجاد کانال ویژه پرداخت مالی با ایران را مطرح کرده بود، در حال حاضر شاهد این هستیم که ادامه همکاری اقتصادی ایران با کشورهای اروپایی و حتی برخی دیگر از کشورها از جمله چین به امری دشوار تبدیل شده است‌‌. از این رو برخی رسانه‌های خارجی از امتناع کشورهای اروپایی از میزبانی ساختار جدید مالی خبر می‌دهند و معتقدند که این موضوع باعث شده تاکنون در این خصوص اتفاق خاصی رخ ندهد‌‌. اگرچه از سوی دیگر دیپلمات‌های ارشد غربی ادعا کرده‌اند که فرانسه و آلمان برای راه‌اندازی کانال ویژه مبادلات مالی با ایران پا پیش گذاشته‌اند‌‌. این در حالی است که به گفته سخنگوی وزارت خارجه، دستیابی به نتیجه لازم در مکانیسم مالی زمان‌بر است و صرفا به دلیل فشارهای بی‌حد و اندازه آمریکا علیه اروپایی‌ها و پیچیدگی مساله این روند طولانی شده است‌.
با این حال فعالان بخش خصوصی معتقدند تعلل اروپا از راه‌اندازی ساز و کار مالی پسندیده نیست و ضرورت دارد که جزییات مربوط به چگونگی فعالیت این کانال تا ۱۵دسامبر سال‌جاری میلادی یعنی24 آذر ماه اعلام شود‌‌. در غیر این صورت تعطیلات کریسمس در کشورهای غربی آغاز می‌شود و بعد تعطیلات سال نو در ایران آغاز خواهد شد و در عمل راه‌اندازی این کانال به سال آینده میلادی و خورشیدی موکول می‌شود‌‌ که به طور حتم طولانی شدن این موضوع تجارت ایران با کشورهای اروپایی را با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهد کرد و ایران و اروپا در سال آینده با چالش بزرگی روبه‌رو خواهند شد‌.
اهمیت آلمان و فرانسه
بر همین اساس رییس اتاق مشترک ایران و سوییس با اشاره به تلاش‌ها برای راه‌اندازی ساز و کار مالی ایران و اروپا (SPV) گفت: جزییات مربوط به چگونگی فعالیت این کانال باید تا ۱۵دسامبر سال‌جاری میلادی اعلام شود‌.


شریف نظام‌مافی با بیان این مطلب افزود: تا تاریخ ۱۵ دسامبر دست‌کم باید ساختار اولیه و مکان استقرار این نهاد مالی مشخص شود چراکه پس از آن تعطیلات کریسمس در کشورهای غربی و تعطیلات سال نو در ایران آغاز خواهد شد بنابراین در عمل راه‌اندازی این کانال به سال آینده میلادی و خورشیدی موکول می‌شود‌.
وی با بیان اینکه کانال مالی ایران و اروپا در آینده‌ای نزدیک و به احتمال قریب به یقین در کشورهای آلمان یا فرانسه پا می‌گیرد، افزود: این دو از کشورهای اروپایی به‌شمار می‌آیند که تا حدودی می‌توانند فشارهای مالی آمریکا را تحمل کنند‌.
سوییس به دنبال راه‌اندازی کانال مالی اختصاصی
عضو اتاق بازرگانی ادامه داد: از سوی دیگر سوییس به دنبال راه‌اندازی کانال مالی اختصاصی خود است تا در حوزه سلامت و غلات با ایران تجارت کند‌‌. مذاکره برای راه‌اندازی این کانال مالی به جریان افتاده تا هرچه زودتر مجوزهای لازم دریافت شده و امکان استفاده از این کانال برای طرفین فراهم شود‌.
رییس اتاق مشترک ایران و سوییس اظهار داشت: شواهد کنونی نشان می‌دهد که بدون اشاره مستقیم به این مساله، ایران به سمت نفت در برابر غذا و دارو حرکت می‌کند‌‌. به نظر نمی‌رسد که تا دو سال آینده تجارت در حوزه‌های مختلف از جمله تکنولوژی‌های روز مثل هواپیما و ماشین‌آلات برای ایران ممکن شود یا دست‌کم به راحتی انجام شود‌.
وی ادامه داد: فکر می‌کنم در دو سال پیش‌رو بیشتر تمرکز طرف‌های خارجی برای تجارت با ایران در حوزه غلات و سلامت است و این فعالیت‌ها هم باید با دریافت مجوزهای لازم از جمله اوفک و دیگر نهادهای بین‌المللی انجام شود‌.
