روزنامه ابتکار
1397/09/06
چرا قدرت‌های جهان نمی‌خواهند زغال‌سنگ از اقتصاد جهانی حذف شود؟ زغال‌سنگ؛ علیه محیط‌زیست، به‌نفع سیاست
گروه ایرانشهر - زهرا داستانی: زغال‌سنگ سوختی که عصر صنعت را طراحی کرد، حالا سیاره زمین را به سمت تغییرات آب و هوایی فاجعه بار هدایت می‌کند. فجایعی طبیعی که تنها راه جلوگیری از آن، کاهش گازهای گلخانه‌ای است. گازهایی که نقش بارزی در اقتصاد جهانی دارند و حذف آن‌ها تنها به واسطه حذف زغال‌سنگ و سایر سوخت‌های فسیلی میسر خواهد بود. برخلاف این موضوع اما جهان در پی احیا و حتی افزایش تولید زغال‌سنگ است و این موضوع چرایی این اتفاق را مهم جلوه میدهد. به راستی «چرا قدرت‌های جهان نمی‌خواهند زغال‌سنگ از اقتصاد جهانی حذف شود؟»دانشمندان بارها و بارها نسبت به خطرات ناگهانی این تغییرات آب و هوایی هشدار داده‌اند. آخرین گزارشی که 13 سازمان دولتی ایالات متحده درباره تبعات گرم شدن زمین منتشر کرده، هشدار داده است که آسیب‌های ناشی از تغییرات آب و هوایی در صورتی که گام‌هایی برای جلوگیری از گرمای زمین برداشته نشود، می‌تواند تا پایان قرن 10 درصد به حجم اقتصاد آمریکا ضربه بزند.
گزارش سازمان ملل متحد نشان داده است که جهان برای مقابله با این پدیده چاره‌ای جز تحول بنیادین اقتصاد جهانی ندارد، تحولی که مرکز آن حذف هر چه سریع‌تر صنعت زغال‌سنگ است.
با این حال، سه سال پس از توافق پاریس و وعده رهبران جهان برای کاهش تولید زغال‌سنگ هیچ نشانه‌ای از کاهش یا حذف آن دیده نمی‌شود. با توجه به آخرین ارزیابی آژانس بین‌المللی انرژی، در حالی که به نظر می‌رسد استفاده از زغال‌سنگ در نهایت در سراسر جهان متوقف شود اما روند توقف این صنعت به اندازه کافی سریع نیست تا از بدتر شدن اثرات تغییرات آب و هوایی جلوگیری کند.
ارزان، فراوان و آلوده‌کننده‌ترین سوخت فسیلی، تنها و بزرگترین منبع انرژی برای تولید برق در سرتاسر جهان است. اما کم‌کم ورق در حال برگشتن است و انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی‌های خورشیدی و بادی به سرعت در حال جایگزین‌شدن به جای زغال‌سنگ و تبدیل شدن به انرژی مقرون به صرفه هستند. بنابراین به زودی زغال‌سنگ حساسیت مالی خود را برای حامیانش از دست میدهد.
اما چرا زغال‌سنگ به سختی از صنایع جهانی حذف میشود؟ پاسخ این است: زغال‌سنگ یکی از فاکتورهای مهم برای قدرتمندشدن است. میلیون‌ها تن از آن در زیر زمین نهفته است. شرکت‌های قدرتمند با حمایت دولت‌های قدرتمند، اغلب به شکل یارانه‌ها در پی رشد بازارهای خود هستند. بنابراین شبکه‌های برق بزرگ ملی براساس آن طراحی شده‌اند. زغال‌سنگ می‌تواند یک راه مطمئن و نتیجه بخش برای ارائه برق ارزان توسط سیاست‌مداران باشد تا بتوانند قدرت خود را حفظ کنند.
نبرد آینده زغال‌سنگ در آسیا
امروزه آسیا سه چهارم مصرف جهانی زغال‌سنگ را با نیمی از جمعیت جهان تشکیل میدهد. مهم‌تر از آن، بیش از سه چهارم کارخانه‌های زغال‌سنگ که در حال ساخت‌و‌ساز یا در مراحل برنامه‌ریزی قرار دارد شامل بیش از 1200 واحدی میشوند که اهداف توافقنامه پاریس را مورد حمله قرار میدهد.
اندونزی زغال‌سنگ بیشتری دارد. ویتنام زمین را برای نیروگاه‌های جدید زغال‌سنگ پاک‌سازی می‌کند. ژاپن که از سال 2011 به دنبال حادثه اتمی فوکوشیما که در اثر زلزله 9ریشتری و سونامی و از کار افتادن ماشین‌آلات نیروگاه هسته‌ای و نشت مواد رادیواکتیو به وقوع پیوست، زغال‌سنگ را احیا کرده است. با این حال نیروی عظیم منهدم کننده در چین است. این کشور نیمی از زغال‌سنگ جهان را مصرف می‌کند و بیش از 4،3 میلیون چینی در معادن زغال‌سنگ این کشور مشغول به کار هستند. چین از سال 2002، به مدت 16 سال 40 درصد از ظرفیت زغال‌سنگ جهان را به خود اختصاص داده است. چین در حال حاضر با اعتراض عمومی نسبت به آلودگی هوا مواجه است و دولت مرکزی آن تلاش کرده است تا ساخت‌و‌ساز نیروگاه‌های زغال‌سنگ را کاهش دهد و در زمینه نصب و راه اندازی انرژی خورشیدی و بادی رتبه اول جهان شود. با این حال، اما تجزیه و تحلیل‌های تیم محققان آمریکا در زمینه تولید زغال‌سنگ نشان میدهد که کارخانه‌های جدید زغال‌سنگ در چین همچنان ساخته میشوند و پروژه‌های پیشنهادی دیگر، به جای متوقف شدن صرفا به تعویق افتاده‌اند.
مصرف زغال‌سنگ در سال 2017 در چین رشد چشمگیری داشته است، هرچند که در مقایسه با سال قبلش روند کاهشی داشته است اما در سال 2018 پس از کاهش در سال‌های گذشته، دوباره روند روبه رشدی را تجربه کرده است. صنعت زغال‌سنگ چین اکنون برای یافتن بازارهای جدید از کنیا به پاکستان حرکت می‌کند. شرکت‌های چینی در حال ساخت نیروگاه‌های زغال‌سنگ در 17 کشور هستند. رقیب منطقه‌ای آن، ژاپن نیز در این بازی حضور دارد و تقریبا 60 درصد از برنامه‌های تولید زغال‌سنگی که توسط شرکت‌های ژاپنی خارج از کشور برنامه‌ریزی شده‌اند عمدتا توسط بانک‌های ژاپن تامین میشود. این مسابقه در جنوب شرقی آسیا بسیار ویژه است و رد پای کربن در هند و چین بسیار بیشتر به چشم می‌خورد.
چرا زغال سنگ همچنان برای قدرتمندان جهان محبوب است؟
فارغ از این آمارها و ارقامی که از برنامه‌های تولید زغال‌سنگ به چشم می‌خورد باید به این واقعیت نیز توجه کرد که در دور بعدی مذاکرات بین‌المللی آب و هوا از 3 دسامبر در قلب کشور زغال‌سنگ لهستان آغاز میشود، هیات آمریکایی قصد دارد در این رویداد همان طور که در مذاکرات سال گذشته در بن آلمان برگزار شد، زغال‌سنگ را گسترش و ترویج کند. اما چرا به راستی زغال‌سنگ به این میزان نقش مستقیمی در سیاست ایفا می‌کند؟
در تصور عموم، معدنچیان زغال‌سنگ تا سال‌های طولانی نمادی از مردانگی صنعت بودند. این رجعتی به دوره‌ای است که کار سخت - به ویژه کار مردان، به جای روبات‌ها - باعث رشد اقتصادی شد. این ایده در سیاست بسیار مهم است. معدنچیان زغال‌سنگ آلمان نقش مهمی را در پیروزی حزب عقب‌مانده راست افراطی ایفا کردند. دولت لهستان وعده داده است که معادن زغال‌سنگ جدید را باز کند. نخست‌وزیر استرالیا، اسکات موریسون، تحت عنوان قهرمان زغال‌سنگ به قدرت رسیده است. دونالد ترامپ وعده داده تا مشاغل مربوط به معادن زغال‌سنگ را احیا کند، هرچند تا کنون این وعده عملی نشده است. در هر حال زغال‌سنگ این انرژی ارزان و قابل دسترس نقش فراوانی در اشتغال و راضی نگهداشتن کارگران در سراسر جهان دارد.
سایر اخبار این روزنامه
«برناردو برتولوچی» غول سینمای هنری ایتالیا درگذشت
مرگ جدیِ سینمای جدی
جلال خوش‌چهره
استیضاح ظریف!
« ابتکار » از دلایل کم اثری اجرای قانون منع به کار گیری بازنشستگان در اذهان عمومی گزارش می دهد
صادرات با نام کشورهای دیگر، برند ایران را به خاک سیاه می‌کشاند
ذوب برند ایرانی در درآمدهای تحریمی
حاشیه‌های انتخابات نماینده مدیران مسئول در هیات نظارت بر مطبوعات ادامه دارد
رقابت رسانه‌ای‌ها روی زمین شیب‌دار
«ابتکار» از خوب و بد بررسی چندباره یک طرح قدیمی گزارش میدهد
شیب تند تصویب استانی شدن انتخابات
چالش‌های اخیر آمریکا وفرانسه چه تاثیری بر اعتراض‌ها به سیاست‌های اصلاحی الیزه داشته است؟
شب‌های سرد، نگرانی از حوادث مرتبط با وسایل گازسوز و حضور مردم در خیابان به دلیل پس‌لرزه‌ها، اصلی‌ترین چالش‌های زلزله کرمانشاه است
چرا قدرت‌های جهان نمی‌خواهند زغال‌سنگ از اقتصاد جهانی حذف شود؟
زغال‌سنگ؛ علیه محیط‌زیست، به‌نفع سیاست
رئیس قوه قضائیه:
بهانه کردن مطالبات کارگران برای برهم زدن نظم کشور قابل قبول نیست
