چشم امید پکن به بوئنوس‌آیرس

نشست دو روزه ۲۰ کشور صنعتی جهان معروف به نشست گروه ۲۰ دیروز در بوئنوس‌آیرس آغاز شد. گروه 20 متشکل از ۱۹ کشور دارای اقتصاد مطرح دنیا به اضافه اتحادیه اروپاست که در مجموع بیش از ۸۰ درصد از تولید ناخالص داخلی و تقریبا دو‌سوم جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند.
این ۱۹ کشور عبارتند از: آرژانتین، استرالیا، برزیل، کانادا، چین، آلمان، فرانسه، هند، اندونزی، ایتالیا، ژاپن، مکزیک، روسیه، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، کره‌جنوبی، ترکیه، بریتانیا و ایالات متحده. اسپانیا نیز مدعو دائمی به جلسات گروه ۲۰ است.
نشست جمعی ۲۰ کشور صنعتی، امسال رهبرانی چون دونالد ترامپ، ولادیمیر پوتین و شی جین‌پینگ را گرد هم آورد. نخستین نشست کشورهای گروه ۲۰ در سال ۲۰۰۸ میلادی در پاسخ به بحران مالی جهانی برگزار شد. نشست امسال به ریاست آرژانتین برگزار می‌شود و موضوع آن ایجاد اجماع برای توسعه عادلانه و پایدار اعلام شده که سه اولویت اصلی را مد نظر خود قرار می‌دهد؛ آینده کار و مشاغل، زیرساخت برای توسعه، و امنیت غذایی.
سایه جنگ تجاری چین- آمریکا


از طرفی روزنامه چاینا‌‌دیلی که مواضع رسمی دولت چین را منعکس می‌کند در سرمقاله‌ شماره تازه خود نوشته است توافق تجاری با آمریکا در اجلاس سران ۲۰ کشور صنعتی در آرژانتین قابل دستیابی است‌ به شرطی که آمریکا منطقی باشد و بخواهد به تنش‌های فزاینده خاتمه دهد.
این روزنامه نوشته است: پکن خواهان توافق است، همان‌طور که واشنگتن به دنبال آن است. چین می‌خواهد برای دغدغه‌های مشترک پیرامون تجارت با واشنگتن همکاری کند اگر آنها منطقی باشند، اما اگر بخواهند از این مساله برای مهار رشد چین استفاده کنند آنگاه احتمال کمی خواهد بود که توافقی در کار باشد. اجلاس سران 20 کشور صنعتی تحت‌الشعاع جنگ تجاری چین و آمریکا قرار دارد و بازارهای مالی نتیجه این اجلاس را به دقت تحت نظر دارند به خصوص که امروز روسای جمهور دو کشور با یکدیگر دیدار خواهند داشت.
اطلاعات منتشر شده از آمار ماه نوامبر نشان می‌دهد رشد بخش تولید چین برای اولین بار در دو سال گذشته متوقف شده و آمار ثبت سفارش صادرات این کشور نیز برای ششمین ماه متوالی روند کاهشی را ثبت کرده است. گلدمن‌ساکس، شرکت خدمات مالی و بانکداری آمریکایی‌ در گزارش خود آورده است که این روند کاهش در صادرات چین که در پی جنگ تجاری با آمریکا حادث شده در ماه‌‌های آینده نیز ادامه خواهد یافت.
از آن سو دونالد ترامپ نیز درباره چشم‌انداز توافق پیش‌رو پیام‌های متناقضی فرستاده است. رییس‌جمهور آمریکا پنجشنبه گذشته گفت رسیدن به توافق نزدیک است‌ اما اضافه کرد مطمئن نیست که به دنبال چنین توافقی باشد. شماری از تحلیلگران دستیابی به توافقی بر سر همه تعرفه‌های وضع شده را نامحتمل می‌دانند، در حالی‌که شماری دیگر گمان می‌کنند توافق برای یک توقف در جنگ تجاری و افزایش تعرفه‌ها امری واقع‌بینانه است که می‌تواند ادامه مذاکرات دوجانبه را امکان‌پذیر کند.
