شهرآشوبی جلیقه زردها در شانزه لیزه



فرحناز دهقی
خبرنگار


سطل زباله‌های به آتش کشیده شده، بوی دود و گاز اشک‌آور متراکم در هوا، صف منظم سربازان زره پوش و سپر به دست تازه‌ترین تصویر شهر عشاق است. روز گذشته موج خروشان معترضان فرانسوی در اطراف «طاق پیروزی» خیابان شانزه لیزه، جمع شدند تا بار دیگر اعتراض خود را نسبت به گرانی سوخت ابراز کنند. خیابانی که در روزهای دیگر پاتوق مشتاقان مد و روشنفکران پاریسی بوده، سه روز متوالی است که آرامش خود را به هیاهو و درگیری‌های داخلی داده است آنچنان که برخی را نگران کرده که شاید جنگی داخلی در این کشور به راه بیفتد. در روزهای دیگر اگر شانزه ‌لیزه محل پیاده‌روی‌های نرم و آهسته گردشگران مشتاق از سراسر جهان است، طی سه روز اخیر زیر پای معترضان خشمگین و نیروهای پلیس به عرصه نبرد گاه تن به تن آنها محدود شده است.
به گزارش یورونیوز، جمعیت معترض با جلیقه‌های زرد رنگ تنها یک خواسته دارد: کاهش قیمت. درگیری‌های روز گذشته میان مردم و نیروهای پلیس از لحظه‌ای آغاز شد که چند معترض تلاش کردند از ایست بازرسی عبور کنند و به خیابان شانزه لیزه بروند. از جمعه شب نیروهای امنیتی تدابیر لازم را برای جلوگیری از بروز خشونت‌ها و تخریب مغازه‌ها، چراغ‌ها، تابلوها و دیگر عناصر شهری اندیشیده بودند. در همین راستا، پلیس فرانسه به خبرگزاری رویترز گفت، 122 نفر را که قصد تخریب اموال عمومی داشتند، دستگیر کرده است. کریستف کاستانه، وزیر داخلی این کشور شنبه صبح به خبرنگاران گفت: «آنچه مهم است، این است که بگذاریم کسانی که می‌خواهند تظاهرات کنند، تظاهرات کنند، اما جلوی کسانی را که فقط می‌خواهند خرابی به بار بیاورند، مانند چیزی که هفته پیش اتفاق افتاد، بگیریم.»
فعالان موسوم به جلیقه زرد، جمعه شب از مردم دعوت کردند به خیابان‌های پاریس بیایند تا امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، را مجبور کنند تصمیم خود را مبنی بر افزایش مالیات‌ها روی سوخت لغو کند. این موج اعتراضی از دو هفته پیش در سراسر فرانسه آغاز شد. نخستین مرحله این اعتراض در بستن جاده‌ها نمود پیدا کرد؛ معترضان تلاش کردند با مسدود کردن جاده‌های کشور باعث افزایش ترافیک شوند و تبادل کالا میان شهرهای مختلف فرانسه با مشکل روبه‌رو شود.
برخلاف دفعه گذشته که نیروهای پلیس به معترضان اجازه تجمع در شانزه لیزه - بلواری نمادین در نزدیکی کاخ ریاست‌جمهوری - را ندادند، این بار مقام‌ها اجازه‌ دسترسی را صادر کردند. مقام‌ها اعلام کردند برای کنترل جریان اعتراض‌ها 5 هزار نیروی پلیس و مسلح در پایتخت حضور پیدا کردند و 5 هزار نیروی دیگر در سراسر فرانسه برای کنترل جلیقه زردها به کار گرفته شدند. قیمت گازوئیل که پرمصرف‌ترین سوخت برای خودروهای فرانسه است طی 12 ماه گذشته حدود 23 درصد افزایش داشته و به طور متوسط به لیتری 1.51 یورو رسیده است. دلیل این افزایش قیمت، بالا رفتن قیمت جهانی نفت در 12 ماه گذشته پیش از سقوط اخیر و همچنین مالیات مازادی است که دولت مکرون برای حمایت از کمپین خودرو سالم و سوخت سالم بر مواد هیدروکربن در سال‌جاری میلادی قرار داده که به ازای هر لیتر گازوئیل حدود هفت و نیم و برای هر لیتر بنزین حدود چهار سنت بر قیمت عادی سوخت افزوده است.
