کابوس تمام‌عیار رییس‌جمهور جوان

جلیقه‌زردها برای دولت فرانسه به کابوسی تبدیل شده‌اند که شاید تازه آغاز ماجرا باشد. معترضان فرانسوی که این روزها از حمایت اکثریت مردم این کشور برخوردارند، فاقد هویت مشخص، رهبری، سیاست و مطالبات دقیق هستند. این جنبش به محروم‌ترین قشرهای جامعه فرانسه تعلق ندارد و بیشتر به طیف‌های گوناگون طبقه متوسط نزدیک است.
حرکت اعتراضی جلیقه‌زردها در فرانسه به کمک شبکه‌های اجتماعی آغاز شد و آنچنان به سرعت تغییر شکل و ماهیت داد که پیش‌بینی مراحل بعدی آن را برای مقام‌های کاخ الیزه غیر‌ممکن ساخت. بر اساس این گزارش، در میان جلیقه‌زردهای فرانسه دوگانگی و تناقض‌های بسیار زیادی مشاهده می‌شود. در میان معترضان کسانی هستند که فقط می‌خواهند نظر خود را به گوش مقام‌ها برسانند اما عده‌ای دیگر به معنای حقیقی کلمه انقلابی بوده و به چیزی جز سرنگونی دولت ماکرون راضی نیستند.
حرکت اعتراضی نسبتا آرام جلیقه‌زردها که از سه هفته پیش در فرانسه آغاز شد، شنبه اول دسامبر با خشونتی بی‌سابقه همراه شد و بسیاری را شگفت‌زده کرد. افراط‌گرایانی از چپ و راست، همراه تخریب‌کنندگان حرفه‌ای توانستند تظاهرات آرام جلیقه‌زردها را به آشوب و حتی به گفته برخی تحلیلگران به انقلابی بزرگ علیه دولت ماکرون تبدیل کنند.
آنچه بیش از هر موضوع دیگری مقام‌های فرانسه را نگران کرده است، بی‌نام و نشان بودن این جنبش و به حاشیه رانده شدن آن بعد از مدت بسیار کوتاهی بود. معترضان حتی در خشونت‌های شنبه گذشته به نماد ملی فرانسه و همچنین یادبود سرباز گمنام در میدان شارل دوگل تعرض کردند که تحلیلگران از آن به عنوان توهین به جمهوریت فرانسه یاد کردند.


فرانسوا روفن نماینده چپ‌گرای مجلس فرانسه که همواره سیاست‌های ماکرون را به باد انتقاد گرفته است، در آخرین موضع‌گیری خود، رییس‌جمهوری را با ماری آنتوانت مقایسه کرد. روفن به طعنه و تمسخر یادآور شد که در زمان انقلاب فرانسه، ملکه ماری آنتوانت گفته بود مردم اگر نان ندارند، می‌توانند شیرینی بخورند. اکنون نیز ماکرون می‌گوید مردم اگر پول بنزین و گازوییل ندارید، یک خودرو نو برقی بخرید!
بر اساس این گزارش، بی‌توجهی دولت به محیط زیست و آلودگی هوا به یکی از اعتراض‌های ثابت مردم فرانسه تبدیل شده است. اکنون‌ دولت فرانسه برنامه‌ای جدی دارد تا هرچه زودتر خودروهای کهنه و به خصوص گازوییل‌سوز را از دور خارج کند و به طرف سوخت‌های «پاک» برود. اما این مرحله انتقالی هزینه‌های سنگینی خواهد داشت. به همین دلیل دولت عوارض سوخت را افزایش داده است. اما مردم سخت از گرانی گازوییل و بنزین خشمگین شده‌اند و می‌گویند جانشان از فشار عوارض و مالیات به لب آمده است.
معترضان ناراحتند چون خدمات دولتی سال به سال در فرانسه محدودتر می‌شود، اما دولت برای ارائه خدمات بیشتر نیاز به بودجه دارد. پس باید مالیات و عوارض را بیشتر کند که این به نوبه خود دوباره مردم را عصبانی‌تر می‌کند. پس از سه هفته تظاهرات و خشونت که تاکنون صدها زخمی بر جا گذاشته است، به نظر می‌رسد هیچ‌کدام از دو طرف، نه دولت و نه مردم، کوچک‌ترین پیشنهادی برای برون‌رفت از بحران کنونی ندارند.