از لغو دیدار ترامپ و پوتین تا دستگیری بن‌سلمان
این نشست در حالی آغاز شد که لغو دیدار ترامپ و پوتین و به جریان افتادن پرونده شکایت دیده‌بان حقوق بشر برای دستگیری بن‌سلمان مباحث اصلی این نشست را تحت‌الشعاع خود قرار داده است.
با وجود آنکه نشست سران گروه 20 دارای دستور کار مشخصی است، اما رهبران کشورهای مختلف مسائل مهم خود را در این نشست و در دیدارهای دو و چندجانبه در حاشیه آن مطرح خواهند کرد. اگرچه موضوعات اصلی این نشست آینده کار، زیرساخت‌های توسعه و مدیریت پایدار غذا عنوان شده، اما انتظار می‌رود مسائل دیگری این موضوعات را تحت‌الشعاع خود قرار دهند.
همانند بسیاری از نشست‌های بین‌المللی در دو سال گذشته، یکی از مهم‌ترین حاشیه‌ها در نشست سران گروه 20 نیز مربوط به دونالد ترامپ است که از بدو ورود خود به آرژانتین حاشیه‌سازی را آغاز کرد.
ترامپ که قرار بود در حاشیه این نشست با ولادیمیر پوتین همتای روس خود دیدار کند، هنگامی که عازم بوئنوس‌آیرس بود در اقدامی ناگهانی این ملاقات را لغو و علت آن را خودداری روسیه از آزاد کردن کشتی‌ها و نیروهای اوکراینی عنوان کرد. رییس‌جمهوری آمریکا که به روش‌های عجیب برای اعلام تصمیم‌هایش عادت دارد، این موضوع را نیز به جای مجاری رسمی، از حساب توئیتر خود اعلام کرد.
اگرچه پیشتر ترامپ از احتمال لغو دیدار با پوتین خبر داده بود، اما اعلام این خبر از توئیتر و هنگام عزیمت به آرژانتین بسیار ناگهانی بود به ویژه که رسانه‌های روسی پنجشنبه گذشته از برنامه دیدار پوتین با ترامپ خبر داده بودند. ترامپ در پیامی توئیتری نوشت: به دلیل آنکه کشتی‌ها و ملوان‌ها از روسیه به اوکراین بازنگشته‌اند، تصمیم گرفتم که برای همه طرف‌ها بهتر است که دیدار برنامه‌ریزی‌شده‌ام با ولادیمیر پوتین در آرژانتین لغو شود.
روسیه در واکنش به لغو دیدار ترامپ با پوتین، ضمن اعلام این مطلب که این خبر هنوز به صورت رسمی به اطلاع مسکو نرسیده، در اظهاراتی کنایه‌آمیز لغو این دیدار را باعث ایجاد فرصت بیشتری برای رییس‌جمهوری روسیه برای دیدار با دیگر سران کشورها دانست. سخنگوی رییس‌جمهوری روسیه در این باره گفت: اگر این مساله درست باشد پوتین دو ساعت زمان بیشتری کسب کرده تا با دیگر سران دنیا در آرژانتین دیدار کند.
یکی دیگر از حاشیه‌ها که نقش محوری آن را نیز ترامپ بازی می‌کند، کشیده شدن پای جنگ تجاری واشنگتن و پکن به نشست گروه 20 است. ترامپ قرار است با رییس‌جمهوری چین نیز دیدار و درباره توافق احتمالی میان دو کشور پیرامون تعرفه‌های تجاری گفت و گو کند. اگرچه ترامپ با آغاز جنگ تعرفه با بسیاری از کشورها از جمله کشورهای هم‌پیمان واشنگتن همچون اعضای اتحادیه اروپا، کانادا، کره‌جنوبی و ژاپن وارد درگیری اقتصادی شد، اما جنگ تجاری با چین ابعادی بسیار وسیع‌تر دارد‌ تا حدی که برخی کارشناسان می‌گویند گسترده شدن تنش‌ها میان واشنگتن و پکن می‌تواند بازارهای جهانی را به لرزه درآورد.