فعالان جلیقه زرد برای دعوت از مردم به منظور حضور در این تجمع، در شبکه‌های اجتماعی صفحاتی ایجاد کردند و از آنها خواستند به جمعیت معترضان بپیوندند. صفحه فیسبوک آنها در عرض چند روز بیش از 46 هزار دنبال‌کننده پیدا کرد. پلیس فرانسه می‌گوید، بزرگ‌ترین نگرانی‌اش از افزایش اعتراض‌ها و از کنترل خارج شدن اوضاع این است که فرصتی برای رخنه راستگرا و چپگراهای افراطی فراهم شود. لوکاس لگه خبرنگار راشاتودی در فرانسه در صفحه توئیتر خود با انتشار تصویری از خود خبر داده که طی تیراندازی پلیس با گلوله‌های پلاستیکی زخمی شده است.
 از کاهش قیمت‌ها تا استعفای مکرون
با تندتر شدن درگیری‌ها، خواسته‌های برخی از معترضان بزرگ‌تر می‌شود. به گزارش رویترز، تری پاول والت هماهنگ‌کننده جلیقه زردها در پاریس درباره هدف از تظاهرات گفت: «افزایش مالیات سوخت، کاسه صبر مردم را لبریز کرده و فعالان خواستار برگزاری همه‌پرسی‌ای برای استعفای مکرون در این کشور هستند.» در میان شعارهای روز گذشته نیز «مکرون استعفا» شنیده شد تا نشان از عزم راسخ معترضان برای برکناری او در صورت نشان ندادن نرمش از خود داشته باشد. والت در ادامه افزود: «مردم فرانسه بشدت با سیاست‌های اقتصادی مکرون مخالف هستند. مردم بر این باورند که اصلاحات اقتصادی تنها به ضرر شهروندان عادی است و مکرون ثروتمندان این کشور را ثروتمندتر کرده است. مکرون باید مشکلات کنونی مردم را حل کند، وگرنه تبعات آن برعهده خودش است».
 گسترش نفوذ جلیقه زردها به خارج از مرزهای فرانسه
دامنه تأثیرات این جنبش نه تنها سراسر فرانسه را در بر گرفته است، بلکه خارج از مرزهای این کشور، به بلژیک نیز رسیده است. به گزارش گاردین، روز جمعه معترضان بلژیکی نیز به خیابان‌ها آمدند تا علیه نخست‌وزیری‌شان شعار سر دهند و خواسته استعفای او را مطرح کنند.  طی این تظاهرات، میان نیروهای پلیس و جلیقه زردها درگیری روی داد.
 جلیقه زردها چگونه متولد شدند؟
جنبش اعتراضی جلیقه زردها با اعتراض پریسیلیا لودوسکی، زن جوان 32 ساله شروع شد که برای کاهش قیمت سوخت در فرانسه طوماری در اینترنت منتشر کرد و از مردم خواست آن را امضا کنند. اگرچه او این طومار را نوشته بود اما پس از آنکه در ماه اکتبر روزنامه لوپریزین گزارشی درباره‌اش منتشر کرد، مورد توجه مردم قرار گرفت و رفته رفته به امضاها افزوده شد. همزمان دو راننده بین شهری در فیسبوک، برای حمایت از این خواست، گروهی با عنوان «تجمع ملی مخالف افزایش قیمت سوخت» تشکیل دادند و رفته رفته این جنبش به بدنه مردمی راه پیدا کرد و بر شمار حامیانش افزوده شد. والری کاسانوا یکی از اعضای این جنبش چند صدهزار نفری است که علیه مکرون در خیابان‌های پاریس شعار سر می‌دهد. او اعتقاد دارد تمام خواسته‌های اعضای این جنبش شبیه به هم است. کاسانوا می‌گوید: «ما در این جنبش از یکدیگر نمی‌پرسیم تحصیلات و کارت چیست، درآمدت چقدر است و خانواده‌ات چه کاره‌اند و اصلاً منش سیاسی‌ات چیست. ما جلیقه زرد هستیم و همین اهمیت دارد. ما با معیارهای متوسط فرانسه، درآمد پایینی داریم. سبد خرید ما هر روز از روز قبل خالی‌تر می‌شود. با سیاست‌های اخیر، ما در کشورمان دو طبقه داریم: ثروتمندان و کارگران. دیگر طبقه متوسط از بین رفته است. ما فقط یک خواسته داریم، اینکه شرایط زندگی‌مان بهتر شود.»