ابهام در چگونگی حمایت مالی از پیام رسان های داخلی

گروه فناوری - خبر توقف حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی کشور (به جز سروش و گپ) از سوی دولت در حالی اعلام شد که طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی در مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شده و برای بررسی بیشتر به کمیسیون فرهنگی ارائه شد‌‌. این خبرها البته همچنان تداوم داشت چنان که سیدابوالحسن فیروزآبادی، رییس مرکز ملی فضای مجازی نیز مهر تاییدی بر توقف حمایت دولت بر این پیام‌رسان‌ها زد‌‌.
روز یکشنبه طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی با ۹۵ امضا به هیات رییسه مجلس ارائه شد که هیات رییسه نیز آن را برای بررسی بیشتر به کمیسیون فرهنگی ارائه کرد‌‌. در همین روز نیز حمید فتاحی، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از توقف حمایت این وزارتخانه از پنج پیام‌رسان بومی و البته حمایت‌های جدید از دو پیام‌رسان «سروش» و «گپ» خبر داد چراکه این دو پیام‌رسان از شاخص‌های بسیاری برخوردار هستند! البته این دو پیام‌رسان از شاخص‌هایی مانند اعتماد کاربران اینترنتی و کیفیت فنی برخوردار نیستند‌‌. البته وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هم حق دارد، مدیران این پیام‌رسان‌ها به طور حتم در صورت توقف حمایت‌های این وزارتخانه آنها را تحت فشار خواهند گذاشت، همچنان که بارها مدیرعامل سابق سروش با وجود دریافت تسهیلات پنج میلیارد تومانی از عدم حمایت دولت شکایت می‌کرد‌‌. از سوی دیگر سیدابوالحسن فیروزآبادی، رییس مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرد که 5 تا 7 پیام‌رسانی که تایید شدند، نمی‌توانستند تمامی بازار را برعهده بگیرند و احتمال حذف برخی از آنها و یا قرار گرفتن‌شان در سطوح پایین‌تر وجود داشت‌‌. او همچنین تاکید کرد: حمایت‌هایی که از پیام‌رسان‌ها تاکنون به عمل آوردیم، هیچ کدام قطع نشده است‌‌. هنوز در دیتاسنترهای وزارت ارتباطات مستقرند و از ترافیک اینترنت رایگان استفاده می‌کنند؛ تعرفه ترافیکی آنها همچنان نیم‌بها بوده و تسهیلات نیز پرداخت شده اما قرار است امکانات سخت‌افزاری بیش‌تری در اختیار این دو پیام‌رسان قرار بگیرد؛ از جمله اینکه دیتاسنتر مخصوصی را در حوالی تهران برای این کار اختصاص دادیم‌‌. برای اینکه تمام سیستم‌هایشان به‌صورت متمرکز در این دیتاسنتر قرار بگیرد و ما نیازهای سخت‌افزاری آنها را برطرف کنیم‌‌. با این حال او تصریح کرد که حمایت‌ها تا یک زمانی می‌توانند تداوم داشته باشند‌‌.
حمایت‌ها به شیوه دیگری تداوم می‌یابند
البته طرح حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی که در مجلس شورای اسلامی مطرح شد نیز بر موارد بسیاری به جز حمایت‌های مالی از پیام‌رسان‌های داخلی دلالت دارد مانند آنکه تمامی پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی موظف هستند که بر اساس قوانین جمهوری اسلامی فعالیت کنند و این پرسش مطرح می‌شود که چرا پیام‌رسان‌های خارجی چنین الزامی باید داشته باشند؟ آن هم آن دسته‌ای که در سطح بین‌المللی فعالیت می‌کنند‌‌. البته جای نگرانی نیست! پیام‌رسان‌های خارجی محبوب کاربران ایرانی اکنون فیلتر شده‌اند‌‌.


البته در ماده 17 این طرح عنوان شده است که نسبتی از درآمد حاصل از فروش پهنای باند و ترافیک ایجاد شده توسط پیام‌رسان‌های داخلی که توسط ارائه‌کنندگان خدمات دسترسی به کاربران نهایی به فروش می‌رسد‌‌. باید به پیام‌رسان ایجادکننده این ترافیک پرداخت شود‌‌. میزان این نسبت و نحوه پرداخت این درآمد بر اساس آیین‌نامه‌ای خواهد بود که سه ماه پس از تصویب این قانون، به پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه شده و به تایید هیات نظارت خواهد رسید‌.
