يورش شبانه به باغ اراج

با چراغ سبز شهردار بازنشسته منطقه يك تهران، بولدزرها شبانه به باغ يورش برده‌اند و در آنجا گودبرداري انجام داده‌اند
آبیاری نکردن باغ توسط مالک و همچنین تبدیل قسمتی از آن به محل تخلیه نخاله‌های ساختمانی بارها مورد اعتراض اهالی قرار گرفته بود
بر مبنای تفاهم، امکان ساخت بر مبنای ۳۰-۷۰ صادر شده که به نظر نمی رسد طی چند هفته مالک توانسته باشد بر اساس این تفاهم پروانه گرفته باشد
این گود برداری رای کمیسیون ماده ۷ را ندارد. پرونده آتش سوزی ها نیز در شعبه ویژه روحانیت در حال بررسی است و مشخص نیست رای دادگاه چه بوده است


مال‌ها و برج‌ها يكي پس از ديگري در باغ‌هاي تهران مي‌رويند، گويا پاياني براي تراژدي باغ‌كشي در پايتخت وجود ندارد. هفت هزار هكتار باغ، تنها طي 13 سال در تهران ناپديد شده‌ است. مرثيه‌اي كه بايد بر آن خون گريست. اين روزها در هر کوی و برزنی که می‌نشینید، صحبت از بین رفتن باغ‌ها و فضای سبز پايتخت است. تهران روزگاري به باغ‌هاي سبز و خرمي معروف بود كه مانند زمردي در پايتخت مي‌درخشيدند و هوش از سر مردمش مي‌بردند اما امروز تنها خاطره‌اي از آن همه باغ‌ در ياد تهراني‌ها مانده است.اندك باغ‌هايي كه در چند دهه اخير باقي مانده‌اند نيز حال و روز خوشي ندارند، هر روز خبري از يورش بيل‌هاي مكانيكي، قطع درختان، ريختن سم و اسيد پاي درختان، آتش‌زدن درختان و... از آن‌ها منتشر مي‌شود. اخباري كه دل هر دوستدار اين سرزمين را به‌درد مي‌آورد. شايد جالب باشد بدانيد كه در بيشتر پرونده‌هاي نابودي باغ‌هاي تهران پاي ارگان‌هاي دولتي درميان بوده است.
يورش شبانه به باغ «اراج»
باغ «اراج» يكي از باغ‌هاي تحت مالكيت سازمان اوقاف و امور خيريه است كه در چند روز گذشته، اخبار مربوط به آن حاشيه‌هاي فراواني به‌دنبال داشته است. گويا با چراغ سبز شهردار بازنشسته منطقه يك تهران، بولدزرها شبانه به باغ يورش برده‌اند و آنجا گودبرداري انجام داده‌اند. خبر گودبرداري شبانه باغ اراج دوباره اين باغ را به صدر اخبار پايتخت بازگردانده است. محمد سالاری؛ ريیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران با انتقاد از اين اقدام در صفحه شخصي خود در تويتر نوشت: «امیدوارم سازمان اوقاف هم به تاسی از ریاست محترم بنیاد مستضعفان باغات وقفی را به‌صورت باغ حفظ نموده و در اختیار شهروندان قرار دهد. نظارت همگانی غوغا می‌کند.چند هفته پیش در جلسه کمیسیون ماده ۵ با بارگذاری باغ اراج مخالفت کردم، مهندس افشانی هم حمایت کرد. ظاهرا شهردار منطقه براساس توافقی در گذشته دستور شروع به‌کار داده‌اند. فعلا با پیگیری همکارانم در شورای پنجم گودبرداری متوقف شد».الهام فخاری، عضو ديگر شوراي شهر نيز در اظهارنظري در اين‌باره گفت: «با گزارش مردم محله اراج و پیگیری اعضای شورای شهر تهران عملیات گودبرداری و مداخله در باغ اراج متوقف شد. دست‌مریزاد به مردم، دست‌مریزاد به شورایاران که بهترین مدافعان شهر هستند. دست مریزاد ویژه به مردم و شورایاران محله اراج منطقه یک تهران».فخاري با اشاره به اينكه باغ اراج متعلق به سازمان اوقاف است در گذشته از شهرداري درخواست پروانه ٣٠-٧٠ داشته است، گفت: «با اين در خواست موافقت نشد و چون بخشي از درختان راآتش زده بودند كميسيون ماده هفت، مبلغ چهار ميليارد تومان جريمه كرد و راي به اعمال تبصره يك قانون حفاظت و گسترش كه توقيف و تملك ملك توسط شهرداريست کرد. اما ظاهرا شهردار منطقه دستور اقدام داده است. با عوامل مستقر در ناحيه هماهنگ شد كه كار متوقف شود تا از طريق دبيرخانه كميسيون ماده هفت به ان رسيدگي شود».