بسیاری از کارشناسان و جامعه‌شناسان به دولت ماکرون هشدار دادند که در جنبش اعتراضی جلیقه‌زردها، لایه‌های زیرین طبقه متوسط جای بزرگی را اشغال می‌کنند؛ مردمی که شاغل بوده، حقوق می‌گیرند، صاحب خودرو هستند اما به خاطر خشم زیاد، فریاد اعتراض در گلویشان گره خورده است.
تلاش دولت ماکرون برای خاموش کردن اعتراض‌ها به افزایش قیمت سوخت در حالی است که بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی معتقدند اعتراض‌های جاری در فرانسه، در واقع جنبشی علیه نظام سرمایه‌داری در این کشور است. در واقع باید گفت که جنبش بی‌شکل و متغیر جلیقه‌زردها چیزی نیست جز اعتراضی عمومی علیه نخبگان که جایگاه‌های ممتاز جامعه را به خود اختصاص داده‌اند و همچنین علیه روند ناعادلانه جهانی شدن که فاصله محرومان را با نخبگان روز‌به‌روز بیشتر و طی‌ناشدنی‌تر می‌کند.
تظاهرات و اعتراض‌های جاری در فرانسه در حالی روی می‌دهد که نتایج جدیدترین نظرسنجی نشان می‌دهد که محبوبیت ماکرون رییس‌جمهوری فرانسه به 25 درصد رسیده است. تحلیلگران می‌گویند این اعتراض‌ها ناامیدی گسترده از رییس‌جمهوری 40 ساله فرانسه را نشان می‌دهد.
پل مار، فعال جلیقه‌زردها به این شبکه تلویزیونی گفت: دولت مسوول خشونت در کشور است. ما اتفاقاتی را که رخ داده است محکوم می‌کنیم اما چاره‌ای نداشتیم. خشونت از بالا شروع شد؛ بزرگ‌ترین خشونت در کشور که عامل آن بی‌تفاوتی و منفعل بودن دولت بود.
جنبش جلیقه‌زردها که ابتدا در اعتراض به وضع مالیات بر سوخت‌های فسیلی و افزایش قیمت بنزین و گازوییل شکل گرفت، اینک دامنه گسترده‌تری به خود گرفته و در سراسر فرانسه خواهان اصلاح وضعیت اقتصادی و برکناری دولت کنونی هستند. این جنبش از پشتیبانی شمار زیادی از مردم فرانسه برخوردار است. برخی نظر‌سنجی‌ها می‌گویند نزدیک به 80 در‌صد مردم فرانسه از این جنبش حمایت می‌کنند.
مذاکره با رهبران معترضان
امانوئل ماکرون که برای کنترل اوضاع آشفته ناشی از تظاهرات اول دسامبر در پاریس و دیگر شهرهای فرانسه با عجله آرژانتین را به مقصد پایتخت فرانسه ترک کرد، در یک جلسه اضطراری در کاخ الیزه که نخست‌وزیر، وزیر کشور و دیگر مقامات امنیتی فرانسه حضور داشتند، شرکت کرد. امانوئل ماکرون قبل از آن به محل طاق پیروزی واقع در میدان شارل‌ دو‌گُل اتوال که مقبره یادبود سرباز گمنام نیز زیر این طاق قرار دارد و همچنین یکی از خیابان‌های نزدیک به این میدان رفت تا از نزدیک محل حادثه را بازدید کند. امانوئل ماکرون گفت که از دیدن ابعاد تخریب و غارت بنای طاق پیروزی که یکی از بناهای نمادین فرانسه است بسیار شوکه شده است. گفتنی است رییس‌جمهوری فرانسه که با بزرگ‌ترین بحران سیاسی دوران ریاست جمهوری‌اش مواجه شده.
به نقل از خبرگزاری فرانسه، دولت فرانسه اعمال وضعیت فوق‌العاده برای مقابله با معترضان را بعید ندانسته اما یک مقام در کاخ ریاست‌جمهوری گفت در این جلسه درباره ایده برقراری وضعیت فوق‌العاده بحث نشد.