فرصت تجارت با کشورهای شرقی
نظام‌مافی با بیان اینکه ایران باید از فرصت تجارت با کشورهای شرقی استفاده کند، تصریح کرد: هرچند تجارت با کشوری مثل چین برای ایرانیان خوش‌سابقه نیست اما نباید فراموش کرد که این کشور، چین سابق نیست و در عرصه فناوری‌های روز بومی‌سازی و سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی را انجام داده است‌‌. البته بدسابقه بودن چین در تجارت با ایران بیش از طرف خارجی به عوامل داخلی بازمی‌گردد که به دنبال واردات کالای بی‌کیفیت و با فناوری‌های پایین از کشورهای شرقی بودند‌.
عضو اتاق بازرگانی گفت: باید دید قدرت مالی بخش خصوصی در استفاده از فرصت‌های تجارت با هر یک از کشورها به چه اندازه است و البته در شرایط کنونی باید از هر فرصتی به بهترین شکل ممکن استفاده کرد‌.
زیان شرکت‌های ایرانی
در این خصوص همچنین نایب‌رییس اتاق ایران معتقد است که تعلل اروپا از راه‌اندازی ساز و کار مالی پسندیده نیست‌‌. به گفته حسین سلاح‌ورزی، از زمان آغاز تحریم‌های آمریکا علیه ایران حدود یک ماه می‌گذرد و با وجود وعده‌هایی که اتحادیه اروپا در مورد ایجاد سازوکار مالی داده بود، همچنان این موضوع عملیاتی نشده است‌‌. بنابراین به طور حتم طولانی شدن زمان اجرا و عملیاتی نشدن سازوکار ویژه مالی اروپا، موجب زیان شرکت‌های ایرانی و اختلال در فعالیت‌های آنها خواهد شد‌. این فعال بخش خصوصی معتقد است که دولت ایران با وجود مشکلات متعدد به صورت داوطلبانه در برجام باقی ماند و متعهدانه به تکالیف و وظایف خود براساس توافقات انجام‌شده عمل کرده است‌‌. بنابراین حالا وظیفه اروپاست که به وعده‌های خود درست و کامل عمل کند‌‌. به گفته وی، در حال حاضر بیشترین آسیب و صدمات ناشی از تحریم‌های یکجانبه آمریکا متوجه مردم ایران، به ویژه اقشار کم‌درآمد است‌‌. از این رو بخش خصوصی ایران انتظار دارد در اسرع وقت، اروپایی‌ها وفای به عهد کنند و با اجرایی کردن سازوکار مالی مدنظر، امکان تعامل و همکاری شرکت‌های ایران با طرف‌های اروپایی را فراهم آورند‌.
اروپا به فعالیت خود سرعت دهد
سلاح‌ورزی افزود: اینکه اتحادیه اروپا و کشورهای مذاکره‌کننده اروپایی به دلایل مختلف و توجیهات متعدد بخواهند شروع فعالیت SPV و سازوکار و تمهیداتی را که وعده داده بودند به آینده موکول کنند و به عقب بیندازند، پسندیده نیست‌‌. بنابراین انتظار داریم با توجه به شرایط ویژه‌ای که در آن قرار داریم، هرچه سریع‌تر در مورد تعریف و اجرای این سازوکار مالی، تصمیم‌گیری شود‌‌.
وی ادامه داد: البته اینکه طبق آخرین خبرها آلمان و فرانسه تصمیم گرفتند در ادامه تلاش‌های خود برای حفظ برجام، اقداماتی را آغاز کنند، نکته مثبت و امیدوارکننده‌ای است‌‌. طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته قرار است یکی از دو کشور آلمان یا فرانسه میزیانی نهاد اداره‌کننده ساز و کار ویژه مالی اتحادیه اروپا را بر عهده گیرد و دیگری نیز ریاست آن را عهده‌دار شود‌‌. نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران معتقد است این برای اولین‌بار است که چنین سازوکار مالی تعریف می‌شود‌‌. بنابراین شاید ایجاد زیرساخت‌های لازم برای اجرایی کردن آن زمانبر باشد‌‌. با این حال انتظار می‌رود اروپا به روند اجرایی کردن این سازوکار مالی سرعت ببخشد‌‌.
ادامه بلاتکلیفی
در این خصوص البته مسعود پزشکیان نایب‌رییس مجلس نیز معتقد است وقت‌کشی اروپا در اجرای تعهداتش به ایران درست نیست و اروپا تمام تلاشش را کرده که با ایران همکاری و قوانین‌اش را اصلاح کند اما این موضوع به این سادگی نیست‌‌‌. به طور کلی نیز به نظر می‌رسد اروپا مشتاق حفظ جریان تجارت باایران با وجود تحریم‌های آمریکاست اما باید این واقعیت را پذیرفت که مکانیسم مالی روندی زمانبر است‌‌. با این حال همان‌طور که کارشناسان اعلام کردند، اروپا باید هر چه سریع‌تر یعنی دست‌کم تا 10 روز دیگر جزئیات این کانال مالی را اعلام کند‌‌. در غیر این صورت تجارت ایران و اروپا در سال آینده با چالش بزرگی روبه‌رو خواهد شد‌‌.