روزنامه ابتکار
1397/08/29
«ابتکار» سفر وزیر خارجه بریتانیا به ایران را بررسی می‌کند پیام برجامی؛ از لندن به تهران
گروه ایران و جهان -محمدرضا ستاری: بریتانیا از یک سو با بحران سیاسی داخلی مواجه است، از سوی دیگر همگرایی اروپایی را در قبال یکجانبه‌گرایی آمریکایی در معرض تهدید می‌بیند و همچنین به واسطه مساله خروج از اتحادیه اروپا نیاز مبرمی به حمایت ایالات متحده در دوران پسا بریگزیت دارد. به همین دلیل هنوز مشخص نیست که آیا در مساله برجام به صورت صرف با اروپا همراهی نشان می‌دهد یا اینکه در میانه آمریکا و اروپا قصد دارد نوعی سیاست پاندولی را ایفا کند؟همزمان با بازگشت دور دوم تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه ایران و در راستای رایزنی‌های مستمر ایران و اروپا در جهت حفظ و تداوم توافق هسته‌ای، روز گذشته جرمی هانت وزیر خارجه بریتانیا به تهران سفر کرد تا با مقامات کشورمان گفتوگو و رایزنی کند. به گفته منابع خبری این سفر در برگیرنده مسائل مختلف دو جانبه میان تهران و لندن بود، اما مهمترین محور گفت‌و‌گوها به موضوع برجام و سازوکار ویژه اروپا برای ادامه همکاری‌های تجاری-مالی ایران با جامعه جهانی باز می‌گشت.
در همین راستا، جرمی هانت پیش از سفرش به تهران برجام را یکی از اجزای ضروری حفظ و ثبات خاورمیانه توصیف کرده و گفته بود تا زمانی که ایران به تعهدات خود در این توافق عمل کند، ما نیز به برجام پایبند خواهیم بود. این تاکید از سوی کشورهای اروپایی مبنی بر پایبندی ایران به برجام و مطرح شدن آن به عنوان یک پیش‌شرط مهم، در حالی مطرح میشود که طبق تاکیدات متعدد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران به تمامی تعهدات هسته‌ای خود ذیل توافق برجام متعهد مانده است. از سوی دیگر وزیر خارجه انگلیس در مورد دو موضوع یعنی پرونده نازنین زاغری و نیز بحران یمن نیز پیش از سفرش به تهران گفته بود: در این سفر قرار است با وزیر خارجه و دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران دیدار و در مورد بازداشت شهروندان دوتابعیتی ایرانی- انگلیسی گفتوگو داشته باشم. همچنین با مقامات ایرانی در مورد جنگ یمن و لزوم پایان یافتن آن نیز مذاکراتی صورت خواهد گرفت.
هشدار ایران به شرکای اروپایی برجام
وزیر خارجه انگلیس در حالی در تهران به سر می‌برد که عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه کشورمان نیز در سفر اروپایی خود طی دیدار با مقامات ایتالیا و اسپانیا از مسئولیت کشورهای اروپایی در حفظ برجام سخن گفته است. عراقچی در تازه‌ترین اظهارات خود روز گذشته طی همایشی در دانشگاه علامه طباطبایی گفت: هر چند اروپا از لحاظ مواضع سیاسی در طول شش ماهی که آمریکا از برجام خارج شده است کم نگذاشته، اما این مدت کمی نیست که اروپا قادر نباشد اقدامات عملی را انجام دهد. آنها همچنان قادر نیستند که سازوکار ویژه (SPV) را به دلیل فشارهای آمریکا اعلام کنند. هنوز هیچ کشوری در اروپا حاضر به میزبانی از سازوکار ویژه اروپا نشده و عملاً آنها از ثبت SPV ناتوان هستند.
عراقچی همچنین تصریح کرد که اگر ایران تا به امروز در برجام مانده به دلیل منافع سیاسی و اقتصادی آن است، اما اروپایی‌ها باید بدانند که این شرایط پایدار نخواهد ماند و وضعیت نمی‌تواند به این شکل ادامه پیدا کند.
