برخورد روسیه و اوکراین در تنگه «کرچ»

گروه بین‌الملل: آتش زیر خاکستر تنش بین کی‌یف و کرملین بار دیگر شعله‌ور شده است. نیروهای ارتش روسیه به سه کشتی‌ اوکراینی، در تنگه کرچ شلیک کرده‌اند. به گفته نیروی دریایی اوکراین، نیروهای ویژه روسیه دو قایق توپدار و یک یدککش نیروی دریایی اوکراین را توقیف کرده‌اند و شلیک آنها به قصد کشتن به سمت نیروهای اوکراینی چند ملوان را مجروح کرده است.
درگیری نظامی بین گارد ساحلی ارتش روسیه و قایق‌های اوکراین روز یکشنبه ۲۵ نوامبر در تنگه کرچ و در آب‌های دریای آزوف روی داد. تنگه کرچ دریای آزوف را به دریای سیاه وصل می‌کند. روایتی که دولت اوکراین و رئیس جمهوری این کشور از رویدادهای روز یکشنبه ارائه کرده‌اند با روایت سرویس امنیتی فدرال روسیه تفاوت دارد.
اوکراین از این تیراندازی به عنوان یک حمله نظامی یاد می‌کند و روسیه معتقد است که به علت ورود غیرقانونی قایق‌های اوکراینی به آب‌های آن کشور، گارد ساحلی روسیه واکنش نشان داده است. رئیس جمهوری اوکراین از مجروح شدن شش خدمه قایق‌های یاد شده سخن می‌گوید و روسیه تعداد مجروحان را سه نفر اعلام کرده است.
پس از این رخداد رئیس جمهوری اوکراین خواستار برگزاری جلسه فوق‌العاده پارلمان این کشور شده است «پترو پوروشنکو» در جریان نشست اضطراری شورای امنیت ملی و شورای دفاعی اوکراین اقدامات روسیه را «بی دلیل و دیوانه وار» توصیف کرد. وی بر آن است تا با کسب رای موافق نمایندگان پارلمان، برای مدت ۶۰ روز وضعیت جنگی اعلام کند. او گفته است که اعلام وضعیت جنگی به معنای آن نیست که این کشور خود را برای حمله به روسیه آماده می‌کند.


رئيس جمهوری اوکراین تاکید کرده است که هیچ تغییری در شرق اوکراین روی نخواهد داد. هدف از اعلام وضعیت جنگی فراخوان نیروهای ذخیره و آماده‌باش نظامی برای دفاع از تمامیت ارضی و مردم اعلام شده است.
همزمان از پایتخت اوکراین گزارش شده که در ساعت‌های پایانی روز یک‌شنبه شماری از شهروندان خشمگین در برابر سفارت روسیه تجمع کرده‌اند. روسیه پیش از این اقدام اوکراین را به دست‌اندازی به آبهای خود متهم کرده بود و با مستقر کردن یک نفتکش عظیم در تنگه کرچ دسترسی اوکراین به دریای آزوف را مسدود کرد. روسیه چهار سال پیش شبه جزیره کریمه را به خاک خود منضم کرد. روابط دو کشور از آن به بعد تنش یافته است.
 سازمان مرزی روسیه به خبرگزاری اینترفکس گفت که دو قایق توپدار و یک قایق یدک کش ساعت هفت صبح به وقت مسکو به طور غیرقانونی وارد یک ناحیه دریایی متعلق به روسیه که موقتا بسته بود شدند. این سازمان افزود: «معلوم است که هدف آنها ایجاد درگیری در منطقه است.»
درخواست برای اجلاس شورای امنیت
به دنبال این اتفاق، روسیه خواستار برگزاری اجلاس شورای امنیت شده است و وزارت امور خارجه روسیه با انتشار بیانیه‌ای اعتراض خود را نسبت به تعرض اخیر سه ناو اوکراینی در تنگه کرچ که به بسته شدن این تنگه منجر شد، اعلام کرد.
اسپوتنیک گزارش داده است که، دستگاه دیپلماسی روسیه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد، مسکو نسبت به اقدام ناوهای نیروی دریایی اوکراین به تعرض به قوانین عبور و مرور در قلمرو آبی روسیه در دریای سیاه به شدت معترض است. از سوی دیگر، «دیمیتری پسکوف»، سخنگوی کرملین اعلام کرد،‌ از زمان آغاز بحران میان کشورش و اوکراین بر سر تنگه کرچ، روسای جمهوری دو کشور تماسی با یکدیگر نداشته‌اند. 
وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرده که هر اقدامی علیه حاکمیت این کشور با واکنش جدی مواجه خواهد شد. سخنگوی کرملین نیز گفته است، گارد مرزی روسیه در تنگه کرچ مطابق با برنامه مربوط به حفاظت از مرزهای روسیه عمل کرده‌اند و اقدام آنها را نمی‌توان یک حمله قلمداد کرد.
پسکوف افزود، در حال حاضر، پوتین در مسکو به سر می‌برد و برنامه‌ای برای برگزاری نشست اضطراری شورای امنیت روسیه در این باره وجود ندارد. همچنین «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه در کنفرانسی مطبوعاتی گفت: ما به طور جدی از حامیان غربی کی‌یف می‌خواهیم افرادی را که به دنبال به دست آوردن امتیازهای سیاسی از وضعیت تنش‌آمیز نظامی در آستانه انتخابات و دیگر رویدادهای اوکراین هستند، آرام کنند.