سريال تكراري باغ‌كشي
اما اين نخستين بار نيست كه باغ مورد هجوم قرار مي‌گيرد. شهريور ماه سال 94 بود كه خبر آتش‌سوزي عمدي باغ اراج با اعتراض شديد شهروندان و كنشگران محيط‌زيست مواجه شد. شوربختانه در آن آتش‌سوزي سه چهارم درختان براي هميشه نابود شدند. براساس گزارش‌هاي سازمان پارك‌ها و فضاي سبز تهران، مساحت باغ اراج 22 هزار و 600 متر است و در سال 83 بيش از يك هزار و 400 اصله درخت سبز در اين باغ وجود داشته است. شنيده‌ها حاكي از آن است كه گود برداری شبانه باغ اراج به‌دستور شفاهی شهردار بازنشسته منطقه یک انجام شده است. هادی کاشانی، دبیر شورایاری این محله به اسکان نیوز، درباره گودبرداري گفت:« کاربری این زمین فضای سبز عمومی است اما بر مبناي تفاهم انجام شده امکان ساخت بر مبنای ۳۰-۷۰ برای این زمین صادر شده است که به نظر نمی‌رسد طی چند هفته مالک توانسته باشد بر اساس این تفاهم پروانه گرفته باشد. شهردار منطقه یک جزو شهرداران بازنشسته است و مشخص نیست در چه زمانی اجازه گودبرداری را صادر کرده که مالک شبانه اقدام به گودبرداری کرده است. بر اساس تماسی که با شهردار ناحیه داشتیم اعلام شد مجوز گود برداری به صورت شفاهی داده شده است. اگر براساس توافق هم باشد مالک اجازه گودبرداری در ۳۰ درصد ملک را دارد.هنوز آماری از درختان بر جا مانده در این باغ پس از آتش سوزی های پی در پی مشخص نیست و این گود برداری بدون رای کمیسیون ماده ۷ داده شده است. پرونده آتش‌سوزی‌های این باغ در شعبه ویژه روحانیت در حال بررسی است و هنوز برای ما مشخص نیست رای دادگاه چه بوده است. دیوارکشی باغ بدون پروانه خلاف دیگر مالک است. چطور با یک دستور شفاهی مجوز گود برداری داده‌اند».