نهایی شدن نسخه بازبینی شده و جدید پیمان نفتا میان آمریکا، مکزیک و کانادا که در حاشیه نشست گروه 20 در آرژانتین به امضای سه کشور خواهد رسید، باعث شده بسیاری به حصول توافق میان ترامپ و شی خوش‌بین شوند، اما ترامپ که جنگ تجاری را به گفته خود برای تعدیل کسری تجاری با چین آغاز کرده و تاکنون از تلاش برای رسیدن به توافق می‌گفت، اعلام کرد توافق با پکن بسیار نزدیک است اما معلوم نیست که وی مایل به امضای چنین توافقی باشد. ترامپ دلیل آن را این‌گونه عنوان کرد که در حال حاضر آمریکا میلیاردها دلار از تعرفه‌های جدید اعمال شده بر کالاهای چینی درآمد دارد و ممکن است مایل به امضای توافقی برای لغو این تعرفه‌ها نباشد.
این در حالی است که نشست همکاری اقتصادی آسیا و اقیانوسیه (اَپک) هفته گذشته بدون صدور بیانیه به پایان رسید و چشم سرمایه‌گذاران و رهبران دنیا به نشست پیش روی روسای جمهوری چین و آمریکا در آرژانتین است به امید اینکه جنگ و تنش‌های تجاری میان این دو کشور پایان یابد.
یکی دیگر از مهم‌ترین موضوعاتی که حاشیه‌های این نشست گروه 20 را بسیار پررنگ‌تر از گذشته کرده، حضور محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان سعودی و انتقادهای گسترده جهانی از حاکمان سعودی به ویژه بن‌سلمان در موضوع قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد اهل عربستان است. بن‌سلمان در حالی برای شرکت در نشست گروه 20 وارد آرژانتین شد که سفر آفریقایی خود را در میان اعتراض‌ها و تظاهرات گسترده علیه وی و خاندان سعودی به پایان برد و با دور جدیدی از فشارها روبه‌رو است.
هفته گذشته وزیر خارجه کانادا با اشاره به تلاش برخی برای بستن پرونده خاشقجی اعلام کرد که این پرونده هنوز بسته نشده و کشورش این موضوع را در نشست گروه 20 مطرح می‌کند. علاوه بر برخی سران کشورها، حتی ترامپ اعلام کرده که دیداری در این نشست با وی نخواهد داشت.
با این حال رییس‌جمهوری فرانسه اعلام کرد که با بن‌سلمان دیدار می‌کند اما بر موضوع قتل خاشقجی و لزوم شفافیت در تحقیقات مربوط به این قتل تاکید خواهد کرد. همچنین یک مقام بلندپایه بریتانیا که از آمادگی نخست وزیر این کشور برای دیدار با بن‌سلمان خبر داد، تاکید کرد که وی موضوع جنگ یمن و قتل خاشقجی را در دیدار احتمالی مطرح خواهد کرد. دشواری سفر ولیعهد سعودی زمانی تشدید شد که دیده‌بان حقوق بشر جمعه گذشته اعلام کرد: از آنجا‌ که بن‌سلمان ولیعهد سعودی، حاکم عربستان نیست، به همین خاطر مصونیت قضایی ندارد و امکان طرح شکایت و تنظیم دادخواست علیه وی وجود دارد.
دیده‌بان حقوق بشر همچنین دوشنبه گذشته بر اساس بند حاکمیت بین‌المللی قوه قضاییه در قانون اساسی آرژانتین، خواستار تحت پیگرد قرار گرفتن ولیعهد سعودی شد. قانون اساسی آرژانتین حاکمیت جهانی قضایی در مورد جنایات جنگی و شکنجه را به رسمیت می‌شناسد و بر همین اساس مقامات قضایی این کشور صرف نظر از محل وقوع جرم یا ماهیت ملی مجرم یا قربانی، مجاز به انجام تحقیق در خصوص جنایات یاد شده و محاکمه جنایتکاران است.
