روزنامه جهان صنعت
1397/09/06
انحصارطلبی اسنپ و شکایت رقیبان
گروه فناوری- شرکت‌های تپسی، الوپیک و ماکسیم در نامه مشترکی به وزیر ارتباطات، وزیر صنعت، معاون حقوقی و معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری از انحصارطلبی اسنپ و رفتار ضدرقابتی این شرکت گفته‌اند.مدیران عامل این سه شرکت در نامه‌ای گلایه‌آمیز خطاب به محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات، نسبت به اقدام شرکت اسنپ عنوان کردند که این شرکت مدتی است با هدف ایجاد انحصار و خارج کردن رقبا از دور رقابت، نصب نرم‌افزارهای رقیب را در تلفن‌همراه کاربران راننده خود بررسی می‌کند و در صورت شناسایی نرم‌افزار رقیب بر بستر تلفن‌همراه آنها، کاربر را برای ادامه استفاده از خدمات اسنپ، ملزم به حذف نرم‌افزارهای رقیب می‌کند.
در این نامه اعتراضی آمده است: با توجه به اینکه رانندگان هیچ‌گونه رابطه استخدامی با این شرکت‌ها نداشته و تنها کاربر این نرم‌افزارها هستند، بنابراین تحمیل چنین محدودیتی بر کاربران راننده، ابدا توجیهی ندارد. نکته جالب توجه آن است که اسنپ در قرارداد خود با رانندگان بر عدم وجود هرگونه رابطه کاری و استخدامی فی‌مابین تاکید و رانندگان را تنها کاربر نرم‌افزار معرفی کرده است و بر همین اساس و به درستی در مراجع بیمه و مالیات، همواره از همین موضع سخن می‌گوید.
همچنین این شرکت‌ها در نامه اخیر خود تاکید کرده‌اند: قوانین مفصل حقوق رقابت در سراسر دنیا همواره وضع چنین محدودیتی را منع کرده و از این رو شاهدیم علاوه بر کشورهای توسعه یافته، حتی در کشورهای کمتر توسعه‌یافته نظیر پاکستان، عربستان و مصر نیز هیچ یک از شرکت‌های فعال در حوزه حمل‌ونقل هوشمند نتوانسته‌اند چنین محدودیتی را بر رقبای خود تحمیل کنند. در پایان این نامه آمده است: با توجه به مطالب فوق روشن است اگر اقدامی موثر و جدی از سوی مسوولان برای توقف محدودیت مذکور انجام نشود، روند فعلی که منجر به تضعیف رقبا شده به زودی به حذف سایر رقبا و ایجاد انحصار به نفع گروه اینترنت ایران (اسنپ) منتج خواهد شد؛ امری که بدون شک به کاهش کیفیت خدمات، کاهش حق انتخاب رانندگان و در نتیجه کاهش درآمد ایشان و نهایتا افزایش قیمت برای مسافران در نبود شرایط رقابتی منجر خواهد شد.
اعتراض تپسی، الوپیک و ماکسیم به اسنپ در حالی آغاز شده است که در مردادماه، اسنپ و تپسی با هم در برابر شهرداری و مجوزی که می‌خواست برای تاکسی‌های اینترنتی ارائه دهد، متحد شده بودند. شرکت تپسی سال گذشته شکایت از اسنپ برای محدودسازی رانندگان را به شورای رقابت برد و این شکایت در دو مرحله رد شد. آخرین اظهارنظر رسمی اسنپ در این رابطه، به نهم آبان ۱۳۹۷ برمی‌گردد. اسنپ در بیانیه‌ای رسمی ابتدا اشاره کرد که رانندگان پیش از شروع به کار این مساله را می‌پذیرند و سپس به رای شورای رقابت استناد کرد. محدودیت دسترسی رانندگان سایر سامانه‌های هوشمند برای حضور در ناوگان اسنپ پیش از این در شورای رقابت، به عنوان مرجع ذیصلاح در بررسی رفتارهای ضدرقابتی، بازنگری و رای بر عدم ایجاد انحصار داده شده است. این رای به جلسه تجدیدنظر رفته و نظر مجدد اعضای شورا، متشکل از صاحب‌نظران اقتصادی و حقوقی، همچنان مشابه بوده است. بنابراین طبق نظر بالاترین مرجع تصمیم‌گیرنده در این رابطه، رفتار اسنپ به هیچ‌عنوان انحصارطلبانه و ضدرقابتی شناخته نشده است.