خشكاندن عمدي باغ اراج
آبیاری نکردن باغ توسط مالک و همچنین تبدیل قسمتی از باغ به محل تخلیه نخاله‌های ساختمانی بارها مورد اعتراض اهالی قرار گرفته بود. باغی که امروز با عنوان باغ اوقاف، شناخته می شود تا سال 1332 تحت مالکیت حاج میرزا حسین حاج محمدعلی کنی بوده که ایشان به علت آنکه فرزندی نداشته، باغ 22 هزار و 600 متر مربعی خود را وقف امور خیریه کرده است. براساس گزارش‌های محلی، ملک وقف امام حسین(ع) بوده و شبکه آبرسانی به درختان باغ نیز براساس سلسه قنواتی بوده که از دوران گذشته داخل باغ تعبیه شده و البته سال‌هاست که نسبت به لایروبی آن‌ها سهل‌انگاری صورت گرفته است. شايد جالب باشد بدانيد كه شهرداري در توافقي كه با مالك انجام داده است، 70 درصد از فضاي اين باغ را تحت مالكيت خود قرار داده و تبديل به فضاي سبز كرده است. اقدامي كه با اعتراض كنشگران محيط‌زيست نيز مواجه شد چراكه شهرداري با تبديل باغ به پارك بسياري از درختان را نابود كرده است. با توقف عمليات گودبرداري در باغ اراج همه چشم اميدها به شهردار جديد پايتخت است، پیروزحناچی، شهردار منتخب تهران، پرونده طولانی در برخورد با متخلفان تغییرکاربری اراضی کشاورزی و باغ به مسکونی و تجاری در کشور دارد، شاید باغ اراج بتواند، نخستین آزمون او در شهرداری تهران در راستای حفظ و احیای باغ‌های پایتخت باشد. باید منتظر ماند که آیا حناچی از این آزمون سربلند بیرون خواهد آمد یا خیر؟
باغ برال
اما باغ اراج تنها قربانی ساخت و ساز در اين محله نيست، در همسايگي آن، باغ «برال» قرار داد؛ باغي كه چندین سال است كه مال‌سازان به آن چشم طمع دوخته‌اند. هر لحظه ممكن است به‌دليل قانون «حقوق مالكانه» مجوز ساخت پروژه‌اي مانند «اطلس مال» در اين باغ صادر شود. باغي كه اگر افكار عمومي نسبت به حفظ آن حساسيت نشان ندهد، محكوم به فناست. اين باغ كجاست؟ در منتهي‌اليه شمال غربي محله «اراج» نياوران، باغ معروفي به‌نام «برال» وجود دارد. اين باغ متعلق به تيمسار «برال يهودي» بوده است كه پس از انقلاب، به اسراييل مهاجرت مي‌كند و املاكش در نياوران مصادره مي‌شود.
مالكيت باغ «برال» نيز در اختيار وزارت دفاع و سپاه قرار مي‌گيرد. در دهه 60 ساخت و سازهايي به‌صورت سوله و ساختمان‌هاي اداري به‌نام مجتمع «شهيد شاه‌آبادي» در اين باغ انجام مي‌شود اما باوجود اين ساخت و سازها ، حدود نيمي از اين ملك همچنان به‌عنوان باغ باقي مي‌ماند. نكته جالب و مهم درباره اين باغ اين است كه قنات اصلي محله اراج در اين باغ واقع شده و يكي از دلايل حفظ نيمي از اين باغ مي‌تواند وجود همين قنات باشد.پاي باغ «برال» زماني به شهرداري تهران كشيده شد كه مالك آن تصميم به فروش آن گرفت. براساس شواهد، سه‌ سال پيش وزارت دفاع اين ملك را به شركت «شستان» واگذار مي‌كند. هلدينگ «شستان» نيز اين ملك را به شركت «سمت و سوي» واگذار مي‌كند. مالكان جديد براي خريد آن مبلغ هنگفتي پرداخت مي‌كنند. آن‌ها با روياي ساخت مجتمع تجاري در فضاي 100درصدي اين ملك، اين مبلغ هنگفت را پرداخت مي‌كنند. اما پس از آنكه مالك براي صدور مجوز به شهرداري تهران مراجعه مي‌كند، متوجه اين مساله مي‌شود كه اسناد ملك به‌صورت باغ بوده و در طرح تفصيلي شهر تهران نيز اين ملك به‌صورت لكه فضاي سبز ديده شده است. پرونده اين ملك به كميسيون ماده پنج براي صدور مجوز ارجاع داده مي‌شود. كميسيون ماده پنج مجوز ساختي تنها براي 30 درصد از اين ملك صادر و اعلام مي‌كند كه 70 درصد باقي مانده از ملك نيز طبق قانون بايد به شهرداري واگذار شود. تمامي درخت‌هاي باغ، پلاك‌كوب و شناسنامه‌دار هستند. طبق قانون، صدور هرگونه مجوز، قطع يا جابه‌جايي درخت‌ها منوط به اعلام نظر كميسيون ماده هفت است.