نگرانی آمریکا از همکاری ایران و اروپا
یکی از مهمترین مسائل میان ایران و سایر شرکای برجام برای حفظ توافق هسته‌ای موضوع بهره‌مندی ایران از منافع آن است. امری که بارها توسط کشورهای اروپایی مورد تصریح قرار گرفته و حتی در جلسه وزیران خارجه ایران و 1+4 در نیویورک طی بیانیه‌ای 12 بندی مورد تاکید قرار گرفت. در همین راستا، اروپایی‌ها ضمن انتقاد از سیاست‌های یکجانبه دولت آمریکا قصد دارند با راه اندازی یک سازوکار ویژه، مراودات اقتصادی با ایران را با دور زدن تحریم‌های آمریکا ادامه دهند. هر چند هنوز جزئیات دقیقی از این سازوکار و مکانیسم مشخص نیست، اما SPV نوعی سیستم بورس مانندی است که ایران می‌تواند در ازای فروش نفت به یکی از کشورهای اروپایی، از کشور دیگر کالا یا خدمات دریافت کرده و مراودات مالی را با جایگزینی یورو به جای دلار ادامه دهد.
این مساله دستمایه‌ای شده تا برخی تحلیل‌گران معتقد باشند، علت دو دستگی در کاخ سفید برای تشدید با تعدیل تحریم‌های ایران همین موضوع جایگزینی دلار به جای یورو است. به گفته ناظران استیون منوچین وزیر خزانه‌داری آمریکا اکنون با جان بولتون بر سر این مساله اختلاف نظر دارد و معتقد است که این روند ممکن است علاوه بر انزوای آمریکا در تحریم‌های ایران، یک رویه مستقل از سوئیفت میان ایران و اروپا ایجاد کند که سیستم سوئیفت را بی اهمیت سازد.
موارد مبهم در سازوکار ویژه اروپا
از همان فردای روز خارج شدن آمریکا از برجام، ایران به سایر شرکای این توافق بین‌المللی هشدار داد که در صورت محقق نشدن منافع تهران از برجام، لزومی به ماندن در این توافق وجود نخواهد داشت و سایر طرف‌ها به خصوص اروپا باید علاوه بر حمایت سیاسی، نوعی راهکار عملی را نیز برای بهره‌مندی از مزایای برجام اجرایی کنند. با گذشت شش ماه از زمان خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای هر چند بحث سازوکار ویژه یا SPV، به صورت جدی میان کشورهای اروپایی مطرح است و حتی روز گذشته فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در تازه‌ترین اظهارات خود ضمن حمایت چندباره از توافق هسته‌ای، تاکید کرد که باید مساله برجام از سایر موضوعات مرتبط با ایران جدا شود و وزرای اقتصاد سه کشور اروپایی برای نهایی کردن SPV سخت تلاش می‌کنند، اما برخی از تحلیل‌گران معتقدند که علاوه بر طولانی شدن اجرای این مکانیسم ویژه، دو موضوع نیز در‌خصوص عملیاتی شدن آن وجود دارد. نخست بحث حقوقی این مکانیسم است که همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و مشخص نیست که آیا در مذاکرات دوجانبه با ایران این بحث به طور دقیق مشخص شده است یا نه؟ و موضوع دوم عدم استقبال کشورهای اروپایی از میزبانی SPV است که تا به اینجای کار اتریش و لوگزامبورگ از قبول آن امتناع کرده‌اند.
به همین دلیل است که عراقچی دیروز تصریح کرد: چه اروپا نخواهد با ما کار کند و در حال بازی با ما باشد و چه می خواهد و قادر نیست، در نتیجه فرقی نمی کند. نتیجه این است که اروپایی‌ها یا نخواستند یا نتوانستند کاری انجام دهند. اما ما تا زمانی که باقی ماندن در برجام به نفع کشور باشد در آن می مانیم و اگر این نباشد ماندن در برجام فایده‌ای ندارد.
از سوی دیگر علی شمخانی دبیر شورای امنیت ملی کشورمان نیز در دیدار با وزیر خارجه انگلیس ضمن انتقاد از عدم همکاری مناسب اتحادیه اروپا در شرایط خروج آمریکا برجام تصریح کرد که ایران با توجه به انفعال طرف‌های دیگر برابر گفتار و رفتار ناشایست آمریکا بر اساس منافع ملی و مسئولیت‌های خود تصمیمات لازم را اتخاذ کرده است. شمخانی همچنین گفت: اگر آمریکا مقابل ایران خواسته‌هایش را به اروپا تحمیل کند، فردا در مناسبات شما با سایر کشورها هم ورود خواهد کرد و اتحادیه اروپا باید نه به خاطر برجام، بلکه به خاطر دفاع از هویت و استقلال خودش جلوی زیاد خواهی آمریکا را بگیرد.