در همین حال، «پاولو کلیمکین»، وزیر امور خارجه اوکراین نیز گفته است که کشورش به دنبال راه‌هایی برای حل مناقشه تنگه کرچ با رویکردی مسالمت‌آمیز است. او ادامه داد: اوکراین مطابق با منشور ملل متحد به دنبال حل مناقشه به طور صلح‌آمیز بر‌اساس بند ۳۳ این منشور خواهد بود. با این حال ما این گزینه را برای خود محفوظ می‌دانیم که از حق دفاع از خود که در بند ۵۱ این منشور تعریف شده، استفاده کنیم.
از سوی دیگر پوروشنکو اعلام کرده است که درباره حمله نیروهای نظامی روسیه به قایق‌‌های ارتش اوکراین با «ینس استولتنبرگ»، دبیرکل ناتو تماس خواهد گرفت. رئیس جمهوری اوکراین در عین حال گفته است که تصمیم دارد با رهبران دیگر کشورهای غربی نیز درباره این موضوع گفت‌وگو و مشورت کند.
روسیه نیز در ساعات بامدادی روز دوشنبه خبر از نشست جلسه فوق‌العاده شورای امنیت سازمان ملل داده است. روسیه تحت عنوان دفاع از صلح و امنیت بین‌المللی از اعضای شورای امنیت سازمان ملل خواسته است موضوع را در یک جلسه فوق‌العاده بررسی کنند.
اتحادیه اروپا نیز خواستار خویشتن‌داری کامل روسیه و اوکراین شده و نسبت به تشدید تنش در دریای سیاه هشدار داده است. در عین حال اتحادیه اروپا از روسیه خواسته است به قوانین مربوط به کشتیرانی آزاد در آب‌های بین‌المللی احترام بگذارد.
واکنش اروپا به اقدام روسیه
به دنبال بالا گرفتن تنش میان مسکو و کی‌یف بر سر مناقشه تنگه کرچ، برخی مقام‌های اروپایی نسبت به این مناقشه واکنش نشان دادند. به گزارش اسپوتنیک، «هایکو ماس»، وزیر امور خارجه آلمان دیروز (دوشنبه) از مسکو و کی‌یف خواست از تنش‌های به وجود آمده بکاهند.
رئیس دستگاه دیپلماسی آلمان در صفحه توییتر خود نوشت: «این وضعیت نگران‌کننده است. اقدام روسیه به بستن گذرگاه دریای آزوف قابل قبول نیست.»
در همین حال، «کارین کنایسل»، وزیر امور خارجه اتریش نیز در توییتی نوشت: «نسبت به تنش نظامی میان روسیه و اوکراین در تنگه کرچ به طور جدی نگران هستم. هر دو طرف باید از به‌کارگیری نیروی نظامی خودداری کنند.»
از سوی دیگر، «دونالد تاسک»، رئیس شورای اروپا در توییتر خود نوشت: «من اقدام روسیه به استفاده از اهرم زور در دریای آزوف را محکوم می‌کنم. مقام‌های روسی باید ناوها و دریانوردان اوکراینی را بازگردانده و از اقدامات تحریک‌آمیز بیشتر بپرهیزند.»
دریای آزوف در شرق کریمه و جنوب منطقه‌ای در اوکراین که جدایی طلبان نزدیک به روسیه بخش‌هایی از آن را گرفته‌اند قرار دارد. دو بندر متعلق به اوکراین در سواحلی شمالی این دریا «بردیانسک و ماریوپول» در صادرات غلات و فولاد و همچنین واردات زغال نقش مهمی دارند. اوکراین و روسیه در سال ۲۰۰۳ پیمانی امضا کردند که براساس آن آزوف جزو آب‌های داخلی دو کشور محسوب می‌شود. آن پیمان آزادی کشتیرانی برای تمام وسایل نقلیه دریایی متعلق به اوکراین و روسیه را تضمین می‌کرد.
اما روسیه اخیرا شروع به بازرسی همه کشتی‌هایی کرده که مبدا و مقصد آنها این بنادر در اوکراین است. اتحادیه اروپا پیشتر در ماه جاری اخطار داد که تدابیری هدفمند برای رسیدگی به این مشکل در پیش خواهد گرفت.
بازرسی‌های روسیه پس از آن شروع شد که اوکراین در ماه مارس یک قایق ماهیگیری متعلق به کریمه را گرفت. مسکو همچنین می‌گوید که بازرسی وسایل نقلیه دریایی به دلایل امنیتی ضروری است و به تهدیدهایی علیه پل واقع در تنگه کرچ اشاره کرد.
در پی انقلاب ۲۰۱۴ اوکراین و برکناری دولت و تشکیل دولت جدید، نیروهای روسی اول به طور غیررسمی وارد شبه جزیره جنوبی و خودمختار کریمه شدند و بعد از دریافت مجوز دخالت نظامی «ولادیمیر پوتین» از مجلس روسیه، به طور رسمی نیروهای خود را به دلیل حفظ امنیت شهروندان روسی، به طور گسترده وارد خاک اوکراین کرد و ساختمان‌های دولتی و فرودگاه‌ها و پایگاه‌های نظامی را اشغال کرد. از زمان شروع شورش جدایی طلبان علیه دولت اوکراین در آوریل ۲۰۱۴ بیش ار ۱۰ هزار نفر در دو ناحیه شرقی دونتسک و لوهانسک کشته شده‌اند. اوکراین و غرب، روسیه را به اعزام نیرو به این منطقه و مسلح کردن جدایی طلبان متهم می‌کنند.  روسیه این اتهام را رد می‌کند، اما می‌گوید که داوطلبان روس به شورشیان کمک می‌رسانند.