بنابراین در صورت تصویب این طرح پیام‌رسان‌های داخلی نگرانی نخواهند داشت. حمایت‌ها از شیوه دیگری به آنها واریز می‌شوند‌.
شاخص‌هایی که سروش و گپ را تایید می‌کنند
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از صدور ابلاغیه مرکز ملی فضای مجازی به این وزارتخانه مبنی بر توقف حمایت از پنج پیام‌رسان بومی و حمایت‌های جدید از دو پیام‌رسان «سروش» و «گپ» خبر داد‌.
حمید فتاحی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه طبق ابلاغیه مرکز ملی فضای مجازی، تنها دو پیام‌رسان بومی در لیست حمایت باقی می‌مانند، گفت: برمبنای ارزیابی شاخص‌های فنی صورت گرفته از سوی مرکز ملی فضای مجازی و با همکاری معاونت علمی ریاست جمهوری، مقرر شد حمایت‌های ویژه وزارت ارتباطات از این پس، تنها از دو پیام‌رسان بومی «سروش» و «گپ» انجام شود‌.
وی با بیان اینکه به مرور زمان حمایت‌ها از پنج پیام‌رسان بومی دیگر محدود می‌شود، گفت: مطابق با جمع‌بندی ارزیابی شاخص‌های فنی، پیام‌رسان‌های بومی «سروش» و «گپ» از لحاظ شاخص‌هایی مانند مدل اقتصادی، تعداد اعضا، نوع معماری، مقیاس‌پذیری، قابلیت توسعه، سخت‌افزار، نرم‌افزار، به روز بودن، نوع پروتکل‌هایی که استفاده می‌کنند، نوع توسعه‌پذیری، ارتباط با خدمات بانکی و خدماتی مانند دولت الکترونیک در مجموع از رتبه بالاتری نسبت به سایر پیام‌رسان‌ها برخوردار شدند‌.
معاون وزیر ارتباطات گفت: این طور نیست که بخواهیم حمایت‌هایی که تا به حال داشته‌ایم را از پنج پیام‌رسان بومی پس بگیریم اما مطابق با ابلاغیه مرکز ملی فضای مجازی، از این پس حمایت‌های جدید با تمرکز بر دو پیام‌رسان «سروش» و «گپ» انجام خواهد شد که مدل این حمایت‌ها باید از سوی مرکز ملی فضای مجازی اعلام شود‌.
وی افزود: تسهیلات مالی و زیرساختی که پیش از این به پیام‌رسان‌های بومی داده شده بود، روال خود را طی می‌کند‌.
حمایت‌ها قطع نشده‌اند
سیدابوالحسن فیروزآبادی، رییس مرکز ملی فضای مجازی در حاشیه همایش رسانه‌های نوین با اشاره به حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی بیان کرد: طرح ما حمایت از پنج پیام‌رسان داخلی بود که اسامی آنها مشخص شده بود‌. کاهش تعرفه،‌ اختصاص دیتاسنتر، اینترنت رایگان و وام پنج میلیارد تومانی از جمله این حمایت‌ها بود‌‌. این حمایت‌ها برای طرح پیام‌رسان‌های داخلی فراهم بود البته بعضی ها به دلیل استطاعت مالی از آن استفاده نکردند‌.
وی ادامه داد: اما در عمل از پنج تا هفت پیام‌رسانی که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم تایید کردیم، نمی‌توانستند تمامی بازار را برعهده بگیرند و احتمال حذف برخی از آنها و یا قرار گرفتن‌شان در سطوح پایین‌تر وجود داشت‌‌. توصیه ما این بود که پیام‌رسان‌های داخلی برای مثال آموزش و پرورش، اقتصاد و بخش‌های خاصی را برعهده گیرند، اما در عمل این تقسیم‌پذیری بین آنها صورت نگرفت‌‌. همچنین بحث ادغام پیام‌رسان‌ها هم اتفاق نیفتاد‌.