اسنپ، توسعه رقیبان را با مانع مواجه کرده است
میلاد منشی‌پور، مدیرعامل تپسی در گفت‌وگو با دیجیاتو خبر داد که اقدام اسنپ ضمن ایجاد فشار به تپسی، رشد این شرکت را با کندی مواجه کرده و ممکن است در برخی از شهرهای ایران موجب نابودی‌اش شود. او در این باره گفت: این مسائل را در لایه‌های مختلف، در سال گذشته با عدد و رقم در شورای رقابت مطرح کردیم. اما نکته مهم اینجاست که در یک ماه اخیر اسنپ برخورد ضدرقابتی‌اش را شدیدتر کرده و به شکل خاص با رانندگانی که دو گوشی موبایل دارند و یا راهی پیدا کرده‌اند تا از هر دو طرف استفاده کنند برخورد می‌کند یا آنها را از سرویس خود خارج می‌کند. آن هم در شرایط اقتصادی فعلی که رانندگان به شدت نیازمند درآمد هستند. این مساله در رانندگان ایجاد ترس می‌کند و در هفته‌های اخیر چند ده هزار راننده با همین رویکرد مواجه شده‌اند. منشی‌پور اشاره کرد تپسی، ۳۵ درصد از سهم بازار تاکسی‌های اینترنتی کشور را در اختیار دارد. هرچند این رقم در شهرهای مختلف، متفاوت است. او در پاسخ به این سوال که اگر چنین مانعی وجود نداشت، این سهم می‌توانست چقدر باشد گفت: در حقیقت برای ما مهم نیست که سهم‌مان چقدر می‌توانست بیشتر باشد. اکنون نگران کاهش سهم خود در برخی شهرها هستیم، چون سهم بازار ما در برخی از شهرها با همین روش کاهش پیدا می‌کند و همین اتفاق سال گذشته در تهران افتاد. پس این خطر وجود دارد که اسنپ از شرایط استفاده کند و از یک مقوله رقابتی به یک مقوله مونوپولی تبدیل شود.
مدیرعامل تپسی در رابطه با رعایت نشدن استانداردها در صورت کار کردن رانندگان در چند تاکسی اینترنتی به دیجیاتو گفت: اینکه ما چه دل‌مان بخواهد، با آنچه مدل کسب‌وکار چه می‌طلبد متفاوت است. بحث اصلی این بوده که دو درخواست همزمان از دو اپلیکیشن برای راننده ارسال نشود. عدد و رقم‌ها نشان می‌دهد این بحث بی‌مفهوم است. در سیستم تاکسی‌های اینترنتی معمولا بین ۱۳ الی ۱۴ درصد کنسلی داریم که حدود هفت درصد آن از سوی راننده است. متوجه شدیم کمتر از دو درصد کنسلی‌ها از سوی رانندگان ما، به دلیل گرفتن درخواست همزمان یا تقریبا همزمان از تاکسی‌های اینترنتی دیگر است. از طرفی تاکسی‌های اینترنتی به طور متوسط جوابگوی ۷۵ درصد از درخواست‌ها هستند و ۲۵ درصد از درخواست‌ها جواب داده نمی‌شود. پس دو درصد در بین ۲۵ درصد، صرفا یک بهانه است. منشی‌پور گفت: تاکسی‌های اینترنتی رانندگان را با چشم مشتری می‌بینند، به همین دلیل نه آنها را بیمه می‌کنند و نه مالیاتی بابت آنها پرداخت می‌کنند اما تاکسی‌های آنلاین نمی‌توانند جایی که به نفع‌شان است، با رانندگان مانند پرسنل استخدامی رفتار کنند. این یک رویه دوگانه است.