کاخ الیزه اعلام کرد که امانوئل ماکرون از نخست‌وزیر فرانسه خواسته تا روسای احزاب سیاسی در فرانسه و همچنین نمایندگان جلیقه‌زردها را برای بررسی و رایزنی، در کاخ نخست‌وزیری به حضور بپذیرد تا خواست‌های واقعی آنان را بشنود. سخنگوی دولت فرانسه، تظاهرات خشن پاریس را بدترین تظاهرات دهه اخیر این کشور ارزیابی کرده است، وی همه کسانی را که خواستار اعتراض صلح‌آمیز هستند به پای میز مذاکره فراخوانده است. کاخ الیزه اعلام کرد که رییس‌جمهوری بر این موضوع تاکید کرده است که تمامی اعمال خرابکارانه و حمله به نیروهای پلیس باید با برخورد شدید قضایی روبه‌رو شود. امانوئل ماکرون همچنین از وزیر کشور فرانسه خواسته که تغییراتی در سازماندهی نیروهای پلیس انجام گیرد. این نیروها باید بتوانند با تحرک و کارایی بسیار بیشتر، مانع از اعمال خربکارانه برهم‌زنندگان حرفه‌ای نظم عمومی شوند و این عوامل را خنثی و بازداشت کنند.
در همین راستا‌ ژرار لارشه، رییس مجلس سنای فرانسه‌ هشدار داد: دولت نباید اجازه بدهد که سومین شنبه سیاه اتفاق بیفتد‌. این سخنان در حالی است که بسیاری برای تظاهرات شنبه ٨ دسامبر آینده در شبکه‌های اجتماعی از جمله فیس‌بوک فراخوان داده‌اند.
واکنش رسانه‌های فرانسه
در همین حال، رهبران احزاب اپوزیسیون فرانسه به امانوئل ماکرون هشدار داده‌اند که در برابر این شرایط که بسیاری آن را چون شرایط انقلابی توصیف کرده‌اند، به پاخاسته و واکنش مناسب نشان دهد. لوران وکیه، رییس حزب جمهوری خواهان فرانسه، خواست خود مبنی بر برپایی یک همه‌پرسی درباره سیاست‌های مالیاتی و محیط زیستی امانوئل ماکرون را تکرار کرده و خواستار آن شده که در این شرایط حساس مردم فرانسه باید حرف آخر را بزنند. مارین لوپن، رهبر حزب راست افراطی اجتماع ملی و ژان- لوک ملانشون رهبر حزب چپ‌گرای فرانسه نافرمان، خواستار انحلال پارلمان فرانسه و انتخابات زودهنگام شده‌اند. اولیویه فور، رییس حزب سوسیالیست فرانسه، خواهان ایجاد شورای بررسی قدرت خرید شده و جنبش ژنراسیون خواستار استعفای کریستف کاستانر، وزیر کشور فرانسه شده است. گفتنی است روزنامه لیبراسیون در سرمقاله خود در واکنش به شنبه سیاه پاریس نوشت: شاید بتوان جنبش جلیقه‌زردها را قیامی غیرمسلحانه خواند که از حمایت بیشتر از ٨٠ درصد ملت فرانسه برخوردار است؛ قیام یا جنبشی بدون رهبر که خواستار برقراری دموکراسی بی‌واسطه و از میان رفتن سیستم سلسله‌مراتبی است به نحوی که تمام صداها یکسان شنیده شوند. در این جنبش تازه مشارکت هر یک از شهروندان در اینترنت و شکوه‌نامه‌های سرگشاده در فیس‌بوک همان‌قدر دارای اهمیت است که ایجاد راه‌بندان در میدان‌ها. گردانندگان صفحات فیس‌بوک در فقدان رهبر، این نقش را ایفا و بدون کمترین ابهامی تحت نظارت و دید منتقدانه همنوعان خود فعالیت می‌کنند. در سرمقاله این روزنامه همچنین آمده که جلیقه‌زردها اشراف‌سالاری سیاسی و دولتی را پَست می‌شمارند، به آن ناسزا می‌گویند و خود را نادیده و تحقیرشده می‌انگارند. به نوشته لیبراسیون، رییس‌جمهوری فرانسه هم در این میان در نتیجه ناشی‌گری‌های پیاپی‌اش نه در کسوت لوئی شانزدهم که در کسوت ماری آنتوانت ظاهر شده، اما این‌بار این مردم پاریس نیستند که به پا خاسته‌اند بلکه ساکنان روستاها و دیگر شهرها هستند. در پایان سرمقاله می‌خوانیم که منطق و عقل حکم می‌کند که میان دولت و جلیقه‌زردها مذاکراتی انجام گیرد تا راهی برای مصالحه و سازش یافت شود.