آتش‌بس تجاری ۹۰ روزه

روسای جمهور آمریکا و چین سرانجام پس از چندین ماه تنش بر سر تعرفه‌های تجاری، با یکدیگر توافق کردند‌. کاخ سفید شنبه گذشته اعلام کرد واشنگتن و پکن توافق کردند جنگ تعرفه‌‌های مالیاتی را به مدت ۹۰ روز متوقف کنند تا مذاکرات تجاری بین چین و آمریکا ادامه یابد‌. این توافق پس از دیدار دونالد ترامپ و شی‌جین‌پینگ در حاشیه نشست سران گروه ۲۰ در آرژانتین به دست آمد‌.
به گفته کاخ سفید ترامپ توافق کرد تا از ماه ژانویه سال ۲۰۱۹ افزایش ۲۵ درصدی تعرفه‌ها بر ۲۰۰ میلیارد دلار کالای وارداتی از چین را اعمال نکند‌. در مقابل رییس‌جمهور چین نیز با توقف وضع تعرفه‌های جدید، همچنین با واردات مقدار نامشخص اما قابل‌توجهی از تولیدات آمریکایی در زمینه کشاورزی، انرژی، صنعت و دیگر شاخه‌ها موافقت کرده است‌.
ترامپ توافق با چین را فوق‌العاده خوانده و در گفت‌وگویی با خبرنگاران به هنگام بازگشت از آرژانتین گفت: چین به میزان بسیار زیاد محصولات کشاورزی و دیگر تولیدات آمریکایی را خواهد خرید و این امر تاثیر مثبت شگرفی را بر صنعت کشاورزی آمریکا خواهد داشت‌.
به گفته کاخ سفید چنانچه گفت‌وگوها میان چین و آمریکا در مهلت ۹۰ روزه به نتیجه نرسند، هر دو طرف توافق کرده‌اند که افزایش 10 درصدی تعرفه‌ها به ۲۵ درصد برسد‌. ترامپ در ماه سپتامبر بر ۲۰۰ میلیارد دلار کالای وارداتی از چین ۱۰ درصد تعرفه وضع کرد‌. او همچنین پکن را تهدید کرد که تعرفه‌ها را گسترش داده و ۲۶۷ میلیارد دلار کالای دیگر وارداتی از چین را نیز مشمول تعرفه‌ خواهد کرد‌. در مقابل چین نیز با وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی از آمریکا به این تصمیم ترامپ واکنش نشان داد‌.


باوجود جنگ تجاری پرتنش میان چین و آمریکا، اداره گمرک چین در اکتبر اعلام کرد میزان صادرات این کشور به آمریکا در ماه سپتامبر بالغ بر بیش از ۱۳ میلیارد دلار بوده و به این ترتیب رکوردی جدید در این زمینه به ثبت رسیده است‌. چین و آمریکا در آگوست مذاکرات تجاری بر سر تعرفه‌ها را آغاز کردند اما این گفت‌وگوها بدون نتیجه به پایان رسید‌.
این آتش‌بس تجاری بعد از مراسم شامی که بیشتر از دو ساعت میان شی جین‌پینگ و دونالد ترامپ طول کشید، به دست آمد و به این ترتیب برای دو کشور زمان می‌خرد تا اختلافات‌شان را بر سر تلاش‌های تهاجمی چین به منظور به چالش کشیدن تسلط تکنولوژی آمریکا را هم حل و فصل کنند‌.
ترامپ در حین حضور در هواپیمای مخصوص ریاست‌جمهوری به خبرنگاران گفت: این یک توافق خارق‌العاده است‌. او خاطرنشان کرد: کاری که من انجام خواهم داد دست نگه داشتن از اعمال تعرفه‌هاست‌. چین نیز دست به گشایش خواهد زد و از تعرفه‌ها خلاص‌ خواهد شد‌. چین قرار است حجم چشمگیری از محصولات را از ما خریداری کند‌.
در عین حال گزارش شد که چین طی یک امتیاز به آمریکا که از مدت‌ها پیش برای آن تلاش می‌شد قبول کرد که ماده مخدر مرگبار فنتانیل را که مسوول کشته شدن ده‌ها هزار آمریکایی در هر سال است، به عنوان یک ماده شیمیایی کنترل شده طبقه‌بندی کند‌.