لندن در کجای برجام ایستاده است؟
در همین رابطه و در حالی که یکی از سوالات اصلی این است که آیا اروپا توانایی حفظ برجام را دارد یا خیر؟ وزیر خارجه بریتانیا به عنوان اولین وزیر خارجه‌ای که پس از خروج آمریکا از برجام به ایران سفر کرده وارد تهران میشود. سیاست لندن در مورد ادامه همکاری‌های اقتصادی با ایران در حالتی دوگانه قرار دارد. اکنون دولت «ترزا می» نخست وزیر انگلیس به واسطه بحران سیاسی بر سر مساله بریگزیت وضعیتی متشنج دارد و هر لحظه ممکن است با رای عدم اعتماد پارلمان از مقام خود عزل شود. از سوی دیگر لندن همچنان در حال مذاکره با اروپا تا پیش از پایان ضرب‌الاجل اسفند ماه برای خروج از اتحادیه اروپاست. امری که همچنان بر سر مسائلی مانند مرزهای ایرلند و تجارت آزاد واگرایی‌های مهمی وجود دارد و به نوعی دست لندن در مقابل سایر کشورهای اتحادیه اروپا بسته مانده. این مساله تا حدی می‌تواند به واسطه فشارهای اروپا برای حفظ برجام بر سیاست‌های همکاری‌جویانه انگلیس تاثیر داشته باشد، اما از سوی مقابل و با توجه به روابط دوجانبه لندن و واشنگتن و لزوم حمایت ایالات متحده از انگلستان در دوران پسا بریگزیت، می‌تواند اهرم فشاری از سوی آمریکا بر این کشور برای همراهی با واشنگتن باشد. در نتیجه بریتانیا از یک سو با بحران سیاسی داخلی مواجه است؛ از سوی دیگر همگرایی اروپایی را در قبال یکجانبه‌گرایی آمریکایی در معرض تهدید می‌بیند و همچنین به واسطه مساله خروج از اتحادیه اروپا، نیاز مبرمی به حمایت ایالات متحده در دوران پسا بریگزیت دارد.
از همین رو، هر چند جزئیات دقیقی از مذاکرات برجامی میان وزرای خارجه ایران و انگلیس تا لحظه تنظیم این گزارش منتشر نشده است، اما اهمیت این سفر و نیز راه گشا بودن آن در ادامه همکاری‌های برجامی، امری است که تا روزها و هفته‌های آینده بر سر اجرایی شدن سازوکار ویژه مالی و نیز کاهش تاثیرپذیری ایران از تحریم‌های آمریکا باید قابل لمس و مشاهده باشد. جایی که مشخص میشود در مورد برجام، لندن با اروپا همراهی جدی دارد یا اینکه قصد دارد میان ایالات متحده و اروپا نوعی سیاست پاندولی را به اجرا بگذارد.
سایر اخبار این روزنامه
رئیس‌جمهوری در سفر به استان آذربایجان غربی:
اجازه نمی‌دهیم مردم دچار مشکل شوند
رئیس‌جمهوری در سفر به استان آذربایجان غربی:
اجازه نمی‌دهیم مردم دچار مشکل شوند
رئیس‌جمهوری در سفر به استان آذربایجان غربی:
اجازه نمی‌دهیم مردم دچار مشکل شوند
جلال‌خو ش چهره
تغییر در شکل روابط تهران و بغداد
شرایط جدید می‌تواند مانع از ورود نیازهای سوداگرایانه شود؟
مغایرت قوانین با شئون اقتصادی
شگفتی‌های غم انگیزی از آلاینده‌هایی که به دست بشر به دریا‌ها وارد می شود
ماهی‌های شکم پر از پلاستیک
در دومین نشست پایش دماوند بررسی شد
خطرهای رهایی «دیو سپید پای در بند»
پیشنهادهایی برای بزرگترها تا در روز جهانی کودک، کودکی کنند
آبی، به رنگ کودکی
«ابتکار» سفر وزیر خارجه بریتانیا به ایران را بررسی می‌کند
پیام برجامی؛ از لندن به تهران
رضایی کوچی در گفتوگو با «ابتکار» با تاکید بر تحقیق و تفحص از قراردادهای خرید هواپیمای «بوئینگ»،«ایرباس» و«ای. تی. آر» مطرح کرد
پویا امینی، بازیگر سریال «خط قرمز» در گفتوگو با «ابتکار»:
سریال‌هایی که خیابان خلوت‌کُن بود
رئیس قوه قضائیه:
افراد مطلع موارد پولشویی را به قوه قضائیه اعلام کنند
حکومت محلی، ابزار توسعه ملی در ایران
* سید ایمان موسوی
