روایت دکتر علی ذوعلم درباره کتاب «ره نمای طریق»

  جواد نوائیان رودسری info@khorasannews.com در روزگاری که بی اخلاقی بیداد می‌کند، نشستن در محضر استادی که بتواند درس خوب زیستن را، با کلامی ملایم و دلنشین در گوش دوستدار آن، زمزمه کند و به او آن چه را که نمی‌داند، بیاموزد، موهبتی است الهی. یکی از هدایای پروردگار به نوعِ بشر که در پرتو تعالیم انبیا(ع) به ما ارزانی شده، تربیت انسان‌هایی است که به غیر از دغدغه تعالی و رسیدن به قرب الهی، همواره در اندیشه همراه کردن دیگر بندگان خدا با خودشان، در این مسیر نورانی هستند؛ نام‌آورانی که آن ها را در عرش بیش از زمین می‌شناسند؛ نیک‌نامانی که از برکت وجودشان، مزرعه دل انسان‌ها آبیاری می‌شود و نهال پربار عشق الهی در وجود آن ها، به بار می‌نشیند. در دوران معاصر، استادان اخلاقی مانند مرحوم آیت‌ا... مجتهدی تهرانی این مهم را به بهترین شیوه ممکن، به انجام رساندند و در محضر درس آن ها، شاگردانی تربیت شدند که امروز، خود مشعل‌دار تربیت و اخلاق اسلامی در جامعه شمرده می‌شوند؛ بزرگانی همچون آیت‌ا... محمدعلی جاودان. این عالم بزرگوار که به تازگی، تقریظ رهبرمعظم انقلاب بر کتاب وی، «ره‌نمای طریق»، منتشر شده ، در زمره شاگردان برجسته استادانی مانند مرحوم علامه سیدمرتضی عسکری، مرحوم آیت‌ا... مجتهدی تهرانی و مرحوم آیت‌ا... حق شناس قرار دارد و سال‌هاست که کرسی درس‌های دینی و اخلاقی او در تهران، میعادگاه تشنگان حقیقت است. استاد جاودان که سابقه تحصیل در دبیرستان دارالفنون و فراگیری علوم جدید را نیز دارد، در هفده سالگی و در اثر شوق به فراگیری علوم الهی، به تحصیل در مدارس دینی پرداخت. او از استادان بنامی کسب علم کرد که افزون بر بزرگوارانی که از آن ها یاد کردیم، می‌توان از آیات و حجج اسلام موسوی تهرانی، امامی کاشانی، شهید سعیدی، سید هاشم حسینی، شیخ مجتبی تهرانی و مصباح یزدی نام برد. کتاب «ره‌نمای طریق»، عنوان یکی از آثاری است که به همت شاگردان استاد جاودان جمع‌آوری و به زیور طبع آراسته شده است. این کتاب در واقع، گزیده‌ای از مجموعه پرسش‌های جوانان از استاد است که از طریق پایگاه اینترنتی، طی چند سال، برای ایشان ارسال شده و استاد جاودان به هر کدام از آن ها پاسخ مبسوط و درخوری داده است. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، در تقریظ خود بر این کتاب نوشته‌اند: «بخش عمده‌ای از کتاب مطالعه شد، مطالب سودمند بسیاری در آن هست که برای جوانان دانستن آن لازم یا راه‌گشاست. خداوند به همه آن‌ها توفیق دهد و مؤلف محترم را محفوظ بدارد، بمنّه و کرمه.» به بهانه انتشار این تقریظ، خراسان در گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علی ذوعلم، معاون پژوهشی دفتر حفظ و نشر آثار رهبرانقلاب و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به بررسی مزایا و وجوه تمایز «ره‌نمای طریق» در قیاس با دیگر آثار مشابه پرداخته است. لطفاً درباره شخصیت علمی و اخلاقی آیت‌ا... جاودان، مطالبی را برای اطلاع خوانندگان خراسان، بیان بفرمایید. پدربزرگ استاد جاودان، مرحوم آیت‌ا... زاهد، از اسوه‌های اخلاق و تربیت اسلامی بودند و استاد هم در چنین خاندان باکمالاتی، رشد کرده و تربیت شده‌اند. از سوی دیگر، استاد جاودان محضر استادان بنام اخلاق را درک کرده‌اند، بزرگوارانی همچون آیت‌ا... مجتهدی تهرانی و آیت‌ا... حق‌شناس. خود استاد هم، اهل خودسازی و مراقبت هستند. تلفیق این ویژگی‌ها، از استاد جاودان شخصیتی برجسته و اخلاقی می‌سازد که می‌توان جلوه‌ای از این ویژگی را در کتاب «ره‌نمای طریق» دید. افزون بر این، استاد جاودان در زمره آن دسته از معلمان اخلاقی قرار دارند که خودسازی و سلوک معنوی خودشان را در کناره‌گیری از جامعه نمی‌بینند؛ بلکه همواره در متن جامعه حضور داشته و دارند؛ همان‌طور که عالمان ربانی، تلاش برای تربیت خود و جامعه را توامان انجام می‌دادند و درباره آحاد مردم احساس مسئولیت می‌کردند. وجوه تمایز کتاب «ره‌نمای طریق»، نسبت به آثار مشابه، چیست؟ اگر بخواهیم در این باره صحبت کنیم، باید بگوییم که یکی از وجوه تمایز این اثر، نسبت به آثار مشابه، این است که در آن، به نیازهای کاملاً ملموس و عینی اخلاقی مخاطب پرداخته و از کلی‌گویی و نقل مطالب کلی، خودداری شده است. دیگر این‌که نیاز مخاطب و شرایط جامعه هم تا حد زیادی در این اثر، رعایت شده و مورد توجه قرار گرفته است. در واقع، ما در این اثر، شاهد نوعی اجتهاد تربیتی و اخلاقی هستیم. استاد جاودان، در این کتاب، به جای نقل مطالب دیگران، به یک نوع اجتهاد عملی در عرصه تربیت پرداخته و متناسب با این رویکرد، پاسخ‌ها را تنظیم کرده است. به اعتقاد من، این رویکرد بسیار مهمی محسوب می‌شود که از وجوه تمایز کتاب «ره‌نمای طریق» نسبت به آثار مشابه آن است. علت توصیه جوانان به مطالعه این اثر چیست؟ مخاطب خاص این کتاب، جوانان هستند؛ البته این، به آن معنا نیست که سایر گروه‌های سنی یا شغلی جامعه، نمی توانند از این اثر بهره وافی و کافی ببرند؛ این کتاب برای همه قابل استفاده است و اتفاقاً برای مربیان، خطیبان، ائمه جماعات و کسانی که با جوانان سر و کار دارند، بسیار مفید فایده است و می‌تواند راهگشا و آموزنده باشد. در واقع باید گفت، مخاطبان مستقیم این کتاب جوانان و مخاطب غیر مستقیم آن، افرادی که با جوانان سروکار دارند و نیز تمام کسانی هستند که می‌خواهند در مسیر تربیت و اخلاق اسلامی حرکت کنند.