روزنامه ابتکار
1397/08/30
منابع آگاه از تلاش ده‌ها شاهزاده سعودی برای ممانعت از پادشاهی محمد بن سلمان خبر دادند
کابوس بلندپروازی‌های شاهزادهگروه ایران و جهان - محمدرضا ستاری: یکی از چالش‌های مهم سعودی‌ها از زمان به قدرت رسیدن محمد بن سلمان برهم خوردن نظم حاکمیتی در این کشور است. در راستای سیاست محافظه‌کارانه خاندان سلطنتی، خانواده سعودی از زمان استقلال این کشور در اواسط دهه 1930 میلادی سازوکاری فراهم کردند که با جایگذاری علما و روحانیون تقریباً مستقل از حکومت، نوعی گروه‌های مرجع میان خود و مردم برای افزایش قدرت چانه‌زنی ایجاد کنند. این امر در طول 8 دهه گذشته با موفقیت توانسته انتظارات عمومی و نیز سیستم کنترل و تعادل را میان حکومت و مردم برقرار کند، اما از طول دو سال گذشته با رانده شدن این علمای مذهبی از جایگاه‌شان توسط شاهزاده جوان و ایجاد شکاف در میان خانواده سلطنتی، نوعی جدال قدرت جدی در عربستان در حال وقوع است.
پس از جنجال بر سر قتل جمال خاشقجی روزنامهنگار منتقد عربستانی و فشارهای بی‌سابقه‌ای که از سوی جامعه جهانی نسبت به این اقدام متوجه خاندان سعودی و به خصوص محمد بن سلمان ولیعهد عربستان شد، خبرگزاری رویترز روز گذشته در گزارشی اعلام کرد، منابع آگاه در داخل عربستان به این خبرگزاری گفته‌اند که بیش از ده نفر از شاهزادگان و عموزاده‌های پادشاه عربستان در صدد جلوگیری از به پادشاهی رسیدن محمد بن سلمان هستند. منتهی اقدام آنها تا زمانی که ملک سلمان زنده است، عملی نخواهد شد زیرا بعید به نظر می‌رسد تا موقعی که پادشاه عربستان زنده است، بر علیه پسر خود وارد این ماجرا شود.
در عوض این اعضای پرنفوذ خانواده سلطنتی در حال مذاکره با یکدیگر هستند که به محض فوت پادشاه، تمامی توان خود را برای به قدرت رسیدن احمد بن عبدالعزیز برادر 76 ساله ملک سلمان به کار بگیرند. احمد بن عبدالعزیز از شاهزادگان با نفوذ سعودی است که یک ماه قبل از تبعید خودخواسته از لندن به ریاض بازگشت و گفته میشود که برای بازگشت وی آمریکا از محمد بن سلمان تضمین امنیتی گرفته است.
به گفته منابع آگاه، شاهزاده احمد تنها برادر بزرگ ملک سلمان است که علاوه بر حمایت برخی از اعضای خانواده سلطنتی، دستگاه‌های امنیتی و برخی از کشورهای غربی نیز از او پشتیبانی می‌کنند. یکی از موارد مهمی که باعث بازگشت شاهزاده احمد به ریاض شد، علاوه بر حمایت کشورهای غربی و آمریکا، موضوع تظاهراتی بود که در لندن بر علیه خانواده سلطنتی برگزار شد و وی در این تظاهرات حاضر بود.
وقتی شاهزاده تمامی مناسبات را برهم زد
سیستم چرخش قدرت میان شاهزادگان عربستان، سیستمی منحصر به فرد در میان سعودی‌هاست. طبق وصیت جد بزرگ سعودی‌ها، سلطنت باید پس از او به تمامی پسرانش برسد، یعنی فارغ از سنت سلطنتی که پادشاهی را از پدر به پسر منتقل می‌کند، در عربستان پادشاهی از برادر به برادر می‌رسد. این امر با برکناری دو برادر ملک سلمان به عنوان ولیعهد در طول سه سال و جایگزینی محمد بن سلمان به جای آنها، به کلی فرآیند سنتی در خانواده سعودی را برهم زد.