شهرداری برای اعلام نظر کارشناسی طبق قانون، این پرونده را به یکی از شرکت‌های مشاوره خود واگذار می‌کند. پرونده درخواست مجوز برای ملک، به شرکت مهندسی و مشاوره‌ای به‌نام «پارس‌بوم» برای اظهار نظر کارشناسی ارجاع داده می‌شود. این شرکت نیز با واگذاری بیش از ۳۰ درصد از ملک مخالفت کرده و بیان می‌کند بخشی از اراضی این ملک باید برای اجرای برخی پروژه‌های عمرانی شهر آزادسازی شود. پس از انجام اصلاحیه‌های مورد نظر، مالک می‌تواند در آن ۳۰ درصد از ملک ساخت و ساز انجام دهد. از آنجایی که مالک برای این ملک هزینه گزافی پرداخت کرده است، ساخت‌و‌ساز تنها در ۳۰ درصدملک مقرون به‌صرفه نبوده و به همین دلیل به نظر کارشناسی اعتراض کرده و دوباره اقدام به رایزنی‌ با شهرداری برای گرفتن درصد بیشتر می‌کند. پس از پیگیری‌های مالک برای تصرف بیشتر از ۳۰ درصد، سرانجام شهرداری به مالک پیشنهاد احداث دهکده سلامت( هتل بیمارستان) را می‌دهد. در صورت اجرای چنین طرحی، مالک مجاز به ساخت تمامی سطح پس از اصلاح و اجرای پروژه دهکده سلامت خواهد بود. در سه سال گذشته، باغ به‌صورت متروکه رها شده است.اما نگرانی که درباره این باغ وجود دارد، مساله حقوق مالکانه است. طبق قانون، شهرداری باید ظرف مدت زمان۱۸ماه، حق و حقوق مالکانه را پرداخت کند. این کار با تملک ملک از سوی شهرداری یا صدور مجوز برای مالک انجام می‌شود. به‌دلیل آنکه این مدت زمان طی شده است، شهرداری باید برای این باغ تصمیم‌گیری کند. باتوجه به اینکه شهرداری درحال حاضر حتی هزینه‌های جاری خود مانند پرداخت حقوق پرسنل را از بانک شهر وام می‌گیرد و خزانه شهرداری خالی است، توانایی تملک این باغ را ندارد و تنها راه باقی مانده، صدور مجوز است. اگر وضعیت پرونده باغ «برال» همچنان بلاتکلیف بماند، مالک می‌تواند در دستگاه قضایی از شهرداری به‌دلیل عدم صدور مجوز شکایت کند. اگر مالک وارد پروسه قضایی شود،می‌تواند برای صدور مجوز از دستگاه قضایی حکم بگیرد. در این صورت شهرداری نیز ملکف به‌ صدور پروانه ساختمانی برای این باغ است.
سايه مصوبه شوم برج باغ بر تهران
مصوبه برج‌باغ خيانتي به پايتخت بود، فاجعه‌اي كه پس از تصويب آن 6 هزار هکتار از باغ‌های تهران را نابود كرد. در شوراي دوره پنجم اين مصوبه ابطال شد اما باوجود ابطال، شنيده‌ها حاكي از آن است كه همچنان باغ‌كشي در تهران ادامه دارد؛ چرا كه شهرداران مناطق حاضر نيستند از درآمد‌هاي هنگفت تغييركاربري باغ به مال يا برج دست كشيده و مصوبه شورا را اجرايي كنند، به تعبير ديگر مصوبه شوراي شهر بر زمين مانده است. حال زمان آن رسیده است که مسئولان از خواب غفلت بیدار شده و برای حفظ اندک باغ‌های باقی‌مانده تهران، تدبیری بیاندیشند. اگر باغ‌های فعلی نابود شوند، دیدن آسمان آبی تهران برای همه شهروندانش رویایی دست نیافتنی خواهد شد.