این نهاد بین‌المللی حقوق بشری از بررسی نقش بن‌سلمان در ارتباط با جنگ یمن به رهبری ائتلاف سعودی توسط مقامات قضایی آرژانتین خبر داد و گفت که احتمال می‌رود وی در سفر به این کشور محکوم به ارتکاب جنایات جنگی شود.
لغو دیدار با رهبران ترکیه و کره‌جنوبی
این در حالی است که سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد رییس‌جمهور آمریکا برنامه دیدار رسمی با همتایان ترکیه‌ای و کره‌جنوبی خود را در حاشیه نشست گروه 20 در آرژانتین لغو کرده است.
به نوشته روزنامه حریت، سخنگوی کاخ سفید البته گفت که ترامپ در جریان نشست گروه 20، گفت‌وگوی غیر‌رسمی و مختصری با این دو رییس‌جمهور خواهد داشت. این در حالی است که اردوغان پنجشنبه گذشته گفته بود قصد دارد طی دیدار با ترامپ در حاشیه نشست گروه 20 درباره مسائل مختلفی از جمله نقشه‌راه منبج و حمایت واشنگتن از شبه‌نظامیان کُرد در شمال سوریه صحبت کند.
نقص فنی هواپیمای مرکل
نقص فنی جدی در هواپیمای صدراعظم آلمان سبب شد او نتواند طبق قرار راهی بوئنوس‌آیرس شود و به همراه دیگر سران کشورهای عضو جی ۲۰، نشست این گروه در پایتخت آرژانتین را افتتاح کند.
آنگلا مرکل شامگاه پنجشنبه گذشته برای حضور در نشست سران گروه ۲۰ از برلین رهسپار بوئنوس‌آیرس شده بود. چندی از آغاز پرواز طولانی او نگذشته بود که خلبان هواپیمای ایرباس ۳۴۰ بر فراز خاک هلند ناگزیر شد به خاطر نقص جدی فنی به آلمان بازگردد و در فرودگاه کلن‌/ بن به زمین بنشیند.
به گزارش رسانه‌ها، از آنجا که هواپیما مسیر چندانی را پشت سر نگذاشته و باک آن هنوز از سوخت پر بود، روند فرود بر باند فرودگاه نیز چندان خوشایند نبود. طبق گزارش و اطلاعات اشپیگل آنلاین تمام سیستم ارتباطی هواپیمای صدراعظم ظاهرا از کار افتاده بوده و بازگشت و فرود آن در کلن‌/ بن تنها با کمک سیستم‌های اضطراری که ایرباس مرکل به آن مجهز بوده، امکان‌پذیر شده است.
به نوشته اشپیگل آنلاین جدی و خطرناک‌بودن این نقص و خلل سبب شده که خلبانان بی‌درنگ تصمیم به قطع پرواز بگیرند و به آلمان باز‌گردند. آن گونه که در گزارش اشپیگل آمده است، خدمه هواپیما تنها از طریق تلفن ماهواره‌ای که ایرباس ۳۴۰ مرکل به آن مجهز بوده، موفق شده‌اند، با فرودگاه کلن‌/ بن تماس برقرار کنند و امکان فرود را فراهم کنند. گفته می‌شود وضعیت آنقدر جدی و خطرناک بوده که وزیر دفاع آلمان بلافاصله پس از اعلام نقص فنی و خلل در پرواز مرکل، در جریان این موضوع قرار گرفته است.
وعده سرمایه‌گذاری هنگفت عربستان به هند
از طرفی به گزارش رویترز، رهبران هند و عربستان در حاشیه اجلاس جی 20 با یکدیگر دیدار کردند. در این دیدار سعودی‌ها وعهده میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری در هند را به مودی دادند. عربستان اعلام کرد که در نظر دارد سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه‌های انرژی، کشاورزی و تکنولوژی هند را افزایش دهد.
یک دیپلمات ارشد هندی اعلام کرد ولیعهد عربستان در این دیدار به مودی گفته است که به زودی توافق سرمایه‌گذاری اولیه میان دو کشور نهایی خواهد شد تا با این قرارداد روند ساخت بنادر، بزرگراه‌ها و دیگر پروژه‌ها در هند تسریع یابد. وزیر خارجه هند نیز که در این سفر مودی را همراهی می‌کند، گفت‌: همچنین ولیعهد عربستان در این دیدار به پروژه‌‌های آینده در حوزه‌های تکنولوژی، انرژی و کشاورزی اشاره کرده‌ است.
از سوی دیگر رسانه‌های سعودی اعلام کردند در این دیدار دو‌جانبه عربستان سعودی برای واردات کشاورزی از هند هم ابراز تمایل کرده است. وزیر خارجه هند اعلام کرد: ما انتظار داریم در دو یا سه سال آینده میزان سرمایه‌گذاری‌های عربستان در هند به طور قابل توجهی افزایش یابد.
همچنین دو طرف درباره همکاری‌ در حوزه تولید تسلیحات و تلاش‌های عربستان سعودی برای توسعه صنعت داخلی تسلیحات، گفت‌وگو کردند. مودی در این دیدار بر اهمیت ثبات قیمت‌های انرژی گفت‌وگو کرد. در مقابل عربستان سعودی آمادگی خود را برای تامین نفت هند اعلام کرد.
آکسفام خواهان مبارزه با بی‌عدالتی اجتماعی
سازمان امدادرسانی آکسفام در آستانه آغاز نشست گروه ۲۰ قدرت‌های بزرگ اقتصادی در جهان را فرا خوانده تا قاطعانه‌تر با بی‌عدالتی اجتماعی در دنیا مبارزه کنند. این سازمان از شکاف روزافزون میان فقیر و غنی سخن گفته است.
آکسفام که یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های بین‌المللی امدادرسانی برای ریشه‌کن کردن فقر و گرسنگی در جهان است، در آستانه آغاز نشست سران کشورهای عضو گروه ۲۰ در بوئنوس‌آیرس، از قدرت‌های اقتصادی جهان خواسته تا در مبارزه با بی‌عدالتی اجتماعی در سراسر جهان قاطعیت و جدیت بیشتری به خرج دهند. این سازمان امدادرسانی شکاف روزافزون میان فقیران و ثروتمندان جهان را یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های جهان امروزی خوانده است.
سخنگوی آکسفام با اشاره به نشست دو‌روزه گروه ۲۰ در پایتخت آرژانتین تصریح کرد: دارایی‌ای که یک درصد از ثروتمندان جهان در اختیار دارند، برابر با کل ثروتی است که باقی جمعیت جهان در دست دارند و این رسوایی و فضاحت بزرگی است. یورگ کالینسکی این تفاوت‌های فاحش اجتماعی را غیراخلاقی و از لحاظ اقتصادی نیز بی‌معنی خواند و گفت این تفاوت‌ها همبستگی جوامع در جهان را به خطر می‌اندازند. کالینسکی در این ارتباط اظهار کرد: نابرابری‌های شدید و بارز سبب می‌شود که زمینه‌های خطرناک بروز خشونت و گرایش‌های دیکتاتوری پدید آید.
به گفته سخنگوی آکسفام بیشترین نابرابری‌ها و بی‌عدالتی‌های اجتماعی در آمریکای جنوبی وجود دارد و حاصل آن قدرت‌گیری جریانات مستبدانه و ضددموکراسی است که می‌توان نمونه‌هایی از آن را اکنون در آمریکای لاتین مشاهده کرد. او تصریح کرد مقابله با نابرابری اجتماعی باید در صدر دستور کار گروه ۲۰ قرار گیرد. از دید کالینسکی گروه ۲۰ باید مدت‌ها پیش کارگروهی برای پرداختن و رسیدگی به این معضل تشکیل می‌داد؛ امری که هنوز هم محقق نشده است. این در حالی است که گروه ۲۰ در ارتباط با موضوعات دیگر کارگروه‌های گوناگونی دارد. از دید سازمان آکسفام هر سال باید گزارشی در این مورد انتشار یابد که گروه ۲۰ برای مقابله با بی‌عدالتی‌ها و نابرابری‌های اجتماعی چه اقدامات سیاسی، اقتصادی و مالیاتی انجام داده است.