یکی از مشخصات بارز خاندان حاکم بر عربستان محافظه‌کاری آنها و نیز روند بدون تنش سعودی‌ها در سیاست داخلی و خارجی در طول 80 سال گذشته بوده است. اما این روند از زمان به قدرت رسیدن محمد بن سلمان به میزان زیادی از حالت تعادل خارج شده که نمونه‌های بارز آن را می‌توان در سنت شکنی در ولیعهدی، شکاف قدرت در خاندان سعودی، دستگیری و شکنجه شاهزاداگان پرنفوذ، سیاست خارجی تهاجمی و نیز ورود به چالش‌هایی مانند تنش بی‌سابقه در روابط با ایران و قطر و نیز جنگ چهار ساله یمن مشاهده کرد. به گفته تحلیل‌گران مادامی که این عدم ثبات در خاندان سعودی حکم‌فرما باشد بعید به نظر می‌رسد که عربستان به مدار محافظه‌کارانه سابق باز گردد، به خصوص اینکه محمد بن سلمان 33 ساله با در دست گرفتن تمامی امور مهم خانواده با یکه‌تازی در داخل و خارج از کشور در حال تدارک سیاست‌های بلندپروازانه‌ای از قبیل چشم‌انداز 2030 و اصلاحات اقتصادی و اجتماعی بی‌سابقه است.
در همین رابطه، یکی از چالش‌های مهم سعودی‌ها از زمان به قدرت رسیدن محمد بن سلمان برهم خوردن نظم حاکمیتی در این کشور است. در راستای سیاست محافظه‌کارانه خاندان سلطنتی، خانواده سعودی از زمان استقلال این کشور در اواسط دهه 1930 میلادی سازوکاری فراهم کردند که با جایگذاری علما و روحانیون تقریباً مستقل از حکومت، نوعی گروه‌های مرجع میان خود و مردم برای افزایش چانه‌زنی ایجاد کنند. این امر در طول 8 دهه گذشته با موفقیت توانسته انتظارات عمومی و نیز سیستم کنترل و تعادل را میان حکومت و مردم برقرار کند، اما از طول دو سال گذشته با رانده شدن این علمای مذهبی از جایگاه‌شان توسط شاهزاده جوان و ایجاد شکاف در میان خانواده سلطنتی، نوعی جدال قدرت در عربستان در حال جوانه زدن است.
سیاست احیای وحدت در خانواده سعودی
به همین دلیل است که قتل یک روزنامهنگار منتقد باعث میشود تا حربه مناسبی برای مهار محمد بن سلمان و نیز رفع نگرانی‌های بین‌المللی از سرنوشت آینده حکومت در عربستان مهیا شود. به طوریکه اکنون کشورهای غربی و متحدان مهم عربستان در حال فشار آوردن به محمد بن سلمان هستند و بارها رسانه‌های این کشورها از لزوم بازنگری در حمایت از این شاهزاده جوان مطالب انتقادی و شدیداللحنی را منتشر کرده‌اند. آخرین نمونه این مساله به گزارش روز گذشته روزنامه واشنگتن پست باز می‌گردد که در آن با اشاره به اقدامات تنش‌زای محمد بن سلمان آورده است: عربستان در حال حاضر بسیار بیشتر از آنچه به آمریکا می‌دهد از ایالات متحده بهره می‌گیرد. هر چند منطقی است که رابطه استراتژیک طولانی مدت آمریکا با عربستان باید ادامه پیدا کند، اما لزوماً نباید این رابطه با محمد بن سلمان تعریف شود.
به همین دلیل است که اکنون اخبار متعددی از داخل عربستان مبنی بر تضعیف جایگاه شاهزاده جوان در میان خاندان سلطنتی شنیده میشود و حتی منابع آگاه گزارش داده‌اند که فلسفه بازگشت احمد بن عبدالعزیز به عربستان در واقع نوعی توافق میان او و کشورهای غربی برای به دست گرفتن قدرت و بازگشت ثبات و احیای وحدت در خانواده سعودی محسوب میشود.
سایر اخبار این روزنامه
ظریف در گفت و گو با گاردین:
تحریم، کسی را به میز مذاکره برنمی‌گرداند
علیرضا صدقی
تاملاتی در باب مدارا و تحمل
راهبرد اصلاحطلبان برای انتخابات سال آینده چیست؟
اصلاحطلبان در دام عهدشکنی رقیب
منابع آگاه از تلاش ده‌ها شاهزاده سعودی برای ممانعت از پادشاهی محمد بن سلمان خبر دادند
«ابتکار» از ضدونقیض های فراکسیون کارگری مجلس در قبال اعتراضات کارگران هفت تپه گزارش می دهد
جلسه دیروز شورای شهر پایتخت، با حضور محمدعلی افشانی و پیروز حناچی، شهرداران سابق و آینده تهران برگزار شد
«ابتکار» از چهارمین جشنواره ملی اسباب‌بازی گزارش می‌دهد
«کودکی» به بهانه کودکی
«ابتکار» رابطه متقابل افزایش حجم نقدینگی و تورم را بررسی می‌کند
آیا تلویزیون برای جذب تماشاگر دنبال جنجال و هیاهو رفته است؟
بازگشت پر سروصدای «افخمی» به روایت «فلسفه»
نابرابری‌های جدید؟!
زنان و شاید بازگشت به فضای عمومی