منشی‌پور در خصوص چرایی پیش کشیده شدن اعتراض نسبت به اقدام اسنپ در زمانی که خود تاکسی‌های اینترنتی همچنان نیاز به اتحاد دارند، گفت: هیچ‌وقت برای این بحث دیر یا زود نیست و زمان مناسب و غیرمناسب وجود ندارد. راکت اینترنت و گروه اینترنت ایران نه‌تنها در موضوع محدودسازی رانندگان سایر تاکسی‌های اینترنتی بلکه در موارد بسیار دیگری در سایر صنایعی که به اسنپ تریپ و اسنپ فود مربوط میشود هم کاملا رویه ضدرقابتی خود را نشان داده. در واقع به شکل مستقیم یا غیرمستقیم به بازیگران صنایع مختلف اعمال فشار می‌کند. این موضوع باید متوقف شود و نمی‌توان صبر کرد و گفت که فعلا موضوع و خطر مشترکی وجود دارد و باید متحد بود. این بحث همین الان هم طولانی شده و یک جایی باید خاتمه پیدا کند.
او گفت: مسوولیت قانونگذار است که شرایط رقابت همسان ایجاد کند تا بازار آزاد و رقابت تعیین کنند که چه کسانی برنده هستند. در این نامه هم صرفا درخواست شده تا فضای رقابتی سالمی مشابه با کشورهای دیگر ایجاد شود. چنین مساله‌ای کاملا در سایر کشورها بی‌سابقه است؛ حتی در کشورهایی شبیه خودمان مثل پاکستان، مصر و عربستان.
او در خصوص علت نوشتن این نامه به دو وزیر و دو معاون رییس‌جمهور، به بحث حمایت این افراد از کسب‌وکارهای آنلاین و همچنین حضور آنها در فضاهای کلیدی تصمیم‌گیری اشاره کرد. منشی‌پور با اشاره به اینکه اگر این روند ادامه پیدا کند، شرکت‌های استارت‌آپی و تکنولوژیک ایرانی در نهایت بزرگ نخواهند شد بیان کرد: انحصار ابتدا به زیان مصرف‌کننده است چون قیمت‌گذاری‌ها تغییر می‌کند.
از طرفی قیمت برای مشتری نهایی افزایش پیدا می‌کند و اگر تپسی در بازار نبود، کمیسیون اسنپ برای رانندگان به ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش پیدا می‌کرد.
از طرفی شرکت‌هایی که رقیب نداشته باشند از حدی بزرگ‌تر نمی‌شوند و این اتفاق در ایران تجربه شده است. اکنون زمان آن است که مخاطبان این نامه، متوجه شوند و تصمیم‌گیری کنند.
سخن آخر
با اینکه در اقتصاد آزاد رقابت مابین شرکت‌ها به نفع مشتریان تمام میشود اما در رابطه با اسنپ و تپسی و شرکت‌های مشابه که در ایران فعالیت می‌کنند رقابت کاملا متفاوت است چراکه اقتصاد ایران با کشورهای توسعه‌یافته متفاوت است. حال این پرسش مطرح میشود که به راستی رقابت اسنپ با شرکت‌های تپسی، الوپیک و ماکسیم به نفع مسافر است یا خیر؟
انحصارطلبی، هدف اصلی شرکت‌های بزرگ است
به عقیده کارشناسان تمامی شرکت‌های خصوصی قصد دارند به انحصارطلبی برسند اما در اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته به دلیل قوانین ضد انحصارطلبی نمی‌توان چنین کاری کرد و در ایران به دلیل دارا بودن اقتصاد رفاقتی دستیابی به این هدف آسان است.
صابر صیادی، کارشناس کسب‌وکارهای مجازی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد: شاید به نظر بسیاری استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای مرتبط با تاکسیرانی به نظر کوچک و بی‌اهمیت برسند اما این استارت‌آپ‌ها کسب‌وکارهای بسیار بزرگی دارند.