رییس مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به حمایت‌های ویژه از دو پیام‌رسان گپ و سروش پس از حمایت‌هایی که از پیام‌رسان‌های منتخب شد،‌ تاکید کرد: علاوه بر ارزیابی فنی، آنها را از لحاظ اجتماعی، قابل توسعه بودن و امنیت و به‌طور کلی هشت پارامتر اصلی بررسی کردیم و به آنها امتیاز دادیم‌‌. پس از آن دو پیام‌رسان که شرایط اجتماعی بهتر، کاربران بیشتر و امنیت بالاتر داشتند و نرم‌افزارشان از لحاظ فنی قابل توسعه به کاربران بیشتری بود و قابلیت سرویس‌دهی مناسب را داشتند، انتخاب کردیم که مورد حمایت بیشتری قرار بگیرند‌.
فیروزآبادی در پاسخ به این پرسش که آیا حمایت سایر پیام‌رسان‌های داخلی قطع می‌شود، گفت: حمایت‌هایی که از پیام‌رسان‌ها تاکنون به عمل آوردیم، هیچ کدام قطع نشده است‌‌. هنوز در دیتاسنترهای وزارت ارتباطات مستقرند و از ترافیک اینترنت رایگان استفاده می‌کنند؛ تعرفه ترافیکی آنها همچنان نیم‌بهاست و وام‌هایی داده شده اما قرار است امکانات سخت‌افزاری بیشتری در اختیار این دو پیام‌رسان قرار بگیرد، از جمله اینکه دیتاسنتر مخصوصی را در حوالی تهران برای این کار اختصاص دادیم‌ تا تمام سیستم‌هایشان به‌صورت متمرکز در این دیتاسنتر قرار بگیرد و ما نیازهای سخت‌افزاری آنها را برطرف کنیم‌.
وی ادامه داد: در این راستا وزارت ارتباطات مناقصه‌ای را اعلام کرده که وقتی دیتاسنتر آماده شد، لیست سخت‌افزارهای مورد نیاز این دو پیام‌رسان نیز دریافت شود و امیدواریم این کار به سرعت انجام شود‌‌. برای حمایت از تعرفه‌ها باید شرایط کشور و محدودیت بودجه‌ها را هم در نظر بگیریم‌‌. البته پیام‌رسان‌ها را باید تا یک زمانی حمایت کرد و نوع حمایت نباید باعث وابستگی آنها شود، بلکه باید معنی‌دار و مدت‌دار باشد تا به مرور زمان به حمایت نیاز نداشته و حتی بتوانند پس از مدتی هزینه‌ها را به خزانه ملی کشور بازگردانند زیرا این حمایت‌ها از بودجه عمومی کشور صورت می‌گیرد‌.
رییس مرکز ملی فضای مجازی با بیان اینکه حمایت از پیام‌رسان‌ها باید به‌صورتی باشد که آنها مانند سایر صنایع دچار مشکل نشوند، گفت: امیدواریم حمایت‌هایی که در یک سال و نیم اخیر در حوزه پیام‌رسان‌های داخلی صورت گرفته، حتی اگر موجب ناراحتی برخی شده، روند مثبتی داشته باشد‌‌. از جمله اینکه در بخش سخت‌افزاری اتفاقات خوبی افتاده و مردم نیز یاد گرفتند از پلتفرم‌های ایرانی استفاده کنند‌‌. اگر تا پایان مهلت آذرماه، ‌هاتگرام و طلاگرامی داشته باشیم که مانند سایر پیام‌رسان‌های داخلی‌مان باشد، شاهد موفقیت‌های زیادی خواهیم بود زیرا کسانی که از این نسخه‌های فارسی استفاده می‌کنند، تعداد قابل توجهی هستند و شاید شاخص استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی ناگهان افزایش خوبی داشته باشد‌.
سخن آخر
اگرچه توقف حمایت‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از پیام‌رسان‌های داخلی (به جز سروش و گپ) سروصداهایی به پا کرده اما طرح حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی در راه صحن علنی مجلس است. حمایت‌ها از کانال دیگری واریز می‌شوند‌‌.