کاخ سفید این آتش‌بس تجاری را یک پیروزی برای ترامپ و تاکتیک‌های مذاکره او دانست به نحوی که وی به تعهدی از جانب چین برای ورود به مذاکرات درباره‌ اولویت‌های اقتصادی مهم آمریکا دست یافته، در حالی که آمریکا امتیاز روشن چندانی نداده است‌. در عین حال کاخ سفید به نظر می‌رسد از رویکردش نسبت به تهدیدهای قبلی برای وابسته کردن مذاکرات تجاری به نگرانی‌های امنیتی از جمله بحث سر طرح‌های گسترش اراضی چین در دریای چین جنوبی عقب‌نشینی کرده است‌. دیدار شی جین‌پینگ و ترامپ رخداد مهم سفر دو روزه رییس‌جمهور آمریکا به پایتخت آرژانتین به منظور شرکت در اجلاس گروه ۲۰ محسوب می‌شود‌.
شی سعی کرد دیدار با همتای آمریکایی خود را در فضایی آرام برگزار کند‌. به همین دلیل به ترامپ یادآور شد: از آخرین باری که دیدار کردیم تحولات تازه زیادی در صحنه جهانی رخ داده است‌. دو کشور بزرگ چین و آمریکا نفوذ مهمی دارند و مسوولیت‌های مهم مشترکی برای پیشبرد شکوفایی و صلح جهانی دارند‌.
وی افزود: همکاری، بهترین گزینه برای دو کشور است‌. مایلم از این فرصت استفاده کرده و در مورد موضوعات مشترک و مرحله بعدی مناسبات چین و آمریکا با رییس‌جمهوری آن کشور تبادل نظر کنیم‌.
این نخستین دیدار دو طرف از زمان آغاز جنگ تجاری میان دو کشور بود‌. هدف آمریکا از به راه انداختن این جنگ فشار آوردن بر چین برای تسهیل حضور شرکت‌های آمریکایی در بازار چینی‌ها و کاستن از کسری تراز تجاری با آن کشور است‌. کسری تراز تجاری آمریکا در سال 2017 به 375 میلیارد دلار رسیده است‌. طبق آمار دولتی آمریکا، کسری تراز تجاری این کشور در هشت ماهه نخست سال‌جاری میلادی مقابل چین به 261 میلیارد دلار رسیده است‌.
چین اعلام کرده که سقف مالکیت خارجی‌ها از شرکت‌های حاضر در این کشور را افزایش می‌دهد و دانه‌های روغنی بیشتری وارد خواهد کرد اما تیم ترامپ این اقدامات را ناکافی می‌داند‌. او از چین خواسته تا از سیاست‌هایی که شرکت‌های خارجی را وادار به انتقال تکنولوژی یا ارائه کدهای منبع و کلیدهای رمزنگاری می‌کند، دست بردارد‌.
معلوم نیست مذاکرات کارشناسان و مقام‌های دو طرف به چه سمتی رفته که ترامپ پیش از آغاز دیدار با شی لحنی مثبت داشت و گفت: ما درباره تجارت صحبت خواهیم کرد‌. تصور می‌کنم در نهایت کار بزرگی انجام خواهیم داد که به نفع آمریکا و چین خواهد بود‌. او تاکید کرد که رابطه شگفت‌انگیز وی با شی عامل اصلی پیشرفت در مذاکرات خواهد بود، اما سخنی از سناریوهای حل بحران ارائه نکرد‌.
حتی اگر بنا به گفته ترامپ، او و همتای چینی‌اش چهره‌های کلیدی در روند استقرار آرامش در بازارها باشند، کشورهای دیگر نیز تلاش مضاعفی را شروع کرده‌اند تا همسنگ دو اقتصاد بزرگ دنیا شده و اصلاحات گسترده‌ای را در سطح جهانی ایجاد کنند‌.
اصلاح سازمان تجارت جهانی
پیش از آنکه شی و ترامپ ملاقات کنند، سران گروه بیست (جی 20) توافق کردند سازمان تجارت جهانی را اصلاح کنند؛ سازمانی که در حل مناقشات تجاری نقش دارد‌. این همان سازمانی است که بسیاری از کشورها مانند کانادا و مکزیک و نیز اتحادیه اروپا به آن پناه و شکایت برده‌اند تا معضلی به نام تعرفه‌های ترامپ بر واردات فولاد و آلومینیوم را حل کنند‌. ترامپ هم از سازمان تجارت جهانی شاکی است، اما نوع شکایت او فرق می‌کند‌. ترامپ می‌گوید این سازمان نتوانسته است چین را وادار کند که بازار خود را به روی خارجی‌ها باز کند‌.
فشار اقتصادی آمریکا بر چین با بحران امنیتی در منطقه آسیا پاسیفیک گره خورده است‌. تلاش چین بر تقویت کنترل بر برخی جزایر و قلمروهای دریایی در دریایی جنوب چین، حرکت ناوهای جنگی آمریکا و عبور از تنگه حساسیت‌برانگیز تایوان و همچنین بحران هسته‌ای شبه‌جزیره کره از جمله عواملی است که پکن و واشنگتن را در چرخه پیچیده‌ای از بحران‌ها گرفتار کرده است‌. در مسائل امنیتی، آمریکا می‌خواهد بحران‌هایی را در مرزهای چین ایجاد کند تا مانع از پیشروی آنها به قاره‌های دیگر شود اما در مساله اقتصادی، میدان تقابل با چینی‌ها را جهانی می‌داند‌.
به گفته مقام‌های آمریکایی سران گروه 20 از صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی می‌خواهند تا نظام نظارتی خود را تقویت کرده و اطمینان حاصل کنند که اقتصادهای در حال توسعه در پروژه‌های زیرساختی به شدت مقروض چین نمی‌شود‌.
معاون ترامپ از جمله افرادی است که درباره نفوذ فزاینده چین در کشورهای در حال توسعه از جمله آمریکای لاتین هشدار داده است‌. مشاور تجاری ترامپ هم شخصیت جنجالی دیگری است که هر لحظه امکان دارد واشنگتن را به سمت برخورد با چین سوق دهد‌. او یک اقتصاددان ضدچینی است که کتابی تحت عنوان «مرگ به دست چین» نوشته است‌. آخرین باری که ناوارو برای مذاکره با چین رفته بود با وزیر خزانه‌داری آمریکا که یک فرد خودی است درگیری لفظی پیدا کرد‌. حضور وی در جلسه ملاقات شی و ترامپ بازارها را نسبت به تندروی وی نگران کرده بود‌. تنها امید این بازارها فعلا این است که منوچین و کودلو هر دو مایل به مصالحه با چین هستند‌. آن دو نیز در جلسه مهم آرژانتین حضور داشتند‌.
آمریکا نگران اوج گرفتن چین به عنوان ابرقدرت تمام‌عیار بعدی است، اما دنیا نگران دورخیز واشنگتن برای درگیری تمام‌عیار با پکن و تضعیف سایر اقتصادهای دنیاست‌. رییس صندوق بین‌المللی پول در پایان نشست گروه بیست با انتشار بیانیه‌ای هشدار داد: فشارها بر بازارهای در حال ظهور افزایش یافته و تنش‌های تجاری تاثیری منفی بر جای گذاشته و خطرها را بیشتر کرده است‌.
او راه‌حل این بحران‌ها را چنین توضیح داد: لازم است که فورا تنش‌های تجاری کاهش یابد، افزایش تعرفه‌ها لغو شود و نظام تجاری چندجانبه که مبتنی بر مقررات و قوانین است، به‌روزرسانی شود‌. اگر آمریکا و چین به توافق برسند ارزش ارزهای کشورهای در حال رشد افزایش یافته و بازارهای آنها ثبات خواهند یافت‌.
در عین حال ترامپ در هواپیمایش در حین بازگشت به واشنگتن اظهار کرد که احتمالا نشست بعدی او با کیم جونگ اون رهبر کره شمالی ماه ژانویه یا فوریه آینده اتفاق خواهد افتاد‌. او تاکید کرد که سه مکان برای چنین دیداری در دست بررسی هستند اما از نام بردن آنها خودداری کرد. در عین حال رییس‌جمهور آمریکا گفت به زودی اطلاعیه رسمی به کنگره خواهد داد مبنی بر اینکه قصد پایان دادن به توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی موسوم به نفتا را دارد و شش ماه به سیاستمداران آمریکایی برای تصویب توافق جایگزینی که او روز جمعه امضا کرد، مهلت می‌دهد‌. وی تاکید کرد:‌ آنها می‌توانند بین توافق جایگزین موجود میان آمریکا – مکزیک – کانادا و یا هیچ چیز، انتخابی داشته باشند‌.
توافق بر سر بیانیه مشترک پایانی
به گزارش دویچه‌وله، در پایان نشست دوروزه کشورهای گروه ۲۰ شرکت‌کنندگان سرانجام بر سر بیانیه مشترکی به تفاهم رسیدند‌. در این بیانیه مشترک اما اختلاف‌نظرهای جدی میان سران و رهبران کشورهای گروه ۲۰ در بخش‌هایی چون تجارت، وضعیت اقلیمی و مهاجرت به چشم می‌خورد‌. بیانیه مشترک از منظر حقوقی البته برای هیچ یک از کشورهای شرکت‌کننده الزامی ایجاد نمی‌کند‌.
یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌هایی که اتحادیه اروپا در بیانیه مشترک نشست کشورهای گروه ۲۰ به دست آورد، در ارتباط با تصویب تعهد شرکت‌کنندگان بر تایید اصلاحات در درون سازمان تجارت جهانی به خاطر حمایت از موازین تعیین شده در این سازمان بود‌. اتحادیه اروپا اما موفق نشد در بیانیه مشترک پایانی مخالفت با سیاست حمایت‌گرایی را ثبت کند؛ سیاستی که از طرف دونالد ترامپ اعمال می‌شود‌. آمریکا با آوردن اصطلاح مخالفت با سیاست حمایت‌گرایی در بیانیه مشترک مخالفت کرده بود‌. حمایت‌گرایی نوعی سیاست اقتصادی است که مبنای آن جلوگیری از تجارت آزاد بین کشورها از طریق وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی، محدودسازی حجم واردات و شماری دیگر از ضوابط دولتی است‌.
مخالفت‌های آمریکا در موارد مختلف
در بیانیه پایانی نشست گروه بیست (جی ۲۰) در آرژانتین در ارتباط با تغییرات آب‌و‌هوایی بار دیگر مشخص شد که آمریکا علاقه‌ای به پیمان سازمان ملل درباره تغییرات اقلیمی ندارد و می‌خواهد از پیمان پاریس خارج شود‌. در بیانیه پایانی آمده است که نظر آمریکا با ۱۹ عضو دیگر گروه بیست متفاوت است و این کشور موازین موجود در کنوانسیون اقلیمی پاریس در سال ۲۰۱۵ درباره تغییرات اقلیمی را تایید نمی‌کند‌.
آمریکا در ارتباط با موضوع مهاجرت نیز موافق پیشنهادهای اتحادیه اروپا در این باره نبود، اما نمایندگان این اتحادیه از اینکه این موضوع دست‌کم به بحث گذاشته شد، راضی بودند‌. کشورهای اروپایی اما رضایت خود را از این موضوع اعلام کردند که تاکید بر همکاری‌های بین‌المللی در بیانیه مشترک پایانی انعکاس یافته است‌. در بیانیه‌ای در این ارتباط آمده است: ما بار دیگر بر همکاری مشترک جهانی تاکید می‌کنیم و می‌کوشیم این قوانین را کارآمدتر کنیم تا بتوان در برابر جهانی که به سرعت تغییر می‌یابد واکنش نشان داد‌. گروه بیست (جی ۲۰) از همراهی ۱۹ کشور و اتحادیه اروپا تشکیل شده است‌. اعضای این گروه همه‌ساله جلسه دارند‌. موضوعات محوری نشست سران و رهبران کشورهای گروه بیست ناظر بر سیاست‌های اقتصادی است، اما دونالد ترامپ قاعده بازی را برهم زده است‌.