او افزود: به عنوان نمونه شرکت مشابه اسنپ و تپسی در دنیا، شرکت اوبر است که با تاکسیرانی فعالیت خود را آغاز کرده و سپس کسب‌وکار خود را به حمل‌ونقل مسافر توسعه داد و اکنون این کسب‌وکار بسیار پیشرفته‌تر از تاکسیرانی است و نکته مهم آن است که این شرکت بین‌المللی نیز قصد دارد انحصار داشته باشد.
صیادی با اشاره به اینکه انحصارطلبی در دنیا امری بسیار طبیعی است بیان کرد: تمامی شرکت‌های بزرگ دنیا درصدد انحصارطلبی در بازار هستند و این امر مختص به استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای ایرانی نیست اما در اقتصاد غربی قوانین ضد انحصارطلبی وجود دارد و در ایران اقتصاد رفاقتی.
او در رابطه با همکاری و هماهنگی اسنپ و تپسی در مقابل اتحادیه تاکسیرانی و شهرداری تهران اظهار کرد: زمانی که یک مانع بیرونی وجود دارد شرکت‌ها با یکدیگر متحد می‌شوند و هنگامی که این مانع برطرف شد، این شرکت‌ها به رقابت با یکدیگر می‌پردازند.
این کارشناس کسب‌وکارهای مجازی درباره سیاست‌های رقابتی اسنپ بیان کرد: اسنپ تخفیفات بسیار خوبی به کاربران می‌دهد تا جلب کاربر کند و زمانی که توانست مشتری جذب کند به طور حتم قیمت‌های خود را افزایش می‌دهد.
او درباره انحصارطلبی اسنپ در رابطه با رانندگان گفت: اسنپ رانندگان را موظف کرده نرم‌افزارهای تپسی و دیگر استارت‌آپ‌های تاکسیرانی را روی گوشی خود نصب نکنند، در صورتی که اسنپ کارفرمای رانندگان محسوب نمی‌شود و تنها پلتفرمی است که کاربران و رانندگان را به یکدیگر متصل می‌کند. با این اقدام اسنپ یا رانندگان مجبور می‌شوند یک گوشی دیگر بخرند یا استارت‌آپ‌های تاکسیرانی دیگر و این امر هزینه‌های بسیاری برای این استارت‌آپ‌ها، رانندگان و دولت به همراه دارد.
صیادی تاکید کرد: اکنون اسنپ در میان کاربران خود محبوب است و دلیل این امر رقابت است، زمانی که اسنپ به انحصارطلبی برسد دیگر نه قیمت مناسب به مشتریان ارائه می‌دهد و نه کیفیت مناسب خدمات را، چراکه دیگر رقیبی در صحنه وجود ندارد تا آن را حذف کند. بنابراین رقابت در بازار امر بسیار مناسب و مثبتی است.
او گفت: اکنون رانندگان اسنپ برخورد بسیار مناسبی با مسافران دارند و به نظر می‌رسد اسنپ به آنها آموزش‌های لازم را ارائه داده باشد و از سوی دیگر خدمات‌رسانی آن نیز بسیار مناسب است.
سایر اخبار این روزنامه
وزیر کشور:
مهدی رحمانیان نامزد انتخابات نماینده مدیران مسوول در هیات نظارت بر مطبوعات:
انحصارطلبی اسنپ و شکایت رقیبان
۸۰ درصد صادرات غیر‌‌نفتی در اختیار ۵ گروه
قاچاق و کمبود مواد اولیه ادامه دارد
جبران نبود سیاست‌های تشویقی دولت برای خودروسازان
تشکر از دولت!
معیشت مردم رو به سقوط
رشد 8/24 درصدی قیمت مسکن تهران در تابستان 97 ؛
پیشروی فقر ادامه دارد
ادامه روزهای سیاه بورس
بی‌توجهی به حقوق و امکانات معلولان در بودجه 98 کشور
اتحاد با حرف،عملی نمی شود
دولت و مساله کارگران
دانشجوی بریتانیایی که در امارات به حبس ابد محکوم شده بود عفو شد
وزیر کشور:
معاون سیاسی وزارت امور خارجه:
آماده‌باش نظامی
تصمیم‌گیری پارلمان اوکراین برای اعلام حکومت